ေဒါက္တာျမင့္ျမင့္ခင္ ( ပညာဟူသည္ ျမတ္ေရႊအိုး )

- - - - - - - 

အဲဒီလို ကံၾကမၼာဆိုးႀကီးကို ႀကံဳလုိက္ရလို႔ နစ္နာမႈေတြ နာၾကည္းရမႈေတြ မေျပာခ်င္ေလာက္ေအာင္ မ်ားခဲ့ေပမယ့္ အဆိုး၀ါးဆံုး တစ္ခုကေတာ့ ပညာေရးစနစ္ကို အဖတ္ဆယ္မရေလာက္ေအာင္ ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့ျခင္းပဲ ျဖစ္တယ္။ ဒါကေတာ့ "အေမွာင္ေခတ္" လူေတြအတြက္မကဘဲ ေနာင္လာေနာက္သား လူငယ္ေတြရဲ႕ အနာဂတ္၊ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အနာဂတ္ကိုပါ အႀကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ေစတဲ့ ရာဇ၀တ္မႈကို က်ဴးလြန္လိုက္တာလို႔ ေခၚႏိုင္ပါတယ္။

- - - - - 

ဒါေပမယ့္ ကၽြန္မအျမင္မွာေတာ့ ပညာဆိုတာ ေက်ာင္းၿပီးသူတစ္ေယာက္ဟာ ေက်ာင္းၿပီးၿပီးခ်င္း တကယ့္ဘ၀ လက္ေတြ႔ဘ၀ကို တန္း၀င္သြားႏိုင္ၿပီး အဲဒီမွာ ႀကံဳဆံုရမယ့္ ျပႆနာေပါင္းကို ေကာင္းေကာင္း ရင္ဆိုင္ႏိုင္ၿပီး ေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႔ လုပ္တတ္ကိုင္တတ္ ရွိရမယ္။ ဒီအေျခအေနမ်ိဳးေရာက္ေအာင္ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ပညာေရးစနစ္က တာ၀န္ယူရမယ္။ အခု ပညာေရးစနစ္က ဒီလိုအေျခမ်ိဳးကို လံုး၀ လံုး၀ မေပးႏိုင္ပါဘူး။ ဒါကို ေက်ာင္းထြက္ၿပီးၿပီးခ်င္း လူေတြကို အသံုးျပဳရသူေတြ အသိဆံုးပါ။ အလုပ္လာေလွ်ာက္လို႔ လူေရြးပြဲကို (အင္တာဗ်ဴး) တစ္ခါေလာက္ ၀င္ေမးၾကည့္စမ္းပါ။ ဘာကိုဆိုတာလဲဆိုတာ သိလာပါလိမ့္မယ္။ အားလံုးကို ေက်ာင္းက ထုလုပ္ေပးထားတဲ့ ပံုစံကေတာ့ အျဖည့္ခံေတြခ်ည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ အလြတ္ က်က္ထားတာ (အင္တာဗ်ဴးအတြက္ အလြတ္က်က္စရာလည္း ရွိသတဲ့) မပါလွ်င္ေတာ့ ေၾကာင္ေတာင္ေတာင္ ၾကည့္ေနေတာ့မွာပဲ။ ကမၻာ့ေရးရာ စတဲ့ ဗဟုသုတမ်ိဳးကို ေမးမယ္ မႀကံနဲ႔။ ေမးသူေရာ ေျဖရမယ့္သူေရာ အလြန္ စိတ္ဓာတ္က်သြားပါလိမ့္မယ္။ လက္ရွိ ပညာေရးစနစ္က ၂ နဲ႔ ၂ ေပါင္းလို႔ ၄ မျဖစ္တဲ့ လူေတြကို ေမြးထုတ္ေပးေနတာပါ။

- - - - -

ကၽြန္မကို တစ္ေန႔က ႏိုင္ငံျခားေရဒီယို အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔က အင္တာဗ်ဴးလုပ္တယ္။ "ဆရာမႀကီးက ပညာေရးစနစ္မ်ိဳးစံုကို ေတြ႔ခဲ့သူဆိုေတာ့ ဘယ္စနစ္ကို အႀကိဳက္ဆံုးလဲ" တဲ့၊ ကၽြန္မက "ကိုလိုနီပညာေရးစနစ္ကို အႀကိဳက္ဆံုး" လို႔ ေျဖလိုက္တယ္။ "ဘာေၾကာင့္လဲ" လို႔ ဆက္ေမးတယ္။ "အဲဒီစနစ္က ကၽြန္မဦးေႏွာက္ကို သံုးခြင့္ျပဳလို႔" လို႔ ျပန္ေျဖလိုက္ပါတယ္။ ကိုလိုနီစနစ္က ကၽြန္မ သင္ခဲ့ရတဲ့ စနစ္ပါ။ အႀကိဳက္ဆံုးလို႔ ေျပာတာပါ။ အေကာင္းဆံုးလို႔ မဆိုလိုပါဘူး။ အခုေခတ္ မဆလေခတ္မွာ အစျပဳတဲ့ ပညာေရးစနစ္ကိုေတာ့ ကၽြန္မက အတိုေကာက္ "ဒီလို ပညာေရး" လို႔ အမည္ မွည့္ေပးလိုက္ပါတယ္။ "ဒီလို သင္မယ္ ဒီလိုက်က္၊ ဒီလို ေမးမယ္ ဒီလိုေျဖ၊ ဒီလိုေအာင္"။

- - - - - - -

ျမန္မာ့ပညာေရးဟာ ဘာေၾကာင့္ ဒီေလာက္ ႏံုခ်ာေနတဲ့ အေၾကာင္းကို ဆန္းစစ္မယ္ဆိုလွ်င္ ေတြ႔ရတာက စာသင္ရာမွာ ႏႈတ္တိုက္ အာဂံုေဆာင္ျခင္းကို တရားလြန္ အားေပးေနတာက ပညာေရးစနစ္ရဲ႕ အဆိုး၀ါးဆံုးေသာ အမည္းမွတ္ႀကီး ျဖစ္တယ္။ ဒီအာဂံုေဆာင္ျခင္း ဆိုတာက ဟိုေရွးပေ၀သဏီကတည္းက တ႐ုတ္ျပည္က မင္းဆက္ေတြက ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အရာရွိစာေမးပြဲက စခဲ့တာပါ။ အာရွတစ္ခြင္ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားခဲ့လို႔ အခုတိုင္ က်င့္သံုးေနတဲ့ အက်င့္ဆိုးတစ္မ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ဒီစနစ္ကို တိုးတက္တဲ့ အိမ္နီးနားခ်င္း အာရွတုိင္းျပည္ေတြက စြန္႔ပစ္ခဲ့ၿပီး ေခတ္မီ သင္ၾကားေရးစနစ္နဲ႔ အစားထိုးခဲ့ေပမယ့္ ျမန္မာမွာေတာ့ ရွိေနေသး႐ံုမကေသးဘူး ပိုၿပီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ တရားလြန္ တရားမဲ့ က်င့္သံုးေနၾကတာ။ အခ်ိန္အားျဖင့္ကေတာ့ မဆလေခတ္က စတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္မယ္ ထင္ပါတယ္။ တျဖည္းျဖည္း ဆိုးသထက္ ဆိုးလာလုိက္တာ အခုလို အထက္က ပံုစံလို ယံုၾကည္ႏိုင္ဖြယ္ရာ အ႐ုပ္ဆိုးလြန္းလွတဲ့ ပံုပ်က္ႀကီး ျဖစ္လာရတာ။

ပညာေရးစနစ္ျဖစ္ေစ သင္တန္းတစ္ခုျဖစ္ေစ သူ႔ရဲ႕ သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္းနဲ႔ သင္႐ိုးမာတိကာကို ေလ့လာလွ်င္ ဘယ္လိုရည္မွန္းခ်က္ကို ဦးတည္ေနတယ္ဆိုတာ ခန္႔မွန္းလို႔ ရႏုိင္ပါတယ္။ စင္စစ္မွာေတာ့ သင္ၾကားရမယ့္ အဓိကက႑ေတြက အသိပညာ (knowledge) အတတ္ (skill) နဲ႔ သေဘာထားခံယူခ်က္ (attitude) တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအပိုင္း သံုးပိုင္းဟာ မွ်တမႈ ရွိရပါမယ္။ ျမန္မာ့ပညာေရးစနစ္ကေတာ့ ပထမပိုင္းကိုသာ တာစူၿပီး အဓိပၸါယ္မရွိစြာ ဖိလုပ္ေနၿပီး အျခားက႑ႏွစ္ခုကိုေတာ့ လံုး၀ ပစ္ပယ္ထားတာ။ အသိပညာ (knowledge) ဆိုတာမွာလည္း ျမန္မာေက်ာင္းေတြက သင္ေပးတဲ့ အသိပညာက ေအာက္ဆံုးအဆင့္ပါ။ အလြတ္က်က္ထားတာကို ျပန္အံထုတ္တာ (factual recall)။ ဒါထက္ အဆင့္ျမင့္တဲ့ ရရွိထားတဲ့ အခ်က္ေတြကိုပဲ အျခား အသိေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္ၿပီး ဆင္ျခင္မႈဆိုတဲ့ အပိုင္းမ်ိဳး မပါပါဘူး။ (factual recall) ကေတာ့ အႏွစ္သာရ မပါတဲ့ အသိမ်ိဳးပါ။

ဒါ့ျပင္ က်က္မွတ္သူ ေက်ာင္းသားေတြကလည္း ဒါေတြကို ဦးေႏွာက္ထဲ ၾကာၾကာ မထားပါဘူး။ ေမ့သြားတာပါပဲ။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ဘာမွ မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ ဒီလို ဗလာ ပညာေရးပါ။ အတန္းတင္ စာစစ္ စာေမးပြဲႀကီးတို႔မွာလည္း အထက္က ေျပာခဲ့တဲ့ "ဒီလိုေမးမယ္ ဒီလုိေျဖ" ဆိုေတာ့ က်က္အားေကာင္းဖို႔ပဲ လိုတာ။

- - - - - -

ဒီေလာက္ ဆိုးလြန္းလွတဲ့ အေျခအေနကိုေရာက္ေအာင္ ပို႔ေပးလိုက္တဲ့ အေၾကာင္းေတြ၊ လူေတြ၊ တရားခံေတြက ဘာေတြလဲ၊ ဘယ္သူေတြလဲ။

၁။ ပထမတရားခံကေတာ့ စနစ္နဲ႔ ဒီစနစ္ရဲ႕ ဖန္တီးရွင္ အစိုးရ။

အေရးပါပံုမွာ တစ္ဆင့္နိမ့္ေပမယ့္ ေနာက္ ထည့္သြင္း စဥ္းစားရမွာေတြကေတာ့ -

၂။ စနစ္အတြင္းက လူေတြျဖစ္မယ္၊ ဆရာ၊ ေက်ာင္းသားနဲ႔ အျခား အာဏာရွိ ပုဂၢိဳလ္မ်ား။ ေနာက္ဆံုးကေတာ့ အလြန္အေရးႀကီးၿပီး အခုေခတ္ ျမန္မာမွာ ရစရာ မရွိေအာင္ ပ်က္စီးယုိယြင္းသြားၿပီျဖစ္တဲ့

၃။ ေကာင္းေသာ စာသင္၀န္းက်င္ (learning environment) ျဖစ္တယ္။

၁။ အခ်ိန္အားျဖင့္ ေျပာရလွ်င္ေတာ့ စနစ္ပ်က္စီးတာက စစ္အစိုးရက စတာပဲ၊ အထူးသျဖင့္ မဆလေခတ္ေပါ့။ ဆိုရွယ္လစ္ ပညာေရးဆိုတာက ေခတ္ေနာက္က်တဲ့ ပညာေရးဆုိတာ အခုေတာ့ အထူးေျပာေနစရာ မလိုတဲ့ အျဖစ္ပါ။ ကမၻာသိ လူတုိင္း အသိပါ။ ဒီထဲ တုိင္းျပည္ကို ဘယ္သူမွ ျပင္ပကို မထြက္ႏိုင္ေအာင္ ပိတ္ထားလိုက္ေတာ့ ဘယ္လိုမွ တိုးတက္ရာ တိုးတက္ေၾကာင္းက မရွိေတာ့ဘူး။ ဆရာေတြလည္း ျပင္ပမွာ ဘာျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ မသိရဘူး။ ၾကာေတာ့ အကုန္လံုး ပံုတံုးပံုအေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကတာ။ ေခတ္အလိုက္ ျပဳျပင္စရာေတြ အသစ္ဖန္တီးစရာေတြ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဘူး။ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ျဖစ္ၿပီး စိတ္ဓာတ္ (morale) က်တာမို႔ လက္ေလွ်ာ့လုိက္ၾကတယ္။ ဘာကိုမွ ဆက္မလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘဲ "အေဟာသိကံ ဒႆန" မလုပ္ မ႐ႈပ္ မျပဳတ္ကိုပဲ လက္ခံလုိက္တယ္။ နည္းနည္း စိတ္ဓာတ္ႂကြသူ၊ အသက္ငယ္သူေတြ ျပင္ပမွာ ေဆြမ်ိဳးစတဲ့ အဆက္အႏြယ္ ရွိသူေတြကေတာ့ ထြက္သြားၾကတာပဲ။ သူတို႔တခ်ိဳ႕လည္း အထူး ေအာင္ျမင္ၾကပါတယ္။ ကၽြန္မရဲ႕ ေက်ာင္းသားေတြထဲမွာ ဒီလို ျပင္ပေရာက္ၿပီး ထူးခၽြန္စြာ ေအာင္ျမင္သူေတြကို ေထာက္ျပႏုိင္ပါတယ္။

၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္း အထူးသျဖင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး သန္းေရႊရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ မရွိဘဲ စစ္ဘက္သက္သက္က အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစိုးရ (stratocracy) မွာေတာ့ ပညာေရးစနစ္ မည္မည္ရရ မရွိပါဘူး။ ယခင္ရွိတဲ့အတုိင္း ဆက္ေစခဲ့တယ္။ ေခတ္မွ ေတာင္းဆိုလာတဲ့ တိုးတက္မႈ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ဆိုတာေတြကို စဥ္းစားမေပးႏုိင္ပါဘူး။ ရပ္ဆုိင္းေနရတဲ့ ကာလကလည္း မနည္းဘူး။ ေပါင္း အႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္ ၾကာသြားတယ္။ ကၽြန္မ အခုေျပာေနတဲ့ သင္ၾကားေရး၀န္က်င္ဆိုတာနဲ႔ တုိက္႐ိုက္ပတ္သက္ေနတဲ့ အေရးပါတဲ့ ဥပမာတစ္ခု ျပပါမယ္။ ေက်ာင္းသားေတြ အထူးသျဖင့္ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားေတြဟာ ဆူပူေသာင္းက်န္းမႈမွာ ေရွ႕တန္းက ပါေနတာကို တားျမစ္ခ်င္တာနဲ႔ ေက်ာင္းသားေတြကို လူစုခြဲခ်င္တဲ့ သေဘာနဲ႔ ေကာလိပ္ေတြ တကၠသိုလ္ေတြကိုလည္း ပထ၀ီ ေရေျမျခားေအာင္ လုပ္ပစ္တယ္။ ေက်ာင္းသားေတြ၊ မိဘေတြ၊ ဘယ္သူေတြ ဘာျဖစ္မယ္ဆိုတာ ထည့္တြက္တာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြဟာ ေက်ာင္းသားရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာနဲ႔ ေလ်ာ္ညီစြာ မေနႏုိင္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီအရြယ္ဆိုတာက အနာဂတ္ဘ၀အတြက္ ျပင္ဆင္ေနရတဲ့ အခ်ိန္ကာလ ျဖစ္တယ္။ စာေမးပြဲအတြက္ သိစရာ အေၾကာင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ၿမိဳခ်ေန႐ံုနဲ႔ မၿပီးပါဘူး။ လူမႈေရး လူမႈဆက္ဆံေရး လူေနမႈဘ၀နဲ႔ ႏွီးႏြယ္ေနတဲ့ အတတ္အသိ အေတြ႔အႀကံဳေတြ ဆည္းပူးရမယ့္ အခ်ိန္ကာလပါ။ ဘ၀ထက္ဆံုး ခင္မင္ရင္းႏွီး တန္ဖိုးထားတဲ့ မိတ္ေဆြေတြကို ဒီအခ်ိန္မွာ ေတြ႔ၾကရတာပါ။

(ျပည္သူ႔ေခတ္ဂ်ာနယ္၊ အတြဲ-၃၊ အမွတ္-၁၀၈ မွ ျပန္လည္ထုတ္ႏုတ္ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။)