" But when along train of abuses and usurpations, pursing inviably the same object, evinces a design to reduce them under absolute despotism , it is their right, it is their duty to throw of such their goverment and provide new guards for their fucture security."

High Rise Building Design အေၾကာင္း ( M&E ပညာ )

High-rise building တစ္ခုအတြက္ ဒီဇိုင္း လုပ္တဲ့ အခါ ျပႆနာ တစ္ခု အတြက္ အေျဖက တစ္ခုထဲ မဟုတ္ ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အ႐ြယ္အစား နဲ႔ Configuration တူေနရင္ ေတာင္ မွ Site Location မတူတာ နဲ႔ပဲ သံုးသင့္တဲ့ M&E Systems နဲ႔၊ Central Plant ထားသင့္တဲ႔ ေနရာ တူခ်င္မွ တူပါမယ္။ ရာသီဥတု အေျခအေန နဲ႔ ေဒသ ရဲ႕ စီးပြားေရး အေျခအေန နဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးစံ စတဲ့ အခ်က္ေတြကလည္း M&E Systems ေတြ ေ႐ြးခ်ယ္ရာ အေၾကာင္းရင္း တစ္ခ်ိဳ႕ျဖစ္ပါတယ္။
ထူးျခားတဲ့ အခက္အခဲ နဲ႔ ထည့္သြင္းစဥ္းစား ရမဲ့ အခ်က္ ေတြကေတာ့
  1. Architectural Design
  2. Life Safety (အေရးေပၚ အေျခအေန မွာ လူေတြ ေဘးမသီ ရန္မခ လြတ္ေျမာက္ ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ထား ရမွာလဲ။ မီးသတ္စနစ္ ေတြ၊ မီးေဘး ကာကြယ္ေရး စနစ္ေတြ က ေရာ ဘယ္လိုလုပ္ရမွာလဲ။)
  3. Space Requirements (ေနရာ လိုအပ္ ခ်က္)
  4. Ventilation
  5. Water / Hydronic Systems Pressure(ေရဖိအား ကို ဘယ္လို ထိန္းမွာ လဲ။ ဒါက ေရသံုးတဲ့ စနစ္ တိုင္း အတြက္ စဥ္းစားရမွာပါ။)
  6. Electrical Distribution, Wiring & Voltage Drops
  7. ELV Signals
  8. Lightning Protection
MEP Systems ေတြကို ဒီဇိုင္းလုပ္ သူေတြ အတြက္ Architectural & Structural Design ေတြကို ဒီဇိုင္းလုပ္ေပး စရာမလို ေပမဲ့ ေကာင္းေကာင္း ၾကည့္တတ္ ၿပီး နားလည္ႏိုင္ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
  1. Architectural Design
    1. Penthouse Design
      အေပၚဆံုး အမိုးေပၚ မွာ Elevator Equipments, နဲ႔ Elevator overtravel, Cooling Towers, Exhaust Fans နဲ႔ အျခား Equipment ကို ငံုၿပီး ကာထား တဲ့ အထပ္ တစ္ထပ္ ထည့္ေဆာက္ တာပါ။ Elevator Overtravel ဆိုတာ ကေတာ့ ဓာတ္ေလွကား လိုအပ္တဲ့ အတိုင္း အခ်ိန္မီ မရပ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ အ႐ွိန္ေလ်ာ့ ဘို႔ အတြက္ ခ်န္ထားတဲ့ ေနရာ (အျမင့္) ကိုေခၚတာပါ။ ဒါက အေျခခံက် တဲ႔ ပံုစံ ျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံ အေတာ္ မ်ားမ်ား နဲ႔ ျမိ့ဳ အေတာ္မ်ားမ်ား မွာ အာဏာပိုင္ အဖြဲ႔ အစည္းေတြ ရဲ့ လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။

    2. Flattop Design

      အေပၚဆံုး တစ္ထပ္၊ ႏွစ္ထပ္ ကို Cooling Towers, Air Handling Units ေတြနဲ႔ Elevator Equipments စတဲ့ Upper-Level M&E equipments ေတြ ထားဘို႔ အတြက္ ဒီဇိုင္းလုပ္ ထားတာပါ။ ထင္႐ွားတဲ့ အေဆာက္အအံု ကေတာ့ 9/11 တုန္းက ဖ်က္ဆီး ခံခဲ့ရ တဲ့ New York -World Trade Center ျဖစ္ပါတယ္။

    3. Intermediate Floor Bands Design

      အထပ္ ၃၀ ထက္ျမင့္တဲ့ အေဆာက္အအံု ေတြမွာ Central M&E Equipments ေတြ ကိုထား ဘို႔ အတြက္ ၾကားမွာ Intermediate Floor ထား႐ွိ ရပါတယ္။ M&E Systems ေတြအတြက္ အထပ္အျမင့္ ပိုလိုတာမို႔ ဒီ Intermediate Floors ေတြ ရဲ့ Façade ကို အျခား အထပ္ေတြ နဲ႔ မတူျခားနား တာကို ျမင္ေတြ႔ ႏိုင္ပါတယ္။

    4. Signature Design

      ၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္းမွာ အထိန္းအမွတ္ ပံုစံ အႏုပညာ အေဆာင္အေယာင္ ေတြနဲ႕ သီးသန္႔ အလွဆင္ ထားတဲ့ Sculpture-Type rooftops ေတြ ေခတ္စား လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီပံုစံ ေတြမွာ Cooling Tower ေတြကို ေျမညီထပ္ နဲ႔ နီးတဲ့ ေနရာ ပို႔ခ်င္ပို႔ ဒါမွမဟုတ္ အေဆာက္အအံု ထဲမွာ ထည့္ထားခ်င္ ထည့္ထား ရပါလိမ့္မယ္။

  2. Life Safety
    • အေရးေပၚ အေျခအေန၊ လိုအပ္ခ်က္ ေတြပါဝင္ဘို႔ လိုပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ မီးေဘးအႏၲရာယ္ ပါ။ မီးအႏၲရာယ္ ဆိုတာမွာ မီးသာ မက ဆက္ႏြယ္ ေနတဲ့ မီးခိုး၊ အဆိပ္ အေတာက္ ေတြ နဲ႔၊ မီးေၾကာင့္ ၿပိဳက် ပ်က္စီး မဲ႔ အေဆာက္အအံု ရဲ့ အစိတ္အပိုင္း ေတြ ကိုပါထည့္သြင္း စဥ္းစား ရပါမယ္။
    • အမ်ားအားျဖင့္ mixed occupancies ႐ံုးခန္းေတြ၊ ဆိုင္ခန္း၊ ေစ်း (Office Premises, Shopping Malls, Retail Outlets, Amusement Arcade, Residents, Mass Transport Terminals) ေတြ ပါ႐ွိ ႏိုင္ပါတယ္။ အ႐ြယ္အစား အလယ္အလတ္ ေလာက္ ႐ွိတဲ့ High-Rise Building တစ္ခုမွာ ႐ွိေနႏိုင္ တဲ့ Occupants (လူေတြ) ၅၀၀ ကေန ၁၀၀၀ ေလာက္႐ွိ ႏိုင္ၿပီး အရြယ္အစား ႀကီးမားတဲ့ City နာမည္ တတ္ထားႏိုင္တဲ့ အေဆာက္အအံု ေတြမွာ ဆို လူေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာ ႐ွိေနႏိုင္ ပါတယ္။ ဒီအထဲ မွာ ပတ္ဝန္းက်င္ နဲ႔ စိမ္းေနေသးတဲ့ ဧည့္သည္ ေတြ၊ ကေလးေတြ၊ မစြမ္းမသန္ ေတြ၊ သက္ႀကီး႐ြယ္အို ေတြ ပါ ႐ွိႏိုင္တာမို႔ အားလံုးကို အႏၲရာယ္ ကင္းကင္း ထြက္ခြာ ေစႏိုင္ဘို႔ နဲ႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္း ေပးႏိုင္ဘို႔ အခက္အခဲ ေတြ ရွိေနႏိုင္ ပါတယ္။
    • ဘယ္လို အခက္အခဲ ပဲ႐ွိ႐ွိ Occupants ေတြရဲ့ Safety (အႏၲရာယ္ ကင္း႐ွင္းေရး) နဲ႔ Well-Being (ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာ ရ႐ွိေရး) ေတြ က မ႐ွိမျဖစ္ ပါဝင္ရမဲ့ အခ်က္ေတြ ပါ။
    • ဒီလို အႏၲရာယ္ ကင္းကင္း လြတ္ေျမာက္ႏိုင္ဘို႔ အခ်ိန္ကို တြက္ခ်က္ တဲ့ အခါ ASET > RSET ျဖစ္ရပါမယ္။
      • ASET (Available Safe Egress Time) ရ႐ွိႏိုင္ တဲ့ အခ်ိန္
      • RSET (Required Safe Egress Time) လိုအပ္ တဲ့ အခ်ိန္
    1. Structural Safety (Passive Fire Protection)
      1. Purpose Groups
        • လူေတြ အသံုးျပဳတဲ့ အေျခအေန ေပၚမူတည္ ၿပီး Purpose Groups ခြဲေပးရပါတယ္။
        • Compartments လို႔ေခၚတဲ့ မီးဒါဏ္ခံ ႏိုင္တဲ့ အခန္းေတြ ဖြဲ႔တာ တို႔၊ စီစဥ္တာ တို႔လုပ္ရ ပါမယ္။
      2. Fire Appliance Access
        • မီးသတ္တပ္ဖြဲ႔ နဲ႔ မီးသတ္ကားေတြ အခ်ိန္မေ႐ြး ဝင္လို႔ရေအာင္၊ မီးသတ္ကား ဝင္လို႔ ရတဲ့ လမ္း နဲ႔ ရပ္စရာ ေနရာ ေတြ၊
        • မီးသတ္တပ္ဖြဲ႔ အရံသင့္ သံုးစရာ Fire Appliances ေတြ ကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားရ ပါမယ္။
      3. Walls & Floors
        • အေဆာက္အအံု ရဲ့ အစိတ္အပိုင္း ေတြ ကို လိုအပ္တဲ့ အခ်ိန္ အတိုင္းအတာ အထိ မီးေဘး၊ ဒါဏ္ခံ ႏိုင္ဘို႔ FRR (Fire Resistance Rating, ) ကို သတ္မွတ္ ၿပီး ၊ သတ္မွတ္ခ်က္ အတိုင္း ေဆာက္လုပ္ ရပါမယ္။
        • Purpose Group နဲ႔ Dimension (အခန္း ရဲ့ အ႐ြယ္အစား) ကို လိုက္ၿပီး လိုအပ္ တဲ့ minimum periods of fire resistance (hours) ကို သတ္မွတ္ ရပါတယ္။
      4. Means of Escape
        • ႐ွိေနႏိုင္တဲ့ လူအေရအတြက္ နဲ႔ ေနရာ အကြာအေဝး ကုိ မူတည္ၿပီး လိုအပ္တဲ့ အေရးေပၚ Emergency Exits (ထြက္ေပါက္) ေတြ Staircases (ေလွခါး) ေတြ ကို ထည့္သြင္း ရမွာ ျဖစ္ၿပီး၊ အထူးသျဖင့္ အဲဒီေနရာ ေတြကို မီးဒါဏ္ ခံႏိုင္ဘို႔ နဲ႔ မီးခိုး မေရာက္ လာေစဘို႔ ဒီဇိုင္းလုပ္ရ ပါတယ္။
        • ေရြးစရာ Alternative Means of Escape ႐ွိထား ရပါမယ္။
        • Mean of Escape ဆိုတာက အႏၲရာယ္ကင္း တဲ့ ေနရာ (ဥပမာ၊ အေဆာက္အအံု ရဲ့ အျပင္ဘက္၊ (သို႔) အေဆာက္အအံု အတြင္း အႏၲရာယ္ကင္းကင္း ခိုနားစရာ ေနရာ) ေတြဆီ လမ္းညႊန္ေပးႏိုင္မဲ႔ အနီးစပ္ဆံုး လမ္းေၾကာင္း ကိုဆိုလိုတာ ပါ။ အထပ္ျမင့္ ေတာ့ Ground Floor မေရာက္ခင္ၾကားမွာ ခိုနားစရာ ေနရာ Refuge Floor လိုအပ္ေကာင္း လိုအပ္ ပါလိ္မ့္ မယ္။
        • အေဆာက္အအံု အတြင္းပိုင္း လူ႐ွိ ေနႏိုင္တဲ့ ေနရာ အားလံုး ကေန လြယ္လြယ္ကူကူ ထြက္ခြာ ႏိုင္ဘို႔ Exit Path ေတြ လိုပါတယ္။
        • Unprotected Areas, leading direct to exit
        • Protected Areas, leading direct to exit
        • Protected Areas ဆိုတာကေတာ့ မီးအႏၲရာယ္ (အပူ၊ မီးခိုး) ကို အတိုင္းအတာ တစ္ခုထိ အကာအကြယ္ ေပးႏိုင္တဲ့ ေနရာေတြ ကို ေခၚတာပါ။
        • သြားရမဲ့ အကြာအေဝး ျဖစ္တဲ့ Travel Distance ကို စဥ္းစားရပါမယ္။
        • Staircase
          • ေလွကား ဆိုရင္လည္း ဘယ္ေလာက္က်ယ္ရမယ္။ ေလွကား ဆိုတာ လူေတြ အ႐ြယ္မေ႐ြး တက္ႏိုင္ဆင္းႏိုင္ တဲ့ ခပ္ေျပေျပ Staircase ကိုဆိုလိုတာ ပါ။ မတ္ေစာက္လြန္း တဲ့ Ladder ကိုဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ Staircase ကိုလည္း ေလွကားထစ္ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု ညီညီညာညာ မွ်မွ်တတ ႐ွိရပါမယ္။ ေျခနင္း အက်ယ္ အျမင့္ သင့္ေတာ္ ေအာင္ ထားရပါတယ္။ မေလး႐ွား၊ စကာၤပူ မွာ ေျခနင္းျပား အ႐ြယ္ Thread Width အနည္းဆံုး ၁၀” (255mm Min) ေလွကားထစ္ တစ္ထစ္ အျမင့္ ၄ - ၇” (102mm - 180mm Max) ႐ွိရပါမယ္။ NFPA အရေတာ့ Thread Width အနည္းဆံုး ၁၁” (279mm Min) ေလွကားထစ္ တစ္ထစ္ အျမင့္ ၄ - ၇” (102 to 178mm) ႐ွိရ မယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေၾကာင္လိမ္ ေလွကား သံုးခြင့္ ရရင္ေတာ့ လိုအပ္ခ်က္ ကို ထပ္မံစစ္ ေဆး ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
          • ေလွကား မွာ ေ႐ြးစရာ အရံ တစ္ခု အနည္းဆံုး ပါဝင္သင့္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီေလွကားေတြ အမိုးေပၚ အထိ ေပါက္ ဘို႔ လည္း လိုအပ္ ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေျမျပင္ေပၚ အႏၲရာယ္ ကင္းကင္း ထြက္ခြာ ႏိုင္တဲ့ ထြက္ေပါက္ လည္း ပါဝင္ရ ပါမယ္။ လူေတြ ေယာင္ေယာင္မွား မွာ မျဖစ္ ေစဘို႔ ေျမေအာင္ ေလွကား နဲ႔ ေျမေပၚ ေလွကား ကို သီးသန္႔ ခြဲ ထားေပးရပါမယ္။
          • ျပင္ပ ေလထု နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ မထိေနတဲ့ အေဆာက္ အအံု ရဲ့ အတြင္းပိုင္းျဖစ္ ေနရင္ Pressurization (Inflation) System လို႔ ေခၚတဲ့ မီးခိုးမဝင္ ေအာင္ ေလကို ဖိ မႈတ္ ေပးေနႏိုင္ တဲ့ Blower (Fan) ေတြ ကို တြက္ခ်က္ တတ္ဆင္ ေပးရပါမယ္။ အျပင္ဘက္ မွာ ဆိုရင္ ေတာ့ လံုေလာက္တဲ့ Natural Ventilation Louvers ေတြပါဝင္ ရပါမယ္။


      5. Elevator use for Evacuation
        • ႏိုင္ငံ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား မွာ Elevator နဲ႔ Evacuate လုပ္တာကို တားျမစ္ထား ဆဲပါ။ US က NFPA Code မွာေတာ့ အတိုင္းအတာ တစ္ခု အထိခြင့္ျပဳ ထားပါတယ္။ အေမရိကန္ Architects ေတြကေတာ့ Elevator သံုးႏိုင္ဘို႔ ကို အားသန္ ၾကပါတယ္။
          NFPA Code : An elevator complying with the requirements of Section (x.x) and (x.x.x) shall be permitted to be used as a second means of egress from towers, as defined in (x.x.xxx), provided that the following criteria are met:
          1. The tower and any attached structure shall be protected throughout by an approved, supervised automatic sprinkler system in accordance with Section (x.x.)
          2. The tower shall be subject to occupancy not to exceed 90 persons.
          3. Primary egress discharges shall be directly to the outside.
          4. No high hazard content areas shall exist in the tower or attached structure.
          5. One hundred percent of the egress capacity shall be provided independent of the elevators.
          6. An evacuation plan shall be implemented, specifically including the elevator, and staff personnel shall be trained in operations and procedures for elevator emergency use in normal operating mode prior to fire fighter recall.
          7. The tower shall not be used by the general public.


        • အဓိက စိုးရိမ္ၾကတာ ကေတာ့ မီးေလာင္တဲ့ အထပ္မွာ Elevator ရပ္ၿပီး လူေတြပိတ္မိ ေနမွာ ကိုပါ။ Elevator သံုးခြင့္ ရဘို႔ အတြက္ Elevator Shaft ေရာ Elevator Lobby ကိုပါ Fire Compartment လုပ္ၿပီး Pressurized လုပ္ရပါတယ္။ အ႐ွိန္ နဲ႔ သြားေနတဲ့ Elevator ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚ လာတဲ့ Piston Effect ကိုထိန္းႏိုင္ ဘို႔ ကလည္းမလြယ္ ပါဘူး။
        • လူႀကီးေတြ၊ မသန္မစြမ္း ေတြ အတြက္ အထပ္ျမင့္ ကို ေျခက်ဥ္ ေလွ်ာက္ဆင္း ဘို႔ ကလည္း မလြယ္တာ မို႔ Elevator သံုးသင့္၊ မသံုးသင့္ ဆုိတဲ့ အခ်က္က စဥ္းစားစရာ ျဖစ္လာ ပါၿပီ။



    2. Fire Protection Modes
      M&E Systems ေတြကို အၾကမ္း ႐ွင္းျပထားတာ ကို အရင္ တင္ျပခဲ့တဲ့ M&E Systems ဆိုတာ ဘာေတြလဲ။ မွာ ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။
      1. Fire Detection, Alarm and Communication Systems
        • Heat Detectors / Smoke Detectors
        • Heat Detectors: က အပူကုိ အာ႐ံုခံတာ ပါ။ Smoke Detectors ကေတာ့ မီးခိုးကို အာ႐ံုခံတာ ေပါ႔၊ ဒါေတြ နဲ႔ Fire Alarm (မီးလွန္႔ အခ်က္ေပး စနစ္) ကို Activate လုပ္မွာ ပါ။
        Communication Systemsဆက္သြယ္ေရးစနစ္ေတြကေတာ့
        • မီးသတ္တပ္ဖြဲ႔ အခ်င္းခ်င္း ဆက္သြယ္ ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ Fire Brigade communication Systems
        • အေရးေပၚ အေျခအေန မွာ လူေတြ စနစ္တက် Evacuate လုပ္ႏိုင္ေစဘို႔ ညႊန္ၾကားေပးႏိုင္ဘို႔ အတြက္၊ Public Address Systems

      2. Extinguishing Systems မီးကို ၿငိမ္းသတ္ ဘို႔ အတြက္ လိုအပ္တာ ေတြကေတာ့
        • Portable Fire Extinguishers
        • Sprinkler Systems
        • Standpipes (Wet / Dry Rising Mains)
        • Fire Hoses (Hose reels)

        High-rise Buildings ေတြ အတြက္ အထက္က မီးသတ္စနစ္ ၄ -ခု လံုး လိုအပ္ပါတယ္။
        အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံ ေတြ မွာ Residential High rise (လူေနအိမ္ခန္း) ေတြ Sprinkler Systems
        မပါတာ ကို ေလွ်ာ့ေပါ႔စဥ္းစားေပး တတ္ပါတယ္။ Sprinkler Systems က မီးသတ္ ရာမွာ အထိေရာက္ဆံုး မို႔ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ပါေအာင္ ထည့္ေပးရ ပါမယ္။ Data Center လိုေနရာ မ်ိဳးမွာ Gas Suppression System ထည့္ေပးထား လို႔ Sprinkler ကိုျဖဳတ္ မပစ္သင့္ ေၾကာင္း Fire Engineer ေတြက ဆိုပါတယ္။

      3. Emergency Lighting and Standby Power
        အေရးေပၚ အေျခအေန မွာ သံုးလို႔ ရမဲ့ Standby Power (Usually by Diesel Generator) ကို စဥ္းစားတဲ့ အခါ ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ စက္ပစၥည္း ေတြ နဲ႔ အေရးေပၚ လိုအပ္ခ်က္ ေတြ အေပၚ မွီၿပီး တြက္ခ်က္ ရပါမယ္။
        • Electric Fire Pumps
        • Emergency Command Center / Fire Command Center Equipment & Lighting
        • Fire Lifts (serving all floors)
        • Mechanical Equipment for Smoke Proof Enclosure
        • Power for Detection, Alarm, and Communication Systems
        • Emergency Lightings

      4. Emergency Command Center
        Emergency Command Center (အေရးေပၚ အေျခအေန မွာ စီမံခန္႔ခြဲ လမ္းညႊန္ မဲ့ သူနဲ႔ ပစၥည္း ေတြထားတဲ့ အခန္း) မွာ ဒါေတြ ထားရမယ္။
        1. Voice fire alarm system panels and controls
        2. Fire department two-way telephone communication (ဆက္သြယ္ေရး စနစ္) service panels and controls where required by another section of this Code
        3. Fire detection and fire alarm system annunciation panels
        4. Elevator floor location and operation annunciators (ဓာတ္ေလွကား ေနရာျပ)
        5. Sprinkler valve and waterflow annunciators
        6. Emergency generator status indicators
        7. Controls for any automatic stairway door unlocking system
        8. Fire pump status indicators
        9. Telephone for fire department use with controlled access to the public telephone

    3. မီးစေလာင္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ား
      • Fire Ignition (အလိုအေလ်ာက္ မီးပြင္)့
      • Faulty Electricity (လွ်ပ္စစ္ေလွ်ာ့ခ္)
      • Smoking (ေဆးလိပ္မီး)
      • Arson (တို႔မီး၊ ႐ိႈ႕မီး)
      • Cooking (ခ်က္ျပဳတ္ မီး)
      • Renovations (အတြင္းပိုင္း ျပန္လည္ျပင္ဆင္မႈ လုပ္ေနစဥ္)

    4. မီးဒါဏ္ခံ ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ား
      • လံုေလာက္ တဲ့ မီးသတ္စနစ္ မ႐ွိျခင္း
      • အခ်က္ေပးစနစ္ ၊ အႏၲရာယ္ကင္းေသာလမ္းေၾကာင္း မ႐ွိျခင္း
      • လွ်င္ျမန္တိက်ေသာ တံု႕ျပန္ မႈ မ႐ွိျခင္း
      • အခ်က္ေပးမႈ ညံ့ဖ်င္းျခင္း

    5. High-rise Building Fire Tragedies (အထပ္ျမင့္ အေဆာက္အအံု မီးေဘးသင့္မႈမ်ား။)
      1. Dupont Plaza, Puerto Rico
        • December 1986 New Year’ s Eve (ႏွစ္သစ္ကူး အႀကိဳည) မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ မီးေလာင္မႈပါ။
        • ဟုိတယ္ အလုပ္သမား သံုးေယာက္ က လစာ နဲ႔ က်န္းမာေရး ခံစားခြင့္ ေတြကို မေက်နပ္ ရာက အလုပ္သမား အဖြဲ႔ နဲ႔ တိုင္ပင္ အခ်ိဳ႕ က အျပင္မွာ ဆႏၵျပ ေနတဲ့ အခ်ိန္ အခ်ိဳ႕ က Ballroom နဲ႔ Ground Floor မွာ ဆီေလာင္း မီး႐ိႈ႔ ၾကပါေတာ့တယ္။ အမွန္က Tourists ေတြကို မတည္းေအာင္ ေၾကာက္လန္႔ေအာင္ လုပ္ခ်င္တာပါ။ ဒါေပမဲ့ မီးက လူ ၉၇ ေယာက္ ကိုေသဆံုးေစခဲ့ ၿပီး လူ ၁၄၀ ေလာက္ ကို ဒါဏ္ရာရေစခဲ့ ပါတယ္။
        • အမ်ားစု က မီးခိုးမႊန္ လို႔ ေသဆံုး ရတာပါ။
        • မီးသတ္စနစ္ မလံုေလာက္ တာရယ္။ ထြက္ေပါက္ က တံခါး ေတြက အျပင္ကိုဖြင့္တာ မဟုတ္ပဲ အတြင္းကို ဖြင့္တာေတြ ျဖစ္ေနၿပီး လူေတြ က ေၾကာက္လန္႔ တၾကား တိုးၾက တြန္းဖြင့္ၾက ေတာ့ ဘယ္လိုမွ ဖြင့္လုိ႔ မရေတာ့ ပဲ ပိတ္မိ ကုန္ပါတယ္။
        • ဒီ မီးမွာ Rescue Effort ေတြ အေၾကာင္းကို ၾကည့္ခ်င္ရင္ ေတာ့

      2. MGM Grand fire (November 21, 1980)
      3. Fire at Las Vegas Hilton (February 10, 1981)


  3. ေနရာလိုအပ္ခ်က္
    M&E Space လိုအပ္ခ်က္ေတြ ကို အရင္ တင္ျပခဲ့တဲ့ ၁.၄ ၊ ေနရာ လ်ာထားသတ္မွတ္ျခင္း။ မွာ ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။
    • အရင္တုန္းက Post မွာ တင္ျပခဲ့သလို M&E Systems ေတြဟာ ေနရာ အေတာ္ယူပါတယ္။ အလယ္အလတ္ တန္းစား Office Building (႐ုံးခန္း အေဆာက္အအံု) တစ္ခုမွာ ေနရာ ဧရိယာ ၄% ေလာက္ လိုအပ္ပါတယ္။ ၂၅ ထပ္႐ွိရင္ တစ္ထပ္စာ ေလာက္လိုအပ္တာပါ။ ဒီလိုပဲ အထပ္ ၅၀ ႐ွိရင္ ၂ ထပ္၊ အထပ္ ၁၀၀ ႐ွိရင္ ၄ ထပ္ စာ လိုအပ္ပါလိမ့္မယ္။ Initial Planning Stage မွာထဲ က ေနရာကို ယူမထားခဲ့ ရင္ ေနာက္မွ လိုခ်င္သလို ထပ္တိုး ခ်င္တိုင္း တိုးလို႔ ရႏိုင္တာမ်ိဳး မဟုတ္တာ ေျပာစရာေတာင္ မလိုေတာ့ပါဘူး။
    • ေ႐ြးခ်ယ္ထားတဲ့ systems ေတြကို မူတည္ၿပီး M&E Equipment Spaces ေတြဟာ Centralized (သို႔မဟုတ္) Decentralized ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ႏွစ္ခုလံုး အထပ္တိုင္းမွာ Local Equipments အတြက္ နဲ႔ Distribution Shafts ေတြအတြက္ On-Floor (Local Space) ေနရာ လိုအပ္ ပါတယ္။ အဓိက ကြာျခားခ်က္ ကေတာ့ Centralized Systems ေတြမွာ အဓိက Equipments ေတြ အထပ္ တစ္ထပ္ ႏွစ္ထပ္မွာ စုစည္းတပ္ဆင္ ထားၿပီး On-Floor ေနရာလိုအပ္ခ်က္ နည္းပါမယ္။ Decentralized Systems ေတြမွာ ကေတာ့ေျပာင္းျပန္ေပါ႔။
    • High-rise Building အားလံုးလိုလို မွာ Basement Floor (ေျမေအာက္ထပ္) တစ္ထပ္ အနည္းဆံုး ပါေလ့ ႐ွိပါတယ္။ Underground Parking (ကားရပ္နားရန္ ေနရာ) Utility Service အတြက္၊ Delivery of Supplies, Fuel Storage
    • Underground Levels က Foundation အတြက္ ပိုၿပီး ေကာင္းမြန္ ခိုင္မာတဲ့ Structural Stability ကိုေပးပါတယ္။ သတ္မွတ္ ထားတဲ့ Car Parking အေရအတြက္ ပါဘို႔ City Codes ေတြမွာ ျပ႒ာန္းထား ေလ့႐ွိတာမို႔ လည္း Underground Parking က ေ႐ွာင္လႊဲလို႔ မရႏိုင္တဲ့ လိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။
    • ပံုမွန္အားျဖင့္ေတာ့ M&E Central Plant ေတြကို Underground Level မွာ ထားသင့္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အၿမဲတမ္း ျဖစ္ႏိုင္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ M&E systems risers ေတြဟာ Building Core နဲ႔ နီးတဲ့ ေနရာေတြမွာ ႐ွိရမွာ မို႔ တစ္ခါတစ္ရံ Parking နဲ႔ အကူးအသန္း လုပ္ဘို႔ ရာမွာ အတားအဆီး ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ M&E Central Plant ေတြကို Roof (သို႔မဟုတ္) Intermediate Level မွာ ထားရႏိုင္ပါတယ္။
    • Equipments ေတြရဲ႕သဘာဝ အရ လည္း ေနရာ ကို ေ႐ြးရပါတယ္။ ဥပမာ Cooling Tower ဆိုရင္ ေလသြားေလလာ ေကာင္းတဲ့ အေဆာက္အအံု ရဲ႕ အျပင္ (သုိ႔) အမိုးေပၚမွာပဲ ထားလို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမိုး ေပၚ တင္ထားဘို႕ ဆိုတာကလည္း High-rise Building ေတြမွာ လြယ္လွတာ မဟုတ္ပါဘူး။

    • Central Plant Location
      1. Central Plant Room လိုအပ္ခ်က္ေတြ ကို ၁.၄ ၊ ေနရာ လ်ာထားသတ္မွတ္ျခင္း။ မွာျပခဲ့ပါတယ္။
        သတိထားရမွာ က ဒီေနရာလို အပ္ခ်က္ေတြ စဥ္းစားတဲ့ အခါ Structural Column နဲ႔ Architectural Detail ေတြကို ထည့္ စဥ္းစား ေပးဘို႔ပါ။
      2. Loading / Unloading (ပစၥည္းေတြ အတင္အခ် လုပ္ဘို႔ေနရာ) ကို လြယ္ကူစြာ သြားႏိုင္၊ ေရာက္ႏိုင္ ဘို႔၊
      3. M&E Equipments ေတြ ျပင္ဆင္ဘို႔ လိုအပ္လို႔ လဲရမယ္၊ ျဖဳတ္ရမယ္ ဆိုရင္ လည္း သယ္ထုတ္၊ ျပန္သြင္း လုပ္ႏိုင္ဘို႔။
      4. ေလဝင္ေလထြက္ ေကာင္းႏုိင္ဘို႔ Outside Air Supply နဲ႔ Exhaust Air Discharge ေတြနဲ႔ နီးနီးနားနားျဖစ္ဘို႔။ (ဒီေနရာ မွာ Outside Air Supply နဲ႔ Exhaust Air Discharge ၾကားမွာ လံုေလာက္ တဲ့ အကြာအေဝး ႐ွိရမယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုလည္းစဥ္းစား ရမွာပါ။ အနည္းဆံုး 5m (16.5 ft) နဲ႔ တစ္ခါတစ္ရံ 8m (26.2 ft) ေလာက္အထိ လိုအပ္ႏိုင္ပါတယ္။)
      5. လံုေလာက္ တဲ့ Floor Height (အထပ္ အျမင့္) ရႏိုင္ဘို႔
      6. အဆင္ေျပေျပ Car Parking Plan (ကားရပ္နား စရာ ေနရာေတြ) နဲ႔ သင့္ေတာ္စြာ ဆက္စပ္ႏိုင္ဘို႔။
      7. Safety (အႏၲရာယ္ ကင္းေဝး ေစဘို႔) - ဥပမာ Boilers, Chillers, Liquid Filled Transformers တို႔လို M&E Equipments ေတြမွာ Stored Energy နဲ႔ Toxic Material ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီ Equipments ေတြကို Fireproof Walls ေတြနဲ႔ ကာရံထားရ ပါမယ္။
      8. M&E System Components တစ္ခု နဲ႔ တစ္ခု ၾကား နီးနီးနားနား ျဖစ္ေစဘို႔။ ဥပမာ Chiller ရဲ႕ Condenser နဲ႕ Cooling Towers ၾကား၊
      9. Piping System Pressure - Hydrostatic Pressure ကို လိုအပ္ခ်က္ လည္းရေအာင္ ခံႏိုင္ရည္ ထက္ လည္း မလြန္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ မွာလဲ၊
      10. Ease of Maintenance ထိန္းသိမ္းဘို႔
      11. Vibration and Noise from Equipment စက္ခန္းေတြ နဲ႔ နီးတဲ့ ေနရာမွာ တိတ္ဆိပ္ၿငိမ္သက္ မႈကို လိုအပ္တဲ့ အခန္းမ်ိဳး ႐ွိရင္ အေတာ္ ခက္ခဲပါတယ္။
      12. Aesthetics : Architects အမ်ားစု က M&E Plants ေတြကို ဖံုးကြယ္ထားခ်င္ ၾကပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ Architects ေတြကေတာ့ M&E Plants ေတြကို ျမင္ကြင္းမွာ ျပသထားလိုၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ M&E Plant ေတြက Architect's Concept ကို လိုက္ၿပီး အႏုပညာ အားျဖည့္ေပး ႏိုင္တာ ႐ွိသလို၊ အားေပ်ာ့ ေစႏိုင္တာ လည္း ႐ွိပါတယ္။
      13. Code and Authority Requirements တခ်ိဳ႕ ႏိုင္ငံေတြမွာ လည္း Authorities ေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ကလည္း Fire Water Tank နဲ႔ Fire Fighting Equipments ေတြကို Ground Floor (or) Basement 1st Storey မွာပဲ ထားရပါတယ္။ ေသာက္ေရ ေပးတဲ့ Utilities Authorities ေတြကလည္း Storage / Transfer Tank (ေရကန္) ေတြကို Basement Floor ေတြမွာ Flood (ေရလႊမ္း) ခဲ့ရင္ ေရညစ္ေတြ ဝင္မွာစိုးလို႔ ပါ။

    • Cooling Towers
      • တစ္ခါတစ္ရံ Podium လို႔ေခၚတဲ့ Tower ေအာက္ေျခမွာ ပိုၿပီး က်ယ္တဲ့ အထပ္ေတြ ပါခဲ့ရင္ Podium Roof ကို သံုးလို႔ရေကာင္း ရႏိုင္ပါတယ္။
      • Cooling Tower ရဲ့ Exhaust က Moisture Saturated Air ျဖစ္တဲ့ အျပင္ Fresh Air အေနနဲ႔ သံုးဘို႔မသင့္ေတာ္ တာမို႔ Fresh Air Intake ေတြကို Cooling Tower နဲ႔ေဝးရာ မွာပဲထားရပါတယ္။

    • AHU
      • AHU မွာ ဘာ components ေတြထည့္မွာလဲ။
      • AHU Components
        • Mixing Box – Fresh Air (with or without pre-cool) နဲ႔ Return Air ကို သမေအာင္ ေရာစပ္ဘို႔ ပါ။ တစ္ခါတစ္ရံ Room Plenum လုပ္ခြင့္ရရင္ Mixing Box မလိုပါဘူး။ Room Plenum ဆိုရင္ AHU အခန္းက Plenum ျဖစ္သြားတာပါ။ AHU အခန္းထဲက ေလကို တိုက္႐ိုက္ စုတ္ယူတဲ့အခါ Negative Pressure ျဖစ္သြားတာမို႔ Drainage Pipe ေတြ အျခား Contaminants ေတြ ကိုစုတ္ယူႏုိင္တာ ေၾကာင့္ သိပ္မၾကိဳက္ပါဘူး။
        • Air Washers - အခ်ိဳ႕ေနရာေတြ မွာ Air Washers ထည့္တတ္ပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ Humidify လုပ္ဘို႔ပါ။ Evaporative Cooling လည္း လုပ္လို႔ရပါတယ္။ ေလထဲမွာ ပါလာတဲ့ အမႈန္အမႊား ကိုအတိုင္းအတာ တစ္ခုထိလည္း သန္႔စင္ေပးႏုိင္ပါတယ္။
        • Filter Sections - သံုးမဲ့ Application ေပၚမူတည္ၿပီး Filter Section တစ္ခု (သို႔) တစ္ခုထက္ပိုၿပီး ပါႏိုင္ပါတယ္။ သိပ္ၿပီး အမႈန္အမႊားကင္း၊ သန္႔႐ွင္း ျခင္ရင္ HEPA Filter Section ေတာင္ ပါႏိုင္ ပါေသးတယ္။
        • Coil Sections - သံုးမဲ့ Application ေပၚမူတည္ၿပီး Cooling Coil (or) Heating Coil (or) BOTH ပါႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ Run Around Coils လို႔ေခၚတဲ့ Pre-Cool နဲ႔ Re-Heat Loop Coil လည္း ပါႏိုင္ပါတယ္။ ဒီ Run Around Coils အစား Heat Pipe Loop Coils ကိုလည္း သံုးႏိုင္ပါတယ္။
        • Fan Section – AHU fan နဲ႔ Motor ကို တတ္ဆင္ဘို႔ အတြက္ Fan Section လိုအပ္ပါတယ္။
        • ခုေနာက္ပိုင္း Environment Issue ေတြကို စဥ္းစားလာတဲ့ အခါ Indoor Air Quality ကလည္း အဓိက ျဖစ္လာပါတယ္။ Indoor Air ထဲမွာ ပါတဲ့ ပိုးမႊားေတြ၊ ကပ္ပါးေတြ၊ မႈိေတြ ကို ႏွိမ္နင္းဘို႔ UV Sterilizer Lamp ေတြထည့္ေပးလာတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အရင္တုန္းက ေတာ့ အေရးႀကီးတဲ့ Bio-Hazard ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အခန္းေတြမွာ ပဲ UV sterilizer ေတြသံုးခဲ့ ၾကတာပါ။


    • Water Tanks and Pumps
      • High rise building ေတြ မွာ Mechanical Engineer ေတြ အဓိက ေတြ႔ရမဲ့ အခက္အခဲ ကေတာ့ ေရေလွာင္ကန္ ေတြ ထားဘို႔ ေနရာေတြ ပါ။ အထပ္ျမင့္ လာတာနဲ႔ ေရကန္ေတြ၊ pumps ေတြ ကလည္း အဆင့္ဆင့္ လိုအပ္လာပါတယ္။ domestic water ေသာက္ေရသံုးေရ သာမက fire fighting tanks ေတြ အတြက္ ပါ စဥ္းစားစရာ လိုအပ္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနရာသာ မက အေလးခ်ိန္ က လည္း စီးတာမို႔ structural load မွာလည္း အဓိက စဥ္းစားရမဲ့ အခ်က္ တစ္ခု အေနနဲ ပါဝင္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံ ေတြ မွာ အျမင့္ဆံုး သံုးႏိုင္တဲ့ Pump head ကို ကန္႔သတ္ထား တတ္တာေၾကာင့္ လိုအပ္ခ်က္ က နည္းလွတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဥပမာ၊ မေလးရွား ႏိုင္ငံ၊ Kuala Lumpur ၿမိဳ႕မွာ ေသာက္သံုးေရျဖန္႔ေပးတဲ့ SYABAS ရဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ အရ End Suction Pump head ကို 75m maximum ထားရမယ္ လို႔ဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အျမင့္ မီတာ ၃၆၀ ေလာက္ ရွိတဲ့ အေဆာက္အအံု တစ္ခု အတြက္ (ေျမညီ (သို႔) ေျမေအာက္၊ တစ္ကန္ ႏွင့္ အမိုးေပၚ တစ္ကန္ အပါအဝင္) ေရကန္ ၆ ဆင့္ အနည္းဆံုး လိုပါတယ္။ တစ္ဆင့္ ကေန တစ္ဆင့္ ကို ပို႔ေပးဘို႔ Transfer Pumps ေတြလည္း လိုအပ္ျပန္ပါတယ္။
      • Fire Protection အတြက္ လည္း အလားတူ ပါပဲ။ Wet riser tanks, Sprinkler tanks, Hosereel tanks စသျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီစနစ္ေတြ အတြက္ သီးသန္႔ လိုအပ္တဲ့ Fire Pumps ေတြ အျပင္ တစ္ဆင့္ ကေန တစ္ဆင့္ ကို ပို႔ေပးဘို႔ Transfer Pumps ေတြလည္း လိုအပ္ျပန္ပါတယ္။



    ေအာက္က ေရးလက္စ အၾကမ္းပါ။ အပတ္စဥ္ ဆက္ေရး ေနတုန္း ပါ။
  4. Ventilation(ေလေကာင္းေလသန္႔)


    • Temperature Stack Effect
      • အေဆာက္အအံု ရဲ့ အျပင္နဲ႔ အတြင္း အပူခ်ိန္ သိပ္ကြာေနရင္၊ ၿပီးေတာ့ အျမင့္လည္းရွိ၊ ေလဝင္၊ ေလထြက္ ေပါက္လည္းရွိမယ္ ဆိုရင္ Stack effect ကို ထည့္သြင္း စဥ္းစား ေပးရပါမယ္။ ဒီ stack effect က တံခါးဖြင့္တဲ့ ပိတ္တဲ့ အခါ အရွိန္ နဲ႔ မႈတ္ထုတ္သလို ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေဆာင္းတြင္းဘက္ အေအးျပင္းတဲ့ တိုက်ိဳ လုိ နယူးေယာက္ လို ၿမိဳ့ေတြ က High-rise Buildings ေတြမွာ ဒီ Stack effect အေျခအေန ကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားေပးရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဒါဏ္ ကို ခံႏိုင္ေအာင္ တံခါးေတြ က ဆြဲဖြင့္ရတဲ့ တံခါးေတြ အစား ဆံုလည္တံခါးေတြ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ စကာၤပူ၊ မေလးရွား လို တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး အပူခ်ိန္ အေျပာင္းအလဲ သိပ္မရွိ၊ Indoor temperature နဲ႔ outdoor temperatureအလြန္မကြာ တဲ့ ေနရာေတြ မွာ ေတာ့ ဒီျပႆနာ က သိပ္မႀကီး လွပါဘူး။
      • Stack effect ကိုတြက္ခ်က္တာ က ေတာ့ CFD (Computational Fluid Dynamics) specialist ေတြရဲ့ အလုပ္ပါ။



  5. Water / Hydronic Systems Pressure(ေရဖိအား ထိန္းျခင္း)
    • Cavitation ဆိုတာက စီးေနတဲ့ ေရထဲ မွာ ပလံုစီ လာတာ ကို ေခၚတာပါ။
    • Pump ေတြမွာ Cavitation ျဖစ္တာ ကိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သိၾကေပ မဲ့ valve ေတြမွာ Cavitation ျဖစ္တာ ကိုေတာ့ သိပ္သတိ မထားမိ တတ္ၾကပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ Pressure Reducing Valve ေတြမွာ Cavitation မျဖစ္ေအာင္ အရမ္း ဂ႐ုစိုက္ ရပါတယ္။
    • High pressure drop နဲ႔ Low outlet pressure ဆိုတဲ့ Factors (အခ်က္) ႏွစ္ခ်က္ ေပါင္းလိုက္ တဲ့ အခါ Cavitation ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီ အေျခအေန မွာ Fluid ရဲ့ Pressure က သူ႔ Vapor Pressure ေအာက္ ေရာက္သြားတာ မို႔ Bubbles ေလးေတြ ပလံုစီ လာပါတယ္။ ဒီ Fluid Flow Stream မွာပဲ Pressure က Vapor Pressure အထက္ျပန္ တက္လာတဲ့ အခါ ပလံုစီ ေနတဲ့ Bubbles ေလးေတြ ျပန္ အရည္ထဲ ေပ်ာ္ဝင္ ဘို႔ ျဖစ္လာတဲ့ အခါ ဒီ Bubbles ေနရာ ကို အရည္က အ႐ွိန္ နဲ႔ ဝင္ extremely high impact forces ေတြ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဒီအခါ Valve ကိုသာမက အနီးအနား က Pipe ေတြကို ပါ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ တိုက္စားပါေတာ့ တယ္။ Pump ေတြမွာ Cavitation ျဖစ္တဲ့ အခါ Impellers ေတြ တြန္႔လိမ္ ေကာက္ေကြး၊ လိပ္၊ ပ်က္စီး သြားတာ ေတြ႔ ရပါတယ္။
    • ဒီလို Cavitation ျဖစ္တဲ့ အခါ ပိုက္ထဲ မွာ ေက်ာက္စရစ္ ခဲ ေတြ စီးသြား သလို အသံ နဲ႔ တုန္ခါ မႈ ကို ပါ ျဖစ္ေစပါတယ္။
    • Pressure Reducing Valve က ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ Cavitation Chart နမူနာ ကို ေအာက္ မွာ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။



  6. Electrical Distribution, Wiring & Voltage Drops
  7. ELV Signals
  8. Lightning Protection

ေရးသားသူျပဳစုသူ အခ်ိန္

No comments:

Post a Comment

အခုလို လာေရာက္အားေပးၾကတာ အထူးပဲ ၀မ္းသာ ပီတိျဖစ္ရပါတယ္ဗ်ား ... ။ေက်းဇူးအထူးတင္ပါတယ္။
ေက်ာ္ထက္၀င္း နည္းပညာ (ဘားအံ)
www.kyawhtetwin.blogspot.com

Subscribe to: Post Comments (Atom)
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...