ဒီမိုကေရစီ ဆိုတာ ဘာလဲ What is Democracy ?

ဒီမိုကေရစီဆိုတာ

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီမွာ “ဒီမိုကေရစီ”ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရက အေတာ္တြင္က်ယ္လာခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး လႊတ္ေတာ္မ်ား ေပၚေပါက္လာေတာ့ ဒီမိုကေရစီ ရၿပီလို႔ လူအမ်ားစုက ထင္ျမင္ယူဆေနၾကပါတယ္။

ပထမဆံုးအခ်က္က ဒီမိုကေရစီဟာ ဟင္းရြက္ကန္စြန္းလို ေရာ့အင့္ ဆိုၿပီး ေပးလို႔ ယူလို႔ ရတဲ့ အရာမဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒါကို သေဘာေပါက္ဖို႔ သိပ္ကို အေရးႀကီးပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီမိုကေရစီဆိုတာ ႏိုင္ငံေရး စနစ္တစ္ခုသာ ျဖစ္ပါတယ္။

“စနစ္“ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရက အေရးႀကီးပါတယ္။ စနစ္တစ္ခုတည္းမွာ အဲဒီ့စနစ္ကို လႈပ္ရွားလည္ပတ္ေနေစတဲ့ ဆိုင္ရာ ဆိုင္ရာ အစိတ္အပိုင္းေတြ အစံုလိုက္ အတြဲလိုက္ ပါဝင္ေနပါတယ္။ အင္ဂ်င္တစ္လံုးရဲ႕ လည္ပတ္မႈ စနစ္ကို နမူနာေဆာင္မယ္ဆိုရင္ ပထမဆံုးက ဓာတ္ဆီအင္ဂ်င္လား၊ ဒီဇယ္အင္ဂ်င္လား၊ ဓာတ္ေငြ႕အင္ဂ်င္လား ဆိုတာက စေျပာရေတာ့မွာပါ။

ဓာတ္ဆီစနစ္နဲ႔ အင္ဂ်င္ဆိုရင္ အဲဒီ့ အင္ဂ်င္“စနစ္” လႈပ္ရွား လည္ပတ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းေတြဟာ ဒီဇယ္အင္ဂ်င္နဲ႔ မတူႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အလြယ္ေျပာရရင္ ဒီဇယ္အင္ဂ်င္မွာပါတဲ့ ေနာ္ဇယ္ေတြ၊ ဖွလန္ဂ်ာေတြ၊ ပန္႔ေတြက ဓာတ္ဆီအင္ဂ်င္အတြက္ ဘယ္လိုမွ အသံုးမတည့္ေတာ့ဘူး။ အသိသာဆံုးကေတာ့ ဓာတ္ဆီအင္ဂ်င္စနစ္ လည္ပတ္ဖို႔ ဒီဇယ္ ထည့္ေမာင္းလို႔ မရဘူးေပါ့။ အဲဒါဟာ စနစ္ရဲ႕ သေဘာပါ။

ဒါ့ေၾကာင့္ မျပတ္တမ္း လႈပ္ရွား လည္ပတ္ေနႏိုင္စြမ္း ရွိမွသာလွ်င္ စနစ္တစ္ခု ေအာင္ျမင္တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါျဖင့္ ဒီမိုကေရစီဆိုတဲ့ “စနစ္”ကေရာ…

အထက္က ေျပာခဲ့သလို ေရာ့၊ အင့္ဆိုၿပီး ေပးလိုက္လို႔ မရဘူးဆိုတာကို စာဖတ္သူ လူႀကီးမင္း လက္ခံႏိုင္ေလာက္ၿပီ ထင္ပါတယ္။

ဒီမိုကေရစီစနစ္ ရွင္သန္ထြန္းကားေနပါတယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာင္မွ အဲဒီ့စနစ္ႀကီး ထေဖာက္တာေတြ ရွိပါတယ္။ ေျပာလက္စ နမူနာ ျဖစ္တဲ့ အင္ဂ်င္စနစ္ နမူနာနဲ႔ ေျပာရင္ ဆီျပတ္တာေတြ၊ မီးေပ်ာက္တာေတြ၊ ဆီထဲမွာ ေခ်းပါလာလို႔ စက္ေသမလို ျဖစ္တာေတြ၊ ေသသြားတာေတြမ်ိဳးေပါ့။ သည္ေတာ့ စနစ္တစ္ခုကို ႏွစ္သက္ လက္ခံတယ္၊ သေဘာက်တယ္ဆိုရင္ အဲဒီ့ စနစ္ အရွိန္မပ်က္ မွန္မွန္ လည္ပတ္ေနေအာင္ မြမ္းမံထိန္းသိမ္းၿပီး လိုအပ္တဲ့ ေလာင္စာမ်ား မျပတ္ျဖည့္တင္းသြားဖို႔ လိုအပ္တယ္ဆိုတာကိုလည္း သတိထားဖို႔ လိုပါတယ္။

တန္ရာ တန္ရာ

ဒီမိုကေရစီ စနစ္တစ္ခု အရွိန္မပ်က္ မွန္မွန္လည္ပတ္ေနေအာင္ မြမ္းမံ ထိန္းသိမ္းရာမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားမွာတင္ တာဝန္ရွိတာ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ တျခား စနစ္ေတြနဲ႔ မတူတာက ဒီမိုကေရစီဆိုတာဟာ “အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အာဏာသည္ လူထုထံမွ သက္ဆင္းသည္”ဆိုတဲ့ အေျခခံ သေဘာတရားအေပၚမွာ တည္ေဆာက္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္တစ္ခု အရွိန္မပ်က္ လက္ပတ္ေနေရးအတြက္ တာဝန္ရွိသူဟာ အစိုးရတစ္ရပ္လည္း မဟုတ္ဘူး၊ ႏိုင္ငံေရး ပါတီတစ္ခုလည္း မဟုတ္ဘူး၊ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးတစ္ေယာက္လည္း မဟုတ္ဘူး၊ စာနယ္ဇင္းလည္း မဟုတ္ဘူး၊ သတင္းမီဒီယာလည္း မဟုတ္ဘူး၊ အရပ္သား လူ႔ေဘာင္လည္း မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ အဲဒါေတြ အားလံုး ပါဝင္ေနတဲ့၊ အဲဒါေတြ အားလံုးထဲမွာ ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ “လူထု” (ဝါ) ႏိုင္ငံသားမ်ား အားလံုးမွာ တာဝန္ရွိပါတယ္။

ဆို႐ိုးစကား တစ္ခုရွိတယ္။ ျမန္မာလိုကေတာ့ “တန္ရာ တန္ရာ”ဆိုတဲ့ ဆို႐ိုးဟာ အင္မတန္ တြင္က်ယ္ပါတယ္။ မေဖာက္မျပန္ မေျပာင္းလဲဘဲ တည္ျမဲေနတဲ့ ေလာကရဲ႕ နိယမ ဓမၼတရားေတြအနက္မွာ အဲဒီ့ “တန္ရာ တန္ရာ”ဆိုတဲ့ တရားလည္း ပါပါတယ္။ တန္ရာ၊ တန္ရာကို ဘုရားေဟာနဲ႔ ပါဠိလို ေရးရင္ေတာ့ “သေဗၺသတၱာ ကမၼသကာ”ေပါ့ ခင္ဗ်ာ။ သတၱဝါ မွန္သမွ် မိမိတို႔ရဲ႕ (မေနာကံ၊ ဝစီကံ၊ ကာယကံဆိုတဲ့) ကံ စီမံရာအတိုင္းသာ ျဖစ္ၾကစျမဲပါတဲ့။ အရပ္စကားနဲ႔ ေျပာရင္ေတာ့ သတၱဝါတိုင္းဟာ သူတို႔ ေတြးျမင္၊ ေျပာဆို၊ ျပဳမူတဲ့အတိုင္းသာ ျဖစ္လာမွာပါလို႔ ေျပာရမွာပါ။ သူေဌးျဖစ္ခ်င္တဲ့ စိတ္အေတြး (မေနာကံ)ရွိတဲ့သူက သူေဌးျဖစ္ေရးကိုပဲ တစ္ရံမလပ္ ေတြးေနမွာပါ။ သည္အတြက္ သူေျပာဆိုတဲ့ စကားေတြ သူလုပ္တဲ့ အလုပ္ေတြမွာလည္း သူေဌးျဖစ္ေရးအတြက္ ဦးစားေပးေနတာေတြသာ ျဖစ္လာမွာပါပဲ။ ပညာရွင္ျဖစ္ခ်င္သူကလည္း အလားတူပါပဲ။

သည္ေနရာမွာ သူမ်ား သံုးစြဲ ခံစားေနတာကို ၾကည့္ၿပီး “သူ႔လို ျဖစ္ခ်င္လိုက္တာ၊ သူ႔လို ခ်မ္းသာခ်င္လိုက္တာ၊ သူ႔လို တတ္ကြ်မ္းခ်င္လိုက္တာ”ဆိုတဲ့ ခဏပန္း စိတ္ကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီ့စိတ္ကေတာ့ သူသူ ကိုယ္ကိုယ္ လူတိုင္း ျဖစ္စျမဲပါ။ အဲဒီ့စိတ္က “တစ္ရံမလပ္”ရွိေနၿပီး ကိုယ္ျဖစ္ခ်င္တာနဲ႔အညီ ေျပာဆို ျပဳမူေနသူမ်ားသာ ျဖစ္ခ်င္တဲ့ ပန္းတိုင္ကို လွမ္းကိုင္ႏိုင္သြားၾကတာကို သတိခ်ပ္ဖို႔ လိုပါတယ္။

လူ႔ေဘာင္တစ္ခုမွာ ဘယ္စနစ္ ထြန္းကားမလဲဆိုတာဟာလည္း အလားတူပါပဲ။ အဲဒီ့ လူ႔ေဘာင္မွာ မွီတင္းေနထိုင္ၾကသူ လူအမ်ားစုရဲ႕ စိတ္ႏွလံုးက ဘယ္လိုရွိသလဲ၊ အဲဒီ့ လူအမ်ားစုရဲ႕ ကံသံုးပါးကလည္း ဘယ္လိုမ်ိဳး အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေနသလဲဆိုတဲ့အေပၚမွာ အမ်ားႀကီးမူတည္ပါတယ္။ သည္မွာလည္း “တန္ရာ တန္ရာ”သာ ျဖစ္လာမွာပါပဲ။ သိုးေဆာင္းစကားမွာေတာ့ ဒါနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဆို႐ိုးက အတိအက်ကို ရွိတယ္။ “လူေတြဟာ သူတို႔နဲ႔ ထိုက္တန္တဲ့ အစိုးရ (စနစ္)ကိုသာ ရစျမဲပါ”တဲ့။

အားလံုးရဲ႕ တာဝန္

ဒီမိုကေရစီ စနစ္နဲ႔ ထိုက္တန္တဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြ ျဖစ္လာဖို႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အားလံုးမွာ တာဝန္ရွိပါတယ္။

ခက္တာက ကြ်န္ေတာ္တို႔ေတြမွာက ဒီမိုကေရစီ အေလ့အက်င့္ေတြနဲ႔ ေဝးေနခဲ့တာ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ရွိခဲ့ပါၿပီ။ ေျပာရတာ သိပ္ေတာ့ မေကာင္းဘူး၊ ကြ်န္ေတာ္တို႔ရဲ႕ မိသားစု ဘဝ၊ ေက်ာင္းေနဘဝေတြမွာလည္း ဒီမိုကေရစီ အေလ့အထက လံုးလံုး မရွိဘူး။ ျမန္မာ့သမိုင္း အစဥ္အဆက္ တစ္ေလွ်ာက္လံုးမွာလည္း တစ္ေသြးတစ္သံ တစ္မိန္႔နဲ႔သာ အသားက် ယဥ္ပါးေနခဲ့ရတဲ့ လူ႔ေဘာင္ ျဖစ္ေနတာ ဘယ္သူမွ ျငင္းႏိုင္မယ္ မထင္ပါဘူး။

အဲဒီ့အေနအထားမွာ ကြ်န္ေတာ္တို႔အားလံုးအေနနဲ႔ လုပ္ရမွာက ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ထိုက္တန္တဲ့ အမူအက်င့္၊ အေလ့အထေတြ လူအမ်ားၾကားမွာ စိမ့္ဝင္ပ်ံ႕ႏွံ႔လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ၾကဖို႔လိုသလို တစ္ဦးခ်င္းစီကလည္း ေရွ႕ကေန စံျပအျဖစ္ ဒီမိုကေရစီအေလ့အထေတြ ေနရာတိုင္းမွာ ျပသ သြားၾကဖို႔ လိုအပ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါဟာ ပါတီ ႏိုင္ငံေရး ကိစၥမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြမွ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္အရာ မဟုတ္ပါဘူး။ လွည္းေန ေလွေအာင္း ျမင္းေဇာင္းမက်န္ ရွစ္တန္ေသာ အရပ္မ်က္ႏွာမွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံသားတိုင္း လုပ္ေဆာင္ရမွာပါ။ အဲ… ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို တကယ္လည္း ႏွစ္သက္ ျမတ္ႏိုး တန္ဖိုးထားတယ္၊ တကယ္လည္း ယံုၾကည္တယ္၊ တကယ္လည္း သည္ႏိုင္ငံမွာ အဲဒီ့ “စံနစ္”ထြန္းကားလာေစခ်င္တယ္ဆိုရင္ေပါ့ခင္ဗ်ာ။

ဒါျဖင့္ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ထိုက္တန္တဲ့ အမူအက်င့္ေတြ၊ အေလ့အထေတြက ဘာေတြလဲလို႔ ေမးစရာ ေပၚလာပါလိမ့္မယ္။ 

ဒီမိုကေရစီ အမူအက်င့္မ်ား

ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အလိုအရ ဒီမိုကေရစီ အမူအက်င့္ ဆယ္ရပ္ရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြကို အမွတ္စဥ္ ထိုးၿပီး တင္ျပေဆြးေႏြးသြားပါရေစ။

(၁) ႏိုးၾကားတက္ၾကြမႈ - ပါဝင္ေဆာင္ရြက္လိုစိတ္၊ ပါဝင္ ေျပာဆို ေဆြးေႏြးလိုစိတ္ေတြ ရွိေနၾကဖို႔ ဆိုလိုပါတယ္။ ဘယ္ကိစၥမွာမဆို အျမဲတေစ ႏိုးၾကားတက္ၾကြစြာ ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ခ်င္ေနဖို႔ မိသားစုမ်ားထဲမွာ၊ မူလတန္း၊ အလယ္တန္းအရြယ္ ငယ္ဘဝကတည္းက ပ်ိဳးေထာင္ ေလ့က်င့္ေပးထားလို႔ ရတဲ့ အမူအက်င့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကေလးေတြနဲ႔ တိုက္႐ိုက္သက္ဆိုင္ေနတဲ့ ကိစၥမ်ိဳးေတြမွာ ကေလးေတြလည္း ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခြင့္၊ သူတို႔ေလးေတြရဲ႕ ဆႏၵ၊ သေဘာထားေလးေတြကို ေခ်ေခ်ငံငံ တင္ျပ ေဆြးေႏြးခြင့္ေတြ ေပးထားတာ၊ သူတို႔ကို ေလးေလးစားစား ေနရာေပးတာမ်ားဟာ တက္ၾကြတဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြအျဖစ္ ေနတတ္ထိုင္တတ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ ပ်ိဳးေထာင္ေပးရာ ေရာက္ပါတယ္။ သူတို႔ေလးေတြကို ေလ့က်င့္ေပး႐ံုသာ မကဘူး၊ လူႀကီးေတြကိုယ္တိုင္ကလည္း သည္အက်င့္ေတြ ကိုယ့္မွာ မရွိရင္ ရွိလာေအာင္ သတိထား က်င့္ၾကံ ေနထိုင္သြားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ကိစၥမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အားနာလို႔ လိုက္ေလ်ာတာမ်ိဳးေတြ၊ မေကာင္းတတ္လို႔ သည္းခံေနတာမ်ိဳးေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီး ကိုယ္နဲ႔၊ ကိုယ္ပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ကိစၥေတြမွာ ႏိုးႏိုးၾကားၾကားနဲ႔ တက္တက္ၾကြၾကြ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္တာ၊ တင္ျပေျပာဆိုတာေတြ လုပ္ၾကဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

(၂) မ်က္စိႀကီး နားႀကီးမႈ - ဒါကေတာ့ ကိုယ့္ပတ္ဝန္းက်င္ ကိုယ့္လူ႔ေဘာင္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေရးအရာေတြမွာ ပညာရွင္တစ္ေယာက္လို မဟုတ္သည့္တိုင္ အေျခခံ သိသင့္တာေတြ ခိုင္ခိုင္မာမာ သိေနဖို႔ အားထုတ္ထားရမွာပါပဲ။ အခု ကြ်န္ေတာ္ တင္ျပေနတဲ့ ဒီမိုကေရစီအေၾကာင္း အေျခခံေလာက္ကို သိထားတာမ်ိဳးေပါ့။ ဒီမိုကေရစီဆိုတာ မိုးေပၚက က်လာတာမဟုတ္ဘူး၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္က အားထုတ္႐ံုနဲ႔ လူ႔ေဘာင္တစ္ခုလံုး ဒီမိုကေရစီ အသီးအပြင့္ေတြကို ဆြတ္ခူး စားသံုးႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာေလာက္ကို သိထားရပါမယ္။ အလားတူပဲ မဲေပးတာရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္ပံု၊ ဝင္ေရာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး ပါတီေတြရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုေတြ၊ ရပ္တည္ခ်က္ေတြ၊ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒမွာပါတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ျခံဳငံု သိရွိထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံသားေတြအတြက္ အေလ့လာသင့္ဆံုးကေတာ့ အခြင့္အေရးေတြမွာ တာဝန္ေတြပါ ပူးတြဲ ပါဝင္ေနတယ္ဆိုတာသာ ျဖစ္တယ္လို႔ ျမင္မိပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီမွာ မိမိတို႔ရဲ႕ သေဘာထားကို လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ ရွိတာေတာ့ မွန္တယ္။ ဒါေပမယ့္ တစ္ဖက္သားကို ေလးေလးစားစားနဲ႔ ေခ်ေခ်ငံငံ ေဖာ္ထုတ္ရမယ့္ တာဝန္လည္း ပူးတြဲပါေနတယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေပါ့။

(၃) ကိုယ္စြမ္းကိုယ္စ – ဗီဇအရေရာ ပတ္ဝန္းက်င္အေျခအေနရဲ႕ ပံုသြင္းမႈေၾကာင့္ပါ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အာရွသား အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ “ဘာသိ ဘာသာ”စိတ္ဓာတ္ေတြ အေတာ္ မ်ားေနတတ္ၾကပါတယ္။ “ႏွမ္းတစ္လံုးနဲ႔ ဆီမျဖစ္ပါဘူးကြာ”တို႔၊ “ၾကက္မတြန္လို႔ မိုးမလင္းပါဘူး”တို႔၊ “အမ်ားညီရင္ ဤလည္း ကြ်ဲျဖစ္သြားတာပါပဲ”ဆိုတဲ့ လက္ေလွ်ာ့ထား၊ ေပယ်ာလကံထား ထားတတ္တဲ့ ဉာဥ္ေတြက ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီမွာ အံုနဲ႔ က်င္းနဲ႔ ရွိေနပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ထိုက္တန္တဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြ ျဖစ္လာဖို႔အတြက္ အဲသလိုမ်ိဳး စိတ္ေတြအစား ကိုယ္က ႏွမ္းတစ္လံုးသာ ျဖစ္သည့္တိုင္ ဆီထြက္လာေအာင္ ပံ့ပိုးေပးႏိုင္တဲ့ ကိုယ္စြမ္းကိုယ္စေတြ ရွိေနတယ္ဆိုတာကို ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ လက္ခံယံုၾကည္ထားဖို႔ လိုပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ ႏွမ္းတစ္လံုးနဲ႔ေတာ့ ဆီမျဖစ္ပါဘူး။ သို႔ေပမယ့္ ႏွစ္အလံုးေပါင္းမ်ားစြာ စုစည္းသြားတဲ့အခါ ဆီျဖစ္တာလည္း မလြဲပါဘူး။ ရတနာရွိရာ ရတနာ စုသလိုပဲ ႏွမ္းလံုးမ်ားရွိရာ ႏွမ္းတစ္လံုးက အစျပဳခဲ့တဲ့ နမူနာေတြဟာ လူ႔ေဘာင္တိုင္းမွာ ရွိပါတယ္။ ႏွမ္းတစ္လံုးနဲ႔ ဆီမျဖစ္ပါဘူးဆိုတဲ့ စိတ္ဓာတ္နဲ႔ ေဘးထြက္ ထိုင္ေနစတမ္းသာဆိုရင္ လွ်ပ္စစ္မီးေတြ၊ ေလယာဥ္ေတြ၊ ကြန္ပ်ဴတာေတြ၊ ပါေလရာဖုန္းေတြ၊ အင္တာနက္ေတြ ေပၚေပါက္လာမွာ မဟုတ္သလို လူ႔ယဥ္ေက်းမႈကလည္း ေက်ာက္ေခတ္ဘဝက တက္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အလားတူပဲ၊ အဲဒီ့ ႏွမ္းတစ္လံုး စိတ္ဓာတ္နဲ႔သာ ေနခဲ့ၾကမယ္ဆိုရင္ သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္စနစ္၊ ေျမရွင္ ပေဒသရာဇ္စနစ္၊ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕စနစ္ေတြဟာလည္း ဆက္လက္ ရွင္သန္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေနခဲ့မွာပါ။ အဲဒီ့စိတ္မ်ိဳးေတြ မရွိဘဲ မိမိရဲ႕ ကိုယ္စြမ္းကိုယ္စကို ယံုၾကည္ခဲ့ၾကတဲ့ “ႏွမ္း တစ္လံုး”မ်ားစြာရဲ႕ အားထုတ္မႈေၾကာင့္သာ လူ႔ေဘာင္က စဥ္ဆက္မျပတ္ ခရီးတြင္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကိုယ္စြမ္းကိုယ္စကို ငုပ္ေစမယ့္ အသိအျမင္မ်ားကို ပယ္ရွားၿပီး ကိုယ္စြမ္းကိုယ္စ တိုးပြားမယ့္ အသိအျမင္မ်ားကို ကိုယ္တိုင္လည္း ပ်ိဳးေထာင္၊ ကိုယ့္ေနာက္က မ်ိဳးဆက္ေတြကိုလည္း ေလ့က်င့္ေပးသြားရပါ လိမ့္မယ္။

(၄) အတိုက္အခံအျမင္မ်ား၊ အတိုက္အခံ ပါတီမ်ားနဲ႔ လူနည္းစုမ်ား ရဲ႕ အျမင္မ်ားကို သည္းခံႏိုင္စြမ္း - သည္အခ်က္ကေတာ့ အားနာနာနဲ႔ ေျပာရရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း မွီတင္းေနထိုင္ၾကတဲ့ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားတိုင္းမွာ အလိုအပ္ဆံုး ဒီမိုကေရစီ အမူအက်င့္လို႔ ဆိုရမတတ္ပါပဲ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔က ကိုယ္နဲ႔ မတူရင္ ရန္သူလို႔ ေအာက္ေမ့တတ္တဲ့ အက်င့္ႀကီးက အ႐ိုးထဲ၊ ေသြးသားထဲမွာ စြဲျမဲေနမိတတ္ၾကပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီ အမူအက်င့္မွာက်ေတာ့ အဲဒီ့စိတ္နဲ႔ မကိုက္ဘူး။ ကိုယ္နဲ႔မတူရင္ ရန္သူ၊ ကိုယ္နဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္အျမင္ ရွိတဲ့သူေတြကို ရန္သူ၊ ကိုယ့္ကို အတိုက္အခံလုပ္သူကို ရန္သူလို႔ သေဘာထားျခင္းဟာ “အာဏာရွင္ဆန္တဲ့” သေဘာထားသာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲေတာ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို ပံုမွန္ လည္ပတ္ေနေစခ်င္တယ္ဆိုရင္ ကြဲျပားတဲ့ အျမင္အမ်ိဳးမ်ိဳးကို သည္းခံႏိုင္စြမ္း ရွိဖို႔လိုပါတယ္။ သူ႔အျမင္ကို ကိုယ္လက္မခံႏိုင္သည့္တိုင္ သူ႔မွာလည္း ကိုယ္နဲ႔ မတူတဲ့ အျမင္တစ္ခု ရွိႏိုင္ေၾကာင္း အသာတၾကည္ နားလည္ လက္ခံေပးတတ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ သည္ကိစၥမွာလည္း မိသားစုတြင္း၊ ေက်ာင္းတြင္း၊ ေသးငယ္တဲ့ အျခား လူမႈ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအတြင္းမွာ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ေလ့က်င့္သြားရမယ့္ အမူအက်င့္တစ္ရပ္ပါပဲ။ လက္ေခ်ာင္းေတြ အတိုအရွည္ မညီၾကသလို လူေတြျဖစ္ေနတာနဲ႔အမွ် သေဘာထားခ်င္း တစ္ထပ္တည္းျဖစ္ဖို႔က မိသားစုထဲမွာေတာင္ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါကို နားလည္ၿပီး ဆန္႔က်င္ဘက္အျမင္ေတြ၊ အတိုက္အခံေတြကို သည္းခံေပး၊ နားေထာင္ေပး၊ ထည့္သြင္းစဥ္းစားေပးတတ္တဲ့ အမူအက်င့္က ဒီမိုကေရစီစနစ္ အတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္လွပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က လူနည္းစုကိစၥပါ။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို ေဝဖန္သူေတြ ေထာက္စရာ ရွိေနတာက ဒီမိုကေရစီဟာ အမ်ားရဲ႕ သေဘာဆႏၵကို ဦးစားအေပးလြန္သြားၿပီး အနည္းစုရဲ႕ သေဘာဆႏၵကို ပစ္ပယ္ထားတတ္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ မွန္ပါတယ္။ သိပ္ႀကီးမားတဲ့ အႏၲရာယ္ပါပဲ။ ဆိုၾကပါစို႔၊ ပါတီႀကီးတစ္ခုကို အမ်ားက လိႈက္လိႈက္လွဲလွဲ သေဘာက်တယ္၊ သည္အတြက္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္လိုက္တယ္၊ လႊတ္ေတာ္မွာလည္း အဲဒီ့ ပါတီႀကီးကသာ အမတ္အမ်ားစု ေနရာေတြကို ရယူလိုက္ႏိုင္တယ္ဆိုရင္ အဲဒါဟာ တစ္ပါတီစနစ္ ျဖစ္သြားပါေတာ့မယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ အေရးအရာေတြကို အဲဒီ့ တစ္ပါတီတည္းရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္၊ အဲဒီ့တစ္ပါတီတည္းရဲ႕ အျမင္၊ အဲဒီ့တစ္ပါတီတည္းရဲ႕ သေဘာဆႏၵနဲ႔သာ ကိုင္တြယ္သြားေတာ့မွာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါဆိုရင္ တစ္ပါတီအာဏာရွင္စနစ္ဖက္ မလြဲမေသြ ယိမ္းယိုင္သြားေတာ့မွာပါ။ ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေရြးေကာက္ တင္ေျမႇာက္ထားတယ္ဆိုေသာ္လည္းပဲ လူနည္းစုေတြအတြက္ အခြင့္သာစရာအေၾကာင္းလည္း လံုးဝ မရွိေတာ့ပါဘူး။ေနာက္တစ္ခ်က္က လမ္းသစ္ေဖာက္ရင္ လူႀကိဳက္နည္းတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုလည္း မေမ့သင့္ျပန္ဘူး။ေျပာင္းျပန္ေျပာရင္ လူႀကိဳက္နည္းတိုင္း လြဲေနတယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ဘူးေပါ့။ အဲေတာ့ လူႀကိဳက္နည္းသူေတြ၊ လူနည္းစုေတြကို ေနရာေပးႏိုင္၊ သူတို႔ရဲ႕ အျမင္ေတြ၊ သေဘာဆႏၵေတြကို ထုတ္ေဖာ္ ပိုင္ခြင့္ ေပးႏိုင္မွသာ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းေပၚမွာ ေျဖာင့္ေျဖာင့္တန္းတန္း ေလွ်ာက္ႏိုင္သြားမွာလည္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

(၅) အစြန္းမေရာက္မႈ - ဘယ္အရာပဲျဖစ္ျဖစ္ အလြန္အကြ်ံဆို မေကာင္းမွန္း လူတိုင္းသိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အယူဝါဒနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္၊ ယံုၾကည္ခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ တခ်ိဳ႕လူေတြဟာ ငါယံုၾကည္တာမွ အမွန္၊ ငါ သက္ဝင္တာမွ အမွန္ဆိုၿပီး ဆန္႔က်င္ဘက္အျမင္ေတြကို လက္မခံတတ္ေတာ့ပါဘူး။ အဲသလို အစြန္းေရာက္လြန္းသြားရင္ ဒီမိုကေရစီက အေတာ္ႀကီး ျပႆနာတက္လာႏိုင္ပါတယ္။

ဒီမိုကေရစီ အေလ့အက်င့္ မရွိတဲ့ လူ႔ေဘာင္ေတြမွာ ဒါက အေတာ္ ျပႆနာႀကီးတယ္။ ပါးစပ္က ဒီမိုကေရစီလို႔ အျမႇဳပ္ထြက္ေအာင္ ေအာ္ေနေပမယ့္ ကိုယ္ယံုတာမွ အမွန္၊ တျခားသူေတြ ယံုၾကည္တာဆိုရင္ ေနရာ မေပး၊ သိပ္ဆန္႔က်င္လြန္းရင္ ႏွိပ္ကြပ္ေနသမွ် အဲဒါ ဒီမိုကေရစီမဟုတ္ဘူးဆိုတာ လူတိုင္း လက္ခံႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ သို႔ေပမယ့္ လူတိုင္းဟာ အစြန္းေရာက္ဖို႔ လြယ္တတ္ေနျပန္တယ္။ အဲဒါေလးက ဒီမိုကေရစီ စနစ္ ရွင္သန္ ေနဖို႔အတြက္ အင္မတန္ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္ပါပဲ။

(၆) လက္ေတြ႕က်ၿပီး ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ရွိမႈ - သည္အခ်က္ကလည္း အေပၚက အစြန္းမေရာက္မႈနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ျမန္မာ့အားကစား ကမၻာကို လႊမ္းရမည္ဆိုတာမ်ိဳးက ဘယ္ေလာက္ လက္ေတြ႕က်သလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားရမွာေပါ့။ ရည္မွန္းခ်က္က ေကာင္းတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႕ မက်ဘူး။ အာရွမွာေတာင္ ကိုယ္က ခံဘက္က ရွိေနေသးလ်က္နဲ႔ ကမၻာႀကီးအထိ တက္လႊမ္းဖို႔ၾကံေတာ့ ရယ္စရာႀကီး ျဖစ္ေနမွာေပါ့။ ဒါက ျမင္သာတဲ့ ဥပမာကို ေပးတာပါ။
အယူအဆေတြ၊ ဝါဒေတြ ဘယ္ေလာက္ေကာင္းေကာင္း လက္ေတြ႕ မက်ရင္ ခရီးမေပါက္ႏိုင္ဘူး။ ေကာင္းျမတ္လွေသာ အယူဝါဒႀကီးမ်ား ခရီးမေပါက္တဲ့အျပင္ ဗံုးဗံုးလဲသြားရတဲ့ သာဓကေတြ ကမၻာေပၚမွာ ရွိပါတယ္။ အဲဒါဟာ လက္ေတြ႕မက်လို႔ပဲ၊ ျပင္လြယ္ေျပာင္းလြယ္ မရွိခဲ့လို႔ပါပဲ။

လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္ၾကတယ္။ ဒါ အမွားမဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူလုပ္သမွ် အကုန္မွန္တယ္၊ သူသာ အသိ၊ သူသာ အတတ္၊ သူေျပာသမွ် အေဟာဝတ ေအာက္ေမ့ေနရင္ အဲဒါ လက္ေတြ႕ မက်ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ကိုယ္ကိုးကြယ္ယံုၾကည္တဲ့သူဟာ ဘုရား၊ ရဟႏၲာလား။ အလံုးစံုကို ထိုးထြင္း သိျမင္ႏိုင္တဲ့ သဗၺဉဳတ ေရႊဉာဏ္ေတာ္ နဲ႔ ျပည့္စံုေနသူလား။ သည္ေလာက္ေတာ့ ဆင္ျခင္ႏိုင္စြမ္း ရွိဖို႔ လိုပါတယ္။ လက္ေတြ႕က်က် ဆင္ျခင္တယ္ဆိုတာ အဲဒါမ်ိဳးပါ။ အဲသလို သိပ္ကို ေဗာင္းေတာ္ညိတ္ စိတ္ေတာ္သိလုပ္လြန္းရင္ ဘယ္သူမဆို ငါႏွင့္ ငါသာ ႏိႈင္းစရာလို႔ ေအာက္ေမ့ကုန္ၿပီး အာဏာရွင္ေတြ ျဖစ္ကုန္တတ္တယ္ဆိုတာ ကို ဆင္ျခင္တတ္မႈကလည္း လက္ေတြ႕က်တာပါ။

ဒီမိုကေရစီရဲ႕ အႀကီးဆံုး အႏၲရာယ္က အဲဒါပဲ။ အထူးသျဖင့္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ေတြလို ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ဘယ္တုန္းကမွ အသားမက်ခဲ့ၾကသူေတြအတြက္ တစ္ဖက္ကို အနင္းလြန္၊ တစ္ဖက္ကို အပင္းလြန္သြားမိတတ္ ၾကတယ္။ အျပစ္ေတာ့ မဆိုသာဘူး၊ ေပဘဝမွာ ေနခဲ့ရတာ ၾကာေတာင့္ သိပ္ၾကာသြားတဲ့ လူ႔ေဘာင္ေတြမွာ ဒါမ်ိဳး သိပ္ျဖစ္တတ္တယ္။

ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႕က်က် မဆင္ျခင္တတ္ရင္ ဆီပူအိုးထဲကေန မီးထဲက်တဲ့ ဘဝေတြ ေရာက္ကုန္တတ္တာကို အားလံုး သေဘာေပါက္ဖို႔ အလြန္လိုပါတယ္။ 
လက္ေတြ႕က်က် ဆင္ျခင္တတ္လာတဲ့အခါမွာ အလိုလို ေျပာင္းလြယ္ ျပင္းလြယ္လာေတာ့မွာပါ။ ဘယ္ဟာကိုမွ ေလွနံဓားထစ္ မေအာက္ေမ့ၾကေတာ့မွာမို႔ သည္အခ်က္က အထူးရွင္းစရာ လိုမယ္ မထင္ပါဘူး ခင္ဗ်ား။

(၇) အေပးအယူလုပ္ခ်င္တဲ့စိတ္၊ အေပးအယူလုပ္ၿပီး ညႇိယူတဲ့အေပၚမွာ ယံုၾကည္မႈ - ေျပာရင္ေတာ့ သည္အခ်က္ေတြဟာ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု သံႀကိဳး ကြင္းဆက္လိုပဲ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီမွာ သေဘာထားတစ္ခုတည္းနဲ႔ ကိစၥမျပတ္ဘူး။ ဒီမိုကေရစီဟာ တစ္ေသြး၊ တစ္သံ၊ တစ္မိန္႔စနစ္ မဟုတ္ဘူး။ ဒီမိုကေရစီဟာ မတူကြဲျပားမႈေတြကို အသာတၾကည္ လက္ခံႏိုင္စြမ္း၊ ဆန္႔က်င္ဘက္ အျမင္ေတြကို ေနရာေပးႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့စနစ္ပါ။ အလြယ္ဆံုးစကားလံုးနဲ႔ ေျပာရရင္ ဒီမိုကေရစီဟာ “သေဘာထားႀကီးတဲ့ စနစ္”ပါ။ သေဘာထားမမွန္သူေတြ၊ သေဘာထားေသးသိမ္သူေတြဟာ ဒီမိုကေရစီနဲ႔႕ မအပ္စပ္ဘူး။

သေဘာထားႀကီးရင္ အေပးအယူလည္း လုပ္ႏိုင္လာပါလိမ့္မယ္။ သူလည္း ေက်နပ္၊ ကိုယ္လည္းအဆင္ေျပ၊ ကိုယ္လည္း စိတ္ခ်မ္းသာ၊ သူလည္း စိတ္အထာက်မယ့္ နည္းလမ္းကို ေရြးလို႔ရတယ္ဆိုတာကို ယံုၾကည္ေနမွ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ရွင္သန္ႏိုင္ပါတယ္။ သူျဖစ္ခ်င္တာခ်ည္းပဲ အကုန္လိုက္ေလ်ာ အေလွ်ာ့ေပးဖို႔ မလိုအပ္သလို ကိုယ္ျဖစ္ခ်င္တာ မျဖစ္ရရင္ပဲ ေဒါသေတြထြက္၊ စိတ္ေတြေကာက္ေနရမွာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။
ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံေရး အသြင္ေျပာင္းမႈမွာ သည္အခ်က္ကို အေတာ္ အေလးအနက္ ထားခဲ့ၾကတယ္။ လူျဖဴေတြကခ်ည္း ႀကီးစိုးထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို နယ္(လ္)ဆယ္(န္) မယ္(န္)ဒဲလားနဲ႔ အာဖရိကန္ ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ကြန္ဂရက္တို႔က အေပးအယူနည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းခဲ့ၾကတာ အထင္အရွားပါပဲ။ အတိတ္က ကိစၥေတြကို တာဝန္ရွိသူေတြဘက္က ဝန္ခံေပးပါ၊ ဒါဆိုရင္ အားလံုးကို သင္ပုန္းေခ်ေပးမယ္ဆိုတဲ့ အေပးအယူကို သူတို႔ ကိုင္စြဲခဲ့ၾကတယ္။ တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ အတိတ္က ဘာမတရားမႈေတြပဲ လုပ္ခဲ့လုပ္ခဲ့ သင္ပုန္းေခ်ေပးမယ္၊ ဒါေပမယ့္ အနာဂတ္မွာေတာ့ တရားတာကိုပဲ ေရွ႕႐ႈေၾကးဆိုတာကိုလည္း သူတို႔ရဲ႕ အေပးအယူထဲမွာ ထည့္သြင္းခဲ့ၾကတယ္။

သည္အခ်က္ဟာ အေပးအယူလုပ္ခ်င္တဲ့စိတ္ ရွိေၾကာင္း ျပသခဲ့ရာ ေရာက္သလို အေပးအယူ လုပ္ၿပီး ညႇိႏိႈင္းယူရင္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္မႈအေပၚမွာ အေျခခံခဲ့တာ အထူးေျပာစရာ မလိုဘူး။ ဒါေပမယ့္ တစ္ဖက္ကလည္း အမွတ္စဥ္ ၆ မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ လက္ေတြ႕က်က် ဆင္ျခင္သံုးသပ္ႏိုင္စြမ္းနဲ႔လည္း သက္ဆိုင္ေနတယ္။ လူျဖဴေတြ မေတာ္မတရား လုပ္ခဲ့တာေတြကို ေျပာရင္ သမိုင္းနဲ႔ ခ်ီၿပီး ေျပာလို႔ရတယ္။ ေသြးစြန္းခဲ့တာေတြလည္း တစ္ပံုတစ္ပင္။ အာဏာကို အလြဲသံုးစားလုပ္ၿပီး မတရား ရယူပိုင္ဆိုင္ထားေတြလည္း လက္ညႇိဳးထိုးမလြဲ။

ဒါေတြကို သင္ပုန္းမေခ်ႏိုင္သမွ် ႏိုင္ငံေရး ေျပလည္မႈ မရႏိုင္ဘူး ဆိုတာကို သူတို႔ ျမင္ခဲ့ၾကတယ္။ လူသားေတြရဲ႕ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြကို သူတို႔ လက္ေတြ႕က်က် ျမင္ႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ လူမွန္သမွ် ဘယ္သူမွ အျပစ္ဒဏ္ မခံခ်င္ဘူး။ လူမွန္သမွ် ကိုယ့္ရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္ စည္းစိမ္ကို မျဖစ္ျဖစ္တဲ့နည္းနဲ႔ ကာကြယ္ခ်င္ၾကတယ္၊ လူမွန္သမွ် ကိုယ့္ကို ရန္ျပဳလာမယ္လို႔ ယူဆသူမွန္သမွ်ကို အသက္ေပးၿပီး တိုက္ခိုက္ခ်င္တယ္။ ဒါဟာ လူတိုင္းပဲ။ အဲေတာ့ ကိုယ္ေတြအေပၚ မတရားခဲ့သူေတြနဲ႔ အေပးအယူ မလုပ္သမွ် ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့လမ္းေၾကာင္းေပၚ မေရာက္ႏိုင္ဘူး။ အဲဒီ့ လမ္းေၾကာင္းေပၚ မေရာက္ရင္ ဘယ္သူနာမလဲ၊ တစ္ျပည္လံုးပဲ ထိခိုက္နစ္နာမယ္။ တစ္ျပည္လံုးရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို လက္ေတြ႕က်က် စဥ္းစားမယ္ဆိုရင္ ဟိုေမာင္ေတြအတြက္ ဂယ္ေပါက္ေပးမွ ျဖစ္မယ္။ သည္အခါမွာ သူ႔ဘက္ကလည္း နည္းနည္းေလွ်ာ့၊ ကိုယ့္ဘက္ကလည္း နည္းနည္းေလွ်ာ့ဆိုတဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို သူတို႔ ေရြးခဲ့ၾကပါတယ္။

(၈) ေဟာေျပာတင္ဆက္ရာမွာ ေခ်ငံဖြယ္ရာမႈ - ေျပာရတာ ေတာ္ေတာ္ခက္တယ္။ လူထုရဲ႕ အႀကိဳက္ကို လိုက္ၿပီး လူထုကို ဖ်ားေယာင္းတတ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္တခ်ိဳ႕က ေဟာတဲ့ ေျပာတဲ့အခါ အားနဲ႔ မာန္နဲ႔၊ ေဒါနဲ႔ ေမာနဲ႔၊ ႐ုန္႔ရင္းၾကမ္းတမ္းတဲ့ အသံုးအႏႈန္းနဲ႔ ေျပာတတ္ၾကတယ္။ လူထုဆိုတာကလည္း သူတို႔ ၾကည္ညိဳမိၿပီဆိုရင္ ဘာနဲ႔မွ တားမရေတာ့ဘူး။ အဲဒီ့လူ လုပ္သမွ် အေဟာဝတ ေကာင္းေလစြခ်ည္းပဲ မွတ္တတ္တဲ့ သဘာဝနဲ႔။

အေကာင္းဆံုးနမူနာကေတာ့ ကမၻာေက်ာ္ ဖက္ဆစ္အာဏာရွင္ ဟစ္တလာပါပဲ။ ဟစ္တလာ အာဏာရလာတာဟာ အဲသလို ေျပာတတ္ ဆိုတတ္လို႔ပါ။ သူက ဘယ္ေတာ့မွ ေခ်ေခ်ငံငံ မေျပာဘူး။ အသံျပာျပာနဲ႔ ေဒါမာန္ပါပါ ေျပာတာခ်ည္းပဲ။ အဲဒီ့အခ်ိန္က ဂ်ာမန္လူထုကလည္း စီးပြားေရး ခြ်တ္ျခံဳက်ေနတဲ့အခ်ိန္။ အဲေတာ့ သူ႔ေနာက္ကို တန္းစီၿပီး ပါကုန္ေတာ့တာေပါ့။ အေျမာ္အျမင္ရွိတဲ့ စာနယ္ဇင္းဆရာေတြက ဟစ္တလာ အဟုတ္မဟုတ္မွန္း သိတယ္။ သတိေပးတယ္။ ဒါေပသည့္ မရဘူး။ လူထုက ဟစ္တလာမွ ဟစ္တလာ လုပ္ခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ ေနာက္ဆံုးမွာ သူေရာ သူ႔ပါတီပါ အာဏာရသြားတယ္။

ခြက္ခြက္လန္ကုန္ေတာ့ လူထု ဘာမွ မတတ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ လူထုကို ေကာင္းေကာင္း ႏွိပ္ကြပ္ထားလိုက္ၿပီေလ။ ေစာေစာတုန္းက သတိေပးခဲ့ သူေတြခမ်ာလည္း အသတ္ခံရသူ ခံရ၊ ထြက္ေျပးရသူ ေျပးရနဲ႔။ ဆိုးခ်က္က ကမ္းကုန္။

အဲေတာ့ ေဟာေျပာတင္ဆက္တဲ့အခါ၊ အက်ယ္တဝင့္ေျပာတဲ့ ဆိုတဲ့ အခါမွာ ေခ်ငံဖြယ္ရာမႈကို ေျပာရင္ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေရးသမားေတြက မဲ့ေကာင္း မဲ့ၾကလိမ့္မယ္။ တခ်ိဳ႕ေဟာေျပာသူေတြကလည္း ႀကိဳက္ၾကမွာ မဟုတ္ဘူး။ အတူ ေဟာဖူးသူ တစ္ေယာက္ကိုဆို စာနာစိတ္နဲ႔ သတိေတာင္ေပးဖူးတယ္။ သူက ေဟာေျပာေနတာ မဟုတ္ဘူး၊ ေအာ္ဟစ္ေနတာ။ သူ႔လည္ေခ်ာင္းက အေတာ္ ကြဲေနၿပီ။ အသံကလည္း အဲေလာက္ ကုန္းကုန္းေအာ္ထားေတာ့ ၾကာေလ ျပာေလျဖစ္ေနၿပီ။ ေနာက္ထပ္ ငါးႏွစ္ေလာက္သာ အဲဒီ့ပံုအတိုင္း ဆက္ေအာ္ေနလို႔ကေတာ့ သူ႔လည္ေခ်ာင္းကို အသစ္လဲရေတာ့မယ့္ သေဘာရွိတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ သတိေပးမိတယ္။ ေခါင္းေတာ့ညိတ္သြားပါရဲ႕။ သို႔ေသာ္ ေအာ္ျမဲ ေအာ္ေနတာပဲ။ သို႔ေသာ္ အဲဒီ့ ရွင္အာျပဲကိုမွ ဝက္ဝက္ကြဲ အားေပးတဲ့ ပရိသတ္ကလည္း မနည္းဘူး။ အဲဒီ့လူ လည္ေခ်ာင္း မကြဲကြဲေအာင္ ေခ်ာက္တြန္းေနသလိုပဲ။

အမွန္ေတာ့ ဒီမိုကေရစီဆိုတဲ့ စနစ္ဟာ ယဥ္ေက်းတဲ့ လူ႔ေဘာင္မွာ ထြန္းကားတဲ့ စနစ္ပါ။ ေအာ္ဟစ္ ဆဲဆို ေမာင္းမဲေနတာဟာ အာဏာရွင္စနစ္ပါ။ အဲေလာက္ေလး ျမင္ရင္ကို ေဟာေျပာတင္ျပတဲ့အခါ၊ အက်ယ္တဝင့္ ေျပာရဆိုရတဲ့အခါမွာ ေခ်ငံဖြယ္ရာဖို႔ လိုတယ္ဆိုတာကို လက္ခံႏိုင္ ၾကပါလိမ့္မယ္။

(၉) တျခားသူမ်ားအေပၚ ယံုၾကည္မႈ - တျခားသူေတြဆိုတာ ႏိုင္ငံေရးမွာ ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ တျခားသူေတြကို ယံုၾကည္ဖို႔ပါပဲ။ တိုင္းျပည္ကို ေကာင္းေစခ်င္တဲ့ စိတ္ ငါတို႔မွာ ရွိသလို သူတို႔မွာလည္း ရွိတယ္ဆိုတာ ေလာက္ကေလးကိုေတာ့ အဖ်င္းဆံုး ယံုၾကည္ထားဖို႔ လိုတာပါ။ ခံယူခ်က္ေတြ၊ ခ်ဥ္းကပ္ပံုေတြ၊ လုပ္နည္း လုပ္ဟန္ေတြ ကြဲျပားေနမွာကေတာ့ ေရွ႕ ပိုင္းမွာ အဖန္ဖန္တင္ျပခဲ့သလို လူေတြပီပီ အမ်ားအျပား ရွိေနမွာပါပဲ။ သို႔ေသာ္ ဘယ္သူ႔မွာမွ တိုင္းျပည္အေပၚ စိတ္ယုတ္မာ မရွိဘူးဆိုတာေလာက္ကို နားလည္ခံယူေပးႏိုင္ဖို႔၊ ယံုၾကည္ေပးႏိုင္ဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။

ယုတ္စြအဆံုး၊ အထက္မွာ နမူနာျပခဲ့တဲ့ ဖက္ဆစ္အာဏာရွင္ ဟစ္တလာေတာင္မွ သူ႔တိုင္းျပည္ကို ပ်က္ေစခ်င္တဲ့ ေစတနာေဇာအဟုန္နဲ႔ ေလွ်ာက္လုပ္ခဲ့တာ မဟုတ္မွာေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။ သူယံုၾကည္တာ၊ သူခံယူတာ အလြဲႀကီး လြဲေနတာ၊ သူ႔လုပ္ပံုကိုင္ပံုေတြ အလြဲႀကီး လြဲေနတာေၾကာင့္ ေနာက္ဆံုးမွာ သူတင္မက သူ႔တိုင္းျပည္ပါ အထိနာသြားခဲ့ရတာပါ။

သည္ေနရာမွာ သူအာဏာမရခင္အေျခအေနက သူနဲ႔ အတိုက္အခံေတြ၊ သူ႔ကို ေဝဖန္သူေတြ၊ အမွန္ကို ျမင္ႏိုင္သူေတြရဲ႕ သေဘာထားက အေရးႀကီးပါတယ္။ အဲဒီ့လူေတြ အားလံုးက သူ႔ကို “ျပည္ဖ်က္မယ့္သူ“လို႔ ျမင္ထားၾကတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ သူ႔ေစတနာကို မယံုၾကည္ခဲ့ၾကဘူး။ သည္ေတာ့ သူ႔ကို အတိုက္အခံ၊ အေၾကာက္အကန္ ေျပာၾကတယ္၊ ျငင္းပယ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အတိုက္အခံျဖစ္သြားကတည္းက သူကလည္း တစ္ဖက္ကို မယံုၾကည္ေတာ့ဘူး။ မယံုၾကည္ေတာ့ ေျပာသမွ် နားမဝင္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ သူ႔ကို ႏွိပ္ကြပ္တာ၊ သူ႔ကို ေနရာမေပးတာ၊ သူ႔ကို အျပတ္ရွင္းဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကတာလို႔ပဲ ျမင္ၿပီး သူက ျပန္ရန္လိုလာပါေတာ့တယ္။

တစ္ဖက္မွာလည္း သူ အာဏာရေအာင္ မျဖစ္ျဖစ္တဲ့ နည္းနဲ႔ လုပ္ခဲ့တယ္။ အာဏာရတဲ့အခါမွာေတာ့ သူ မယံုၾကည္ခဲ့သူေတြ၊ သူ႔ကိုလည္း မယံုၾကည္သူေတြကို အျပတ္ရွင္းပစ္ပါေတာ့တယ္။

ဒါက ဒုတိယကမၻာစစ္မတိုင္မီက ဆိုးရြားလြန္းတဲ့ နမူနာပါ။ မၾကာေသးခင္က ေတာင္အာဖရိကမွာက်ေတာ့ အဲဒီ့ ယံုၾကည္မႈကို ေပးခဲ့ၾကတယ္။ ရာစုနဲ႔ခ်ီၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သူေတြအေပၚမွာ အတိုက္အခံ လူမည္း အင္အားစုက ယံုၾကည္မႈျပခဲ့ၾကတယ္။ ယံုၾကည္မႈဆိုတာ တစ္လမ္းသြား မဟုတ္ဘူး။ ကိုယ့္ကို ယံုေစခ်င္ရင္ ကိုယ္ကလည္း သူ႔ကို ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ယံုၾကည္မွျဖစ္မယ္ဆိုတာကို သူတို႔ ေကာင္းစြာ သေဘာေပါက္တယ္။ သမိုင္း သင္ခန္းစာေတြလည္း သူတို႔မွာ အမ်ားႀကီး ရခဲ့ၾကၿပီးသား။ သည္ေတာ့ ေနာက္ဆံုးမွာ ယံုၾကည္ေပးတဲ့နည္းနဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္ႏိုင္ခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ ကေန႔ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ႀကီးစိုးေနခဲ့တဲ့ အသားအေရာင္ခြဲျခားၿပီး ႏွိပ္ကြပ္မႈႀကီး တစ္စတစ္စ အဆံုးသတ္သြားတာ တစ္ကမၻာလံုး မ်က္ျမင္ပါပဲ။

(၁၀) အာဏာပိုင္ေတြအေပၚ ထိုက္သင့္တဲ့ သံသယစိတ္ ထားရွိႏိုင္စြမ္း - ဒါကလည္း ဒီမိုကေရစီမွာ အင္မတန္ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္ပါပဲ။ အာဏာပိုင္တို႔ ေျပာသမွ် အကုန္ ဟုတ္ေနတယ္၊ ဒါ့ေၾကာင့္ အာဏာပိုင္ ေစသမွ် လိုက္နာမယ္ဆိုတာမ်ိဳးလည္း မျဖစ္သင့္ဘူး။ အဲသလို မျဖစ္သင့္တဲ့ နည္းတူပဲ၊ အာဏာပိုင္ေတြ လုပ္သမွ် ဘာဆို ဘာမွ မေကာင္းဘူး၊ အကုန္ ျငင္းပယ္ရမယ္၊ ဆန္႔က်င္ရမယ္၊ မယံုၾကည္ထိုက္ဘူးဆိုတဲ့ စိတ္မ်ိဳးလည္း မေမြးမွ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ရွင္သန္ လည္ပတ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါ တယ္။

ထိုက္သင့္တဲ့ သံသယ ထားနည္းကေတာ့ ကိစၥရပ္တိုင္းမွာ ေမးခြန္းထုတ္တတ္ဖို႔ပါ။ ဘေျခာက္လံုး ေမးခြန္းေပါ့။ ဘယ္သူ၊ ဘယ္မွာ၊ ဘယ္ေတာ့၊ ဘာ့ေၾကာင့္၊ ဘယ္လို၊ ဘာဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ထုတ္ရေတာ့မွာပါ။ ဥပမာ ဆိုၾကပါစို႔။ အာဏာပိုင္က ယာဥ္ေၾကာကို တစ္ခုကို ပိတ္လိုက္တယ္။ ဘယ္သူ႔ အက်ိဳးအတြက္ ပိတ္တာလဲ။ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ ပိတ္မွာလဲ။ ဘာေၾကာင့္ ပိတ္တာလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းမ်ိဳးေတြ ထုတ္ျခင္းဟာ ထိုက္သင့္တဲ့ သံသယနဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္တာပါ။ သည္အခါမွာ အာဏာပိုင္က သည္ေမးခြန္းကို ေျဖတယ္။ လူထုအက်ိဳးအတြက္ ပိတ္တာပါလို႔ ေျပာတယ္။ ဒါ ဟုတ္ရဲ႕လား။ လူထုအတြက္ တကယ္ေရာ အက်ိဳးရွိရဲ႕လားဆိုတာ ဆန္းစစ္ဖို႔လည္း တာဝန္ရွိပါတယ္။ ဒါမွ ထိုက္သင့္တဲ့ သံသယထားတာ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။

သည္လို ေမးခြန္းေတြ ထုတ္ျခင္းဟာ လက္ခံျခင္း၊ ျငင္းပယ္ျခင္း ေဘာင္ထဲမွာ မပါဝင္ေတာ့ပါဘူး။ ျဖစ္သင့္ ျဖစ္ထိုက္ျခင္း ရွိမရွိကို ေဝဖန္ ဆန္းစစ္ရာ ေရာက္လာပါတယ္။ သည္အခါမွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္က ဖြံ႕ၿဖိဳး ရွင္သန္လာေတာ့မွာ မလြဲေတာ့ပါဘူး။

နိဂံုး

ဒီမိုကေရစီစနစ္တစ္ရပ္ အရွိန္မပ်က္ ရွင္သန္လည္ပတ္ေနေအာင္ ေမာင္းႏွင္ေပးႏိုင္မယ့္ သည္စနစ္ရဲ႕ အဓိက သ႐ုပ္လကၡဏာဆယ္ရပ္ကို တင္ျပ ေဆြးေႏြးခဲ့တာပါ။
ျမန္မာလို ေရးသား တင္ျပခဲ့တာျဖစ္ေပမယ့္ တကယ္တမ္းမွာ ကြ်န္ေတာ္ျပဳစုထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အမွန္အတိုင္း ဝန္ခံရရင္ ကြ်န္ေတာ္နဲ႔ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔က အေဝးႀကီးပါ။ ဒါေတြကို သိလည္း မသိလွပါဘူး။ ပိုဆိုးတာက ကြ်န္ေတာ့္အသက္ ၅၅ ႏွစ္တာ အတြင္းမွာ ၅၃ ႏွစ္ေလာက္က ဒီမိုကေရစီဆိုတာ လံုးသလား၊ ျပားသလားေတာင္ ျမည္းစမ္းခြင့္မရတဲ့ စနစ္ေအာက္မွာ ေနခဲ့ရတာ။

သို႔ေပမယ့္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္က စတင္ၿပီး အေနာက္ႏိုင္ငံ သံ႐ံုးေတြမွာ အလုပ္ဝင္ခဲ့ရတယ္။ ႏိုင္ငံေရးကိစၥေတြကို စူးစမ္းရတဲ့ အလုပ္ေတြ လုပ္ခဲ့ ရတယ္။ သည္အခါမွာ မ်က္လံုးလည္း အထိုက္အေလ်ာက္ ပြင့္လာပါတယ္။ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္မွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ႏိုင္ငံေရး အလွည့္အေျပာင္းတစ္ခု ေပၚေပါက္လာတယ္။ သည္အခါမွာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ေတြ ဘုမသိ ဘမသိေတြ ျဖစ္ေနတာကို ရိပ္စားမိၾကတဲ့သူေတြက ကြ်န္ေတာ္တို႔ သိျမင္ လာေအာင္ ကူညီပံ့ပိုးေပးတာေတြ ရွိလာတယ္။ အဲဒီ့ ကူညီပံ့ပိုးမႈေတြကို အတြင္းက်က် ပါဝင္ ပတ္သက္ခြင့္ ၾကံဳလိုက္တဲ့အခါ ဒါေတြကို ေရးေတးေတး ျမင္လာရပါေတာ့တယ္။ စာေတြလည္း ေလွ်ာက္ဖတ္ျဖစ္လာတယ္ေပါ့။

အဲဒီ့ကမွ ကြ်န္ေတာ္ သိလိုက္၊ မွတ္လိုက္မိတာေလးေတြကို ျပန္ ေဖာက္သည္ခ်လိုက္တာပါ။ သည္အခါမွာ ဘာသြားေတြ႕ရသလဲဆိုရင္ အေလ့အက်င့္ လိုတယ္ ဆိုတာႀကီးကို သြားျမင္ရပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ရွင္သန္ေစခ်င္ရင္ ငယ္ဘဝတည္းက အေလ့အက်င့္ ရထားဖို႔ လိုတယ္ဆို တာကို ကြ်န္ေတာ္ ယံုၾကည္ေနမိခဲ့တာေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာခဲ့ပါၿပီ။ တစ္နည္းေျပာရရင္း မိသားစုတြင္း ဒီမိုကေရစီက အေျခခံပါ။ မိသားစုထဲမွာေတာင္မွာ ဒီမိုကေရစီ အေလ့အက်င့္ေတြ မရွင္သန္ မထြန္းကားဘဲနဲ႔ ႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီ ထြန္းကားေစခ်င္လို႔ မရပါဘူး။ အဲသေလာက္ကို ႐ိုးစင္းပါတယ္။ ေက်ာင္းတြင္း၊ ကိုယ္ေနထိုင္ရာ အိမ္နီးခ်င္း ဝန္းက်င္အတြင္း၊ ကိုယ့္ရပ္ရြာအသိုင္းအဝိုင္းအတြင္းမ်ားမွာလည္း ဒီမိုကေရစီ အေလ့အက်င့္ေတြ ရွင္သန္ေနဖို႔ လိုပါတယ္။

အစမွာ ေျပာခဲ့တဲ့ စကားကိုပဲ ျပန္ေကာက္ပါရေစ။ ဒီမိုကေရစီဆိုတာ ဟင္းရြက္ကန္စြန္း မဟုတ္ပါဘူး။ ေရာ့၊ အင့္ဆိုၿပီး တစ္ေယာက္ေယာက္က ယူေပး၊ ကမ္းေပးလို႔ ရတာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ အရွိန္မပ်က္ လည္ပတ္ေနတဲ့ စနစ္တစ္ခုသာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ့ စနစ္ အရွိန္မွန္မွန္နဲ႔လည္ပတ္ဖို႔အတြက္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အားလံုး အလုပ္လုပ္ၾကရမွာပါ။

ဘာအလုပ္ လုပ္ရမွာလဲ။ သည္ ဒီမိုကေရစီ အေလ့အထတြင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ၊ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ၾကားမွာ စိမ့္ဝင္ပ်ံ႕ႏွံ႔ေန ေအာင္ ဝိုင္းဝန္း လုပ္ေဆာင္ၾကဖို႔ပါပဲ။
မလုပ္ခ်င္လည္း ေနပါ။ ျပႆနာ မရွိပါဘူး။ မလုပ္ရင္ မခံစားရ႐ံု အျပင္ ပိုမရွိပါဘူးေလ။ တန္ရာတန္ရာ ရၾကမွာပဲ မဟုတ္ပါလားခင္ဗ်ာ။

အားလံုးေတြးဆ ဆင္ျခင္ၾကည့္ႏိုင္ၾကပါေစ
အတၱေက်ာ္
(ဝ၁၁၀၁၂)