စာေရးနည္း အတတ္ပညာ

အရင္တခါတင္ထားတုန္းက ပံုေတြနဲ႔ တင္ထားတာပါ။ ကူးရတဲ့ လူေတြ အဆင္မေျပဘူးဆိုလို႔ စာျပန္႐ိုက္ၿပီး ျပန္တင္ေပးလိုက္ပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ္တို႔မရမ္းတလင္းၿခံ အယူေတာ္မဂၤလာၿခံမွာ ပညာသင္ခဲ့တုန္းက အရမ္း ေပ်ာ္ရႊင္ခဲ့ရပါတယ္။ ဘာမွ ပူပင္ ေသာကမရွိခဲ့ဘူး။ အဘေကြ်းတဲ့ ထမင္းကိုစားတယ္။ အဘ ၀တ္ခိုင္းတဲ့ အ၀တ္အစားကို ၀တ္တယ္။ မိုလင္း မနက္(၄)နာရီ ေလာက္ကတည္းကေန ညေန မုန္းစုန္းစုန္း ခ်ဳပ္တဲ့အထိ အဘရဲ့ ေဗဒင္ပညာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အလုပ္ေတြကို လုပ္တရတယ္။ အမွန္အတိုင္းေျပာရရင္ အားခ်ိန္နားခ်ိန္ရယ္လို႔ေတာင္ မရွိခဲ့ပါဘူး။ တစ္ေန႔မွာ (၃)နာရီေလာက္ပဲ အိပ္ခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ အိပ္ေရးမ၀လို႔ မူးေနာက္ေနာက္ ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ မရွိသေလာက္ပါပဲ။ ေနာက္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေနထိုင္လာခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေတြမွာ ေနထိုင္မေကာင္းလို႔ အိပ္ယာထဲ လွဲေနရတယ္ဆိုတာလဲ မရွိခဲ့ ပါဘူး။

ဒါေၾကာင့္ က်န္းမာေရးေကာင္းျခင္းရယ္၊ အိပ္ေပ်ာ္ျခင္းရယ္ ၊ ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္းရယ္ ဆိုတာကို ကြ်န္ေတာ္ သေဘာေပါက္ေနခဲ့တယ္။ အဘမင္းသိခၤရဲ့ ၿခံမွာ ေနတုန္းက ပညာေတြ မ်ိဳးစံုသင္ယူခဲ့ရတယ္။ အဘကလည္း ကြ်န္ေတာ္တို႔ကို ထမင္းေကြ်း လဘက္ရည္တိုက္ ၿပီး ပညာမ်ိဳးစံုကို သင္ေပးခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ မရမ္းတလင္းၿခံ ႀကီးဟာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ေတြအတြက္ တကၠသိုလိေက်ာင္းေတာ္ႀကီး တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ၿပီး အဘမင္းသိခၤကေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ေတြအတြက္ ဒိသာပါေမကၡဆရာႀကီးေပါ့။ ဒါက ကြ်န္ေတာ္တို႔တပည့္ေတြရဲ့ အယူအဆပါ။

အဓိကကေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ရဲ့ နိမ့္က်ေနတဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြကို ျမင့္တင္ေပးခဲ့တယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ေတြဟာ အဘမင္းသိခၤဆီကို မေရာက္ခင္တုန္းက တကယ့္ ဂ်ေလဘီေတြပါ။ လူရာမ၀င္ဘူး။ နိမ့္က်တယ္။ အႏွိမ္ခံရတယ္။ အားငယ္တတ္တယ္။ သိမ္ငယ္ေနတယ္။ လူေတာမတိုးဘူး။ ကိုယ့္ကိုကို ယံုၾကည္ခ်က္လံုး၀ မရွိဘူး။ ေနာက္ဆံုး ကုန္ကုန္ေျပာရရင္ ကိုယ္ႀကိဳက္ေနတဲ့ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ကိုေတာင္ ခ်စ္တယ္ဆိုတဲ့ စကားတစ္ခြန္း ဖြင့္မေျပာရဲခဲ့ဘူး။ ေနာက္ၿပီး ဘာမွေတာင္ မလုပ္ရေသးဘူး ျဖစ္မွ ျဖစ္ပါ့မလားလို႔ ႀကိဳေတြးေနတဲ့ လူဖ်ဥ္းေတြပါ။

သုညေအာက္ ယူဇနာတစ္ရေလာက္အထိ နိမ့္က်ေနတဲ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔တေတြရဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြကို မိုးေကာင္း ကင္ေလာက္အထိ ျမင့္ေအာင္ ဆြဲတင္ေပးခဲ့တာပါ။ စကားေတြ ထိုင္ေျပာေန႐ံုတင္မကပဲ စိတ္ကို တြန္းအားေပး ေစတဲ့ စိတ္တန္ခိုးက်င့္စဥ္ေတြကို မရမ္းတလင္းၿခံထဲမွာ ေနထိုင္ဖူးသူတိုင္း က်င့္ႀကံဖူးတယ္။ ေနာက္ပိုင္းကေတာ့ ၀ါသနာပါတယ္ လူေတြက ဆက္က်င့္ၾကေပါ့။ တစ္ခ်ိဳ႕ေတြကေတာ့ ရပ္သြားၾကတယ္။ အဲဒီလို ကြ်န္ေတာ္တို႔ေတြ ဟာ အဘမင္းသိခၤဆီမွာ ပညာသင္ၾကားခဲ့ရတာပါ။

မရမ္းတလင္းၿခံမွာ ေနတုန္းက ဘာပညာေတြ သင္ၾကရလဲလို႔ တစ္စံုတစ္ေယာက္က ေမးလာမယ္ဆိုရင္ အစံုေပါ့လို႔ ျပန္ေျပာမိမွာပဲ။ ဒီေနရာမွာ အဘမင္းသိခၤ ေျပာဖူးတဲ့ စကားေလးတစ္ခြန္းကို ျပန္ေျပာခ်င္ပါတယ္။ မင္းတို႔ေတြ ေဗဒင္က မခက္ဘူတဲ့။ အရမ္း လြယ္ပါတယ္။ ခနေလာက္ ေသေသခ်ာခ်ာ သင္လိုက္ရင္ တတ္ပါတယ္။ ခက္တာက ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္တဲ့ပညာက အေရးႀကီးတာတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္လုပ္တဲ့ အလုပ္တစ္ခုကို ေအာင္ျမင္အာင္ လုပ္တတ္ဖို႔ အေရးႀကီးတယ္တဲ့။

• ကြ်န္ေတာ္တို႔ မရမ္းတလင္းၿခံမွာတုန္းက ေဗဒင္ပညာ သင္ရတယ္။ ျမန္မာ့႐ိုး႐ာ လက္ေ၀့ သင္ရတယ္။ ဆိုဗီယက္ျပန္ လက္၀ွက္အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ နာယကႀကီး ဦးဗိုလ္စိန္ဆီမွာ (စာလံုးေပါင္းမွားရင္ ခြင့္လႊတ္ပါ) အဘကိုယ္တိုင္ အပ္ၿပီး သင္တန္းဖြင့္ခဲ့တာ။ စကားေျပာျဖင္း အတတ္ပညာတို႔ ဟာသအတတ္။ ဂဏန္းအတတ္ တို႔ သင္ခဲ့ရတာ။ ေဗဒင္ကေတာ့ အဓိကေပါ့။ ေနာက္ထပ္ ပညာရပ္တစ္ခုကေတာ စာေရးျဖင္း အတတ္ပညာပါပဲ။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ေတြဟာ စာမတတ္ဘူ။ ပညာအရည္အခ်င္း မရွိဘူး။ အဲဒီေတာ့ စာေရးဆရာနဲ႔ ကိုယ္နဲ႔ ဘာဆိုင္လဲေပါ့။ အရင္တုန္းက ေတြးမိတာက စာေရးဆရာဆိုတာက ဘြဲ႔ရပညာတတ္ေတြပဲ လုပ္လို႔ရတဲ့ အလုပ္ တစ္ခုလို႔ ထင္ခဲ့တာ။ ေနာက္ေတာ့ အဘဆီေရာက္မွ စာမတတ္လဲ စာေရးလို႔ ရပါလားဆိုတာကို သိခဲ့ရတာ။ အဘေျပာတာက ငါလဲ စာမတတ္ပါဘူးကြာတဲ့။ စာမတတ္ေပမယ့္ လူတိုင္းက စကာေျပာတတ္တယ္ကြတဲ့။ စကားေျပာသလိုေရးေပါ့ ဆိုေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔တေတြကို အဘမင္းသိခၤက အဲလိုစသင္ေပးခဲ့တာ။

အဲဒီမွာ အဘမင္းသိခၤ စာေရးတဲ့အခါမွာ ပံုေသလုပ္ထားတဲ့ စာေလးေတြ ရွိတယ္။ အဲဒါေတြကို ကြ်န္ေတာ္က ျပန္လည္ မွ်ေ၀ခ်င္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ စာေရးတာကို ၀ါသနာပါၾကတဲ့ မ်တ္ေဆြမ်ားလည္း အားမငယ္ပဲ စိတ္ဓာတ္မက်ပဲ ဆက္လက္ႀကိဳးစားဖို႔ တြန္းအားေပးခ်င္ပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ္တို႔ စာရးတဲ့အခါမွာ ဥပမာ ၀တၳဳေရးတယ္ ဆိုပါစို႔။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ၀တၳဳထဲက ဇာတ္လိုက္ေတြရဲ့ အမူအရာ ေတြကို အဘက ပံုေသလုပ္ၿပီး ေပးထားခဲ့တာပါ။ အနည္းဆံုးေတာ့ အဲဒါေတြပါေအာင္ ထည့္ေရး၇မယ္ေပါ့။ ဒါမွ စာဖတ္သူက ကြ်န္ေတာ္တို႔ရဲ့ ဇာတ္ေကာင္ႀကီး ဘာျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ မ်က္လံုးထဲမွာ ျမင္ေယာင္လာမွာေလ။ ဥပမာ ဆိုၾကပါစို႔ ။ကြ်န္ေတာ္က ေကာင္မေလးတစ္ေယာက္ကို ခ်စ္ေရးဆိုတယ္ ဆိုပါစို႔။ ဒါဆို ကြ်န္ေတာ္ ခ်စ္ေရးဆိုတဲ့ ေကာင္မေလးက ရွက္သြားမယ္။ သူရွက္သြားရင္ သူ႔ရဲ့ ပံုစံက ဘယ္လို ျဖစ္သြားမလဲ။ အဘရဲ့ စာထဲမွာ ေရးထားတာက....

ရွက္ေသာ္....
ရွက္ေၾကာက္ ႐ိုေသမႈ႕ျဖင့္ ဟန္လုပ္ျခင္း ျဖစ္၏. ထိုသို႔ ျပဳျခင္း၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအရာတို႔သည္...

• (၁)...ၿပံဳးျခင္း၊

• (၂)...မ်က္ေျခမျပတ္ၾကည့္ျခင္း။

• (၃)...ယဥ္ေက်းစြာ လွီးလြဲေျပာဆိုျခင္း။

• (၄)...ႏူးညံ့ေသာ အျပဳအမူတို႔ကို ျပျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္၏။ ၎ကို အဗဟိတၱာဟု ေခၚသည္။ အဲဒီလို ေရးထားတယ္။

အဲဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ စကားေျပာတဲ့ ေကာင္မေလးက ရွက္ေနတာကို အေပၚမွာ အဘေျပာျပတဲ့ အခ်က္ေလးခ်က္ ပါေအာင္ ထည့္ေရးရမယ္တဲ့။ သူရွက္သြားတယ္ဆိုတဲ့ စကားထက္ အေပၚက အခ်က္ေလး ခ်က္ပါေအာင္ ထည့္ေရးရင္ ပိုၿပီး ျပည့္စံုတာေပါ့။

ေနာက္တစ္ခု အံ့အားသင့္တယ္ ဆိုပါစို႔။ ဒါဆိုရင္ ဘာေတြထည့္ေရးရမလဲ။ အဘကေတာ့ ဒီလို ေရးေပး ထားတယ္။

အံ့အားသင့္ေသာ္.....
မလိုလားအပ္သည္ကို ျမင္သျဖင့္ အံ့အားသင့္ျခင္း ျဖစ္၏။ အံ့အားသင့္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအရာ တို႔သည္..

• (၁)...မ်က္လံုးအေၾကာင္းသားျဖင့္ၾကည့္ျခင္း။

• (၂)...ရင္၌ဒိတ္ကနဲျဖစ္ျခင္း။

• (၃)...ေခြ်းစို႔ျခင္း။

• (၄)...ပါးစပ္ပြင့္ျခင္းတို႔ျဖစ္၏။ အံ့အားသင့္ျခင္းကို ဇဠတာဟု ေခၚ၏။

ေနာက္တစ္ခု စုန္းပူးတယ္ဆိုပါေတာ့။ ဘယ္လိုေရးမလဲ။
စုန္းနတ္ ဘီလူးဖမ္းသည္ဟု ေတြးေၾကာက္တုန္လႈပ္လွ်က္ လဲက်ျခင္း ၊ တလွဳပ္လွဳပ္ ရွိျခင္း၊ စေသာ ေဖာက္ျပန္မႈ႔မ်ား ျဖစ္၏။ ထိုသို႔ ျဖစ္ေပၚလာေသာအမူအရာတို႔သည္

• (၁)..မ်က္လံုးမွိတ္ျခင္း။

• (၂)...မ်က္ျဖဴလန္ျခင္း။

• (၃)...ေခြ်းထြက္ျခင္း။

• (၄)...အျမႇဳပ္ထြက္ျခင္း။

• (၅)...မတည္ၿငိမ္ျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္၏။ ၎ကို အပမာရဟု ေခၚ၏။

ဒါေတြက ကြ်န္ေတာ္တို႔ရဲ့ အဘမင္းသိခၤဆီမွာ သင္ယူခဲ့ဘူးတဲ့ စာေရးျခင္းအတတ္ပညာပါ။ အဲဒိေတာ့ ေမးစရာရွိတယ္။ မင္းေကာ ဘာေတြ ေရးထားၿပီးၿပီလဲလို႔...။ အဲဒီလို ေမးလာခဲ့ရင္ ကြ်န္ေတာ္က ျပန္ေျပာခ်င္တာက ကြ်န္ေတာ္လဲ ႀကိဳးစားေနတုန္းပါပဲ။ တစ္ေန႔ေန႔ေတာ့ တစ္ခုခုေတာ့ ျဖစ္လာမယ္ ထင္တာပဲလို႔ ျပန္ေျပာမိမွာပါ။ ဘာေၾကာင့္ ဒီလို ေျပာရတာလဲ ဆိုေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ သိထားတာက တစ္ခုခု လုပ္ေနတဲ့ လူဟာ တစ္ေန႔ေန႔မွာ တစ္ခုခုေတာ့ ျဖစ္လာမယ္ ဆိုတာပါပဲ။

ကဲ... ကြ်န္ေတာ္၏ ခ်စ္လွစြာေသာ မိတ္ေဆြမ်ား ခင္ဗ်ာ။ နာမည္ေက်ာ္စာေရးဆရာႀကီး မင္းသိခၤ၏ စာေရးျခင္း အတတ္ပညာကို အလိုရွိပါက အသံုးျပဳ၍ရရန္အတြက္ ျပန္လည္ ေ၀မွ် ေဖာက္သည္ ခ်လိုက္ပါသည္။ အကယ္၍ ေက်းဇူးတင္ခ်င္သူမ်ားသည္ အဘမင္းသိခၤအား ေက်းဇူးတင္ၾကပါကုန္။

ဖ်ားနာေသာ္...
ေသြးေလေဖာ္ျပန္ေသာေၾကာင့္ ဖ်ားနာျခင္း ျဖစ္၏။ ထိုအခါ၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအရာတို႔သည္..

• (၁) အိပ္လိုျခင္း။

• (၂) ညည္းညဴျခင္း။

• (၃) ကိုယ္လက္တုန္လႈပ္ကိုက္ခဲျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္၏။

၎ကို “ဗ်ာဓိ” ဟုေခၚ၏။

လိမ္ေသာ္....
မုန္းျခင္း၊ခ်စ္ျခင္း၊ ၀န္တိုျခင္းတို႔ေၾကာင့္ လိမ္လည္ လွ်ပ္ေပၚျခင္း ျဖစ္၏။ ထိုအခါ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအရာတို႔သည္ ...

• (၁) မဟုတ္မမွန္ေျပာျခင္း၊ျပဳျခင္း။

• (၂) ကဲ့ရဲ့ျခင္း။

• (၃) ခ်ီမြမ္းျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္၏။

၎ကို “စလ” ဟု ေခၚ၏။

ေသေသာ္....
ေသျခင္းမွန္သမွ် ျဖစ္၏။ ထိုအျခင္းအရာတို႔သည္....

• (၁) ကိုယ္လက္အဂၤါ ေလွ်ာက်ျခင္း။

• (၂) ပါးစပ္ပြင့္ဟျခင္း။

• (၃) ႏွလံုးေသြးရပ္၍ အသက္႐ႈဳ ျပတ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္၏။

၎ကို “မရဏ” ဟုေခၚ၏။

မေကာင္းမႈကို ျပဳရန္ေၾကာက္ေသာ္....
မေကာင္းဟု ထင္မွတ္ထားေသာ အရာတို႕ကိုျပဳရန္ရွက္ျခင္းျဖစ္၏။ ထိုအခါ၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအယာ တို႔သည္ ။

• ၁။ ေရွာင္ရွားလိုျခင္း။
  
• ၂။ မ်က္လႊာခ်ျခင္း။
  
• ၃။ မတုန္႔ျပန္ျခင္း။
  
• ၄။ ကိုယ္ကိုဖံုးလႊမ္းျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္၏။ ၎ကို “ ဗိဠာ” ဟုေခၚ၏။

ဆုတ္နစ္ေသာ္....
ဆုတ္နစ္ေသာ စိတ္ျဖင့္ ပ်င္းရိစြာ ေတြးႀကံလဲေလ်ာင္းလိုျခင္း၊ အၿမဲအိပ္လိုေနျခင္း ျဖစ္၏ ။ ထိုအခါ၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအယာတို႔သည္။

• ၁။ ထိုင္းမႈိင္းေသာ ကိုယ္လက္မ်က္ႏွာရွိျခင္း။
  
• ၂။ ကိုယ္ကိုေတြးျခင္း။
  
• ၃။ မ်က္ေစ့မွိတ္ထားျခင္းတို႔ ျဖစ္၏။ ၎ကို “ နိဒၵါ ” ဟု ေခၚ၏ ။

စိတ္ၾကည္လင္ေသာ္ ....
စိတ္၏ တည္ၿငိမ္မႈတို႔ကို ေဆာက္တည္လွ်က္ အစဥ္သတိရွိ၏။ ငိုက္ျမည္းျခင္းမွ ကင္း၏ ။ ထိုအခါ၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအယာတို႔သည္ ။

• ၁။ ၾကည္လင္ေသာမ်က္ႏွာ၊ မ်က္လံုးရွိျခင္း
  
• ၂။ မထိုင္းမိႈင္း၊ မေလးလံေသာ ကိုယ္လက္လႈရွားမႈရွိျခင္း တို႔ျဖစ္၏။ ၎ကို “ ၀ိေဗာဓ ” ဟု ေခၚ၏ ။

စိတ္ဓာတ္က်ေသာ္ ....
ႀကံတိုင္း၊ ႀကိဴးပမ္းတိုင္း မေအာင္ဘဲ ပ်က္စီးျခင္းေၾကာင့္ စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းျခင္း ျဖစ္၏။ ထိုသို႔ ျဖစ္လာသည့္ အမူအယာသည္

• ၁။ မၾကာခဏ မင့္သက္႐ႈိက္႐ႈျခင္း။
  
• ၂။ ႏွလံုးပူပန္ျခင္း။
  
• ၃။ အေဖာ္ရွာျခင္း။
  
• ၄။ မတည္ၿငိမ္ႏိုင္ျခင္းတို႔ျဖစ္၏။ ၎ကို “ ၀ိသာဒ ” ဟုေခၚ၏ ။

မနာလိုေသာ္.....
သူတပါးထက္ သာလိုေသာေၾကာင့္ သူတပါးအား ႀကံဖန္ အျပစ္ရွာျခင္း၊ အတင္း၀င္၍ မေကာင္းေျပာျခင္း၊ ျပဳျခင္း၊ ျငဴစူ၀န္တိုျခင္း၊ တို႔သည္ မနာလိုျခင္းျဖစ္၏။ ထိုသို႔ျဖစ္လာေသာအျခင္းအရာ သည္ သူယုတ္တို႔၌ ေတြ႕ႏိုင္ေသာ အမူအယာမ်ိဳးကဲ့သို႔

• ၁။ မ်က္ေမွာက္ၾကဳတ္ျခင္း။
  
• ၂။ ႏႈတ္ခမ္းမဲ့ ျခင္း။
  
• ၃။ အမ်က္ျဖင့္ျပဳျခင္း၊ ေျပာခင္း။
  
• ၄။ ရန္ေစာင္ျခင္း တို႔ျဖစ္၏။ ၎ကို “ ဣႆာ ” ဟု ေခၚ၏ ။

တူတာကိုေတြ႕ေသာ္.....
တူေသာ၀တၱဳကိုျမင္သျဖင့္ အမွတ္ရျခင္း၊ ေအာင့္ေမ့ျခင္းျဖစ္၏။ ထိုအခါ၌ ျဖသ္ေပၚ လာေသာ အမူအယာတို႔သည္

• ၁။ မ်က္ခံုးျမင့္ျခင္း။
  
• ၂။ မ်က္ေတာင္အျမန္ခတ္ျခင္း။
  
• ၃။ မ်က္ေတာင္ခတ္ျခင္းကိုရပ္ျခင္း။
  
• ၄။ စိတ္လႈပ္ရွားမႈကို ကိုယ္လက္တို႔၌ ထင္ဟပ္ျခင္း၊ မ်က္ႏွာ၌ ထင္ဟပ္ ျခင္း။
  
• ၅။ ႏႈတ္မွ အသံထြက္ျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္၏။ ၎ကို “ သတိ ” ဟု ေခၚ၏ ။

မေစာင့္ႏိုင္မေအာင့္ႏိုင္ျဖစ္ခဲ့ေသာ္....
လိုအပ္သည္ကို မရျခင္းေၾကာင့္ ျပင္းစြာေတာင့္တျခင္း၊ မေစာင့္ႏိုင္ မေအာင့္ႏိုင္ျခင္းျဖစ္၏။ ထိုအခါ၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမႈအယာတို႔သည္ ....

• ၁။ စိတ္ပူျခင္း။
  
• ၂။ ဂဏွာမၿငိမ္ျခင္း။
  
• ၃။ ေစာေစာလ်င္လ်င္ျပဳျခင္း။
  
• ၄။ မ်က္ႏွာအဆီျပန္ျခင္း။
  
• ၅။ ေခြ်းစို႔ျခင္း။
  
• ၆။ မၾကာမၾကာရွည္လ်ားေသာ ပင့္သက္႐ႈိက္ျခင္း၊ ခ်ျခင္း တို႔ျဖစ္၏။ ၎ကို “ ဥႆုက ” ဟု ေခၚ၏။

အားကုန္ေသာ္ ....
အထာေရာဂါႏွိပ္စက္၍ အားကုန္ျခင္း၊ ေမြ႕ေလ်ာ္ေပ်ာ္ပါး၍ အားကုန္ျခင္း ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ေသာေၾကာင့္ အားကုန္ျခင္း ထိုသို႔ျဖစ္ေပၚလာေသာအမူအယာတို႔သည္

• ၁။ ကိုယ္လက္မလႈပ္မသယ္ခ်င္ျခင္း။
  
• ၂။ အသားတုန္ျခင္း။
  
• ၃။ ေျခလက္တုန္ျခင္း။
  
• ၄။ မ်က္ႏွာညိူး ႏြမ္းျခင္း
  
• ၅။ ေမာဟိုက္ျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္၏။ “ ၀ိလာနိ ” ဟု ေခၚ၏ ။

စိတ္ေခ်ာက္ခ်ားေသာ္......
မိုးခ်ဳန္းျခင္းစသည္တို႔ေၾကာင့္ စိတ္ေခ်ာက္ခ်ား၍ ထိတ္လန္႔ျခင္းတို႔ျဖစ္ ၏။ ထိုသို႔ျဖစ္လာေသည့္ အမူအယာကား

• ၁။ တကိုယ္လံုးတုန္လႈပ္ျခင္း။
  
• ၂။ မ်က္လံုးျပဴးက်ယ္လႈပ္ ရွားလားျခင္း။
  
• ၃။ ပါးစပ္ပြင့္ဟာလာျခင္း။
  
• ၄။ ေယာက္ယမ္း႐ႈိက္ငင္အသံထြက္ျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္၏။ “ တာသ ” ဟု ေခၚ၏။

ငိုက္လွ်င္.....
ငိုက္မ်ည္းျခင္းျဖင့္ အိပ္ခ်င္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာသည့္ အမူအယာတို႔သည္။

• ၁။ မ်က္လံုးစင္းျခင္း။
  
• ၂။ မ်က္လံုးတ၀က္ပိတ္ျခင္း။
• ၃။ ကိုယ္ႏွင့္ေခါင္းကို မထိန္းႏိုင္ဘဲ ယိမ္းယိုင္ ျခင္း။ စသည္တို႔ျဖစ္၏။ ၎ကို “ သတၱ ” ဟု ေခၚ၏။

ကိုယ္လက္ေလးလံေသာ္.....
ကိုယ္လက္ေလးလံျခင္း အစားႀကီးျခင္း မူးယစ္ျခင္။ ၿငိမ္းၿငိမ္းေနလို ျခင္း အလုပ္ကိုေရွာင္ျခင္း။ ထိုသို႔ပ်င္းေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္အမူအယာကား

• ၁။ ေနရာတိုင္း၌ အၿမဲမွီျခင္း။
  
• ၂။ လဲေလ်ာင္းေနလိုျခင္း။
  
• ၃။ ကိုယ္လက္မလႈပ္လိုျခင္းတို႔ျဖစ္၏။ “ အာလသွ် ” ဟုေခၚ၏။

သူတပါး၏ အျပစ္ကိုသိရလွ်င္....
သူတပါးတိုအျပစ္ က်ဴးလြန္ထားသည္ဟု ထင္ျခင္းေၾကာင့္ ရဲရင့္ စြာ ၾကမ္းတမ္းခက္ထန္လာမႈျဖစ္၏။ ထိုအခါ၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအယာတို႔သည္။

• ၁။ အသားတုန္ျခင္း
  
• ၂။ မ်က္ႏွာနီျခင္း။
  
• ၃။ မ်က္လံုးအေရာင္ေတာက္ျခင္း။
  
• ၄။ ေျခလက္ကြ်တ္ဆတ္ လႈပ္ရမ္းျခင္း။
  
• ၅။ ႏႈတ္ခမ္းတင္းတင္းေစ့ျခင္း။
  
• ၆။ ေခြ်းစို႔ျခင္း။
  
• ၇။ ထိုးခုတ္႐ိုက္ႏွက္ပစ္ခတ္ျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္၏။ ဤသို႔ သူတပါး၏အျပစ္ကိုသိ၍ ျဖစ္ေပၚလာမႈကို “ ဥဂၢတာ ” ဟု ေခၚ၏။

ဆင္းရဲေသာ္.....
ဆင္းရဲျခင္း၊ မြဲျခင္းစသည္တို႔ေၾကာင့္ အားငယ္ျခင္း၊ စိတ္ဆင္းရဲျခင္းတို႔ျဖစ္၏။ ထိုသို႔ ဆင္းရဲရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအယာတို႔သည္။

• ၁။ ကိုယ္လက္ညစ္ႏြမ္းျခင္း။
  
• ၂။ ဆံပင္ မသပ္ရပ္ျခင္း။
  
• ၃။ မ်က္ႏွာညိူးငယ္ျခင္း တို႔ျဖစ္၏။ ဤသို႔ ဆင္းရဲျခင္း၊ မြဲျခင္းကို “ ဒီနတာ ” ဟု ေခၚ၏။

အံ့အားသင့္ေသာ္....
မလိုအားအပ္သည္ကို ျမင္သျဖင့္ အံ့အားသင့္ျခင္းျဖစ္၏။ အံ့အားသင့္ျခင္း ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအယာတို႔သည္

• ၁။ မ်က္လံုးအေၾကာင္သားျဖင့္ၾကည့္ျခင္း။
  
• ၂။ ရင္၌ဒိတ္က နဲ႔ျဖစ္ျခင္း။
  
• ၃။ ေခြးစို႔ျခင္း။
  
• ၄။ ပါးစပ္ပြင့္ျခင္းတို႔ျဖစ္၏ ။ အံ့အာသင့္ျခင္းကို “ ဇဠတာ ” ဟု ေခၚ၏ ။

ေၾကနပ္ေသာ္.....
အလုိျပည့္ျခင္းေၾကာင့္ ေၾကနပ္ျခင္းျဖစ္၏။ ေၾကနပ္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအယာတို႕သည္

• ၁။ စကားေျပာလာျခင္း။
  
• ၂။ ၿပံဳးျခင္း။
  
• ၃။ မ်က္ႏွာၾကည္လင္ျခင္းတို႔ျဖစ္၏။ ေၾကနပ္ျခင္းကို “ စိတိ ” ဟုေခၚ၏ ။

ကိုယ္ပန္းစိတ္ပန္းျဖစ္ေသာ္.....
အလြန္အားထုတ္ျခင္းေၾကာင့္ ကိုယ္ပန္းစိတ္ပန္းျဖစ္၏။ ဤသို႔ ပင္ပန္းမႈမ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္လာရေသာ အမူအယာတို႔သည္။

• ၁။ ေခြ်းထြက္ျခင္း။
  
• ၂။ အသက္႐ႈျပင္းျခင္း။
  
• ၃။ မ်က္ေစ့ျပားျခင္း။
  
• ၄။ ကိုယ္လက္ေညာင္းညာျခင္းတို႔ ျဖစ္၏။ ဤသို႔ ကိုယ္ပန္းစိတ္ပန္းျဖစ္ျခင္းကို “ သမ ” ဟု ေခၚ၏။

သကၤာမကင္းျဖစ္ေသာ္.....
မိမိ၏ အရာအမူသည္ ဤသို႔မ်ား ပ်က္စီးေလမည္လား၊ သူတပါး တို႔ ကဲ့ရဲ႕ၾကေလမည္လား၊ အက်ိဳးမဲ့မ်ားျဖစ္ေလ မည္လား။ ဤသို႔ေသာ ယံုမွားမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူ အရာတို႔သည္

• ၁။ တုန္လႈပ္ေျခာက္ျခားျခင္း။
  
• ၂။ ေငးစိုက္ျခင္း။
  
• ၃။ ႐ုပ္ပ်က္ျခင္း။
  
• ၄။ အသံ ပ်က္ျခင္း တို႔ျဖစ္၏။ “ သကၤာ ” ဟု ေခၚ၏။

သံသယျဖစ္ေသာ္....
ဤဟာလုပ္ရသည္ႏွင့္ ထိုဟာလုပ္ရသည္တို႔တြင္ မည္သည့္ အရာက ေကာင္းသနည္းဟု ဆံုးျဖတ္ရခက္ေသာအခါ သံသယျဖစ္လာ၏။ စိတ္၌ ဒိြဟျဖစ္လာ၏။ ထုိအခါ၌ ျဖစ္ေပၚလာ ေသာ အမူအယာတို႔ကား

• ၁။ မ်က္ေမွာက္ခ်ီ၏။
  
• ၂။ ဦးေခါင္းအနည္းငယ္ လႈပ္ရမ္းသြား၏။
  
• ၃။ မ်က္ခံုးတြန္သြား၏။
  
• ၄။ လက္လႈပ္သြား၏။ ေ၀ခြဲမရျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ “ တကၠ ” ဟု ေခၚ၏။

ၿငီးေငြ႕ေသာ္...
မိမိကိုယ္ကို မိမိၿငီးေငြ႕ျခင္း အလုပ္ကို ၿငီးေငြ႕ျခင္း ဇနီးကို ၿငီးေငြ႕ျခင္း စည္းစိမ္ ကို ၿငီးေငြ႕ျခင္းစသည့္ ၿငီးေငြ႕ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာအမူအယာတို႔ကား

• ၁။ မ်က္ရည္စို႔၏။
  
• ၂။ ပင့္သက္႐ိႈက္၏။
  
• ၃။ ႐ုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ျဖစ္၏။
  
• ၄။ စြန္႔လႊတ္ရန္အေၾကာင္းရွာ၏။ စြန္႔လႊတ္ျခင္းကို “ နိေဗြဒ ” ဟု ေခၚ၏။

ေတြေ၀ေသာ္.....
ထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္ျခင္း ျပင္းစြာ ထိခိုက္နာက်င္ရျခင္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ ႐ုတ္တရက္ ေတြေ၀သတိကင္းမဲ့၏။ ထိုသိုျဖစ္ေသာအခါ၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအယာတို႔သည္။

• ၁။ လဲက်သတိကင္း ျခင္း။
  
• ၂။ ေမ့ေျမာျခင္း။
  
• ၃။ အစဥ္ထံုထိုင္းလွ်က္ အလိုရမက္ေၾကာင့္၎၊ ေတြေ၀သတိကင္းမဲ့ျခင္း။
  
• ၄။ မိုက္မဲစြာျပဳျခင္း။
  
• ၅။ ရက္စက္႐ိုင္းျပျခင္း။
  
• ၆။ အသိကင္းမဲ့ျခင္းတို႔ ျဖစ္၏။ ၎ကို “ ေမာဟ ” ဟု ေခၚ၏။

သံေယာဇဥ္ေၾကာင့္ စိတ္ေဖာက္ျပန္ျခင္းႏွင့္တူေသာ္....
တြယ္တာမႈသံေယာဇဥ္တို႔ႏွင့္ ယွဥ္၍ ျပင္းစြာတုန္လႈပ္ျခင္း၊ သည္းေျခ၊ ႏွလံုး ထိခိုက္ျခင္း၊ အသဲနာျခင္။ စသည္တို႔ေၾကာင့္ ေဖာက္ျပန္႐ႈးသြပ္ျခင္းျဖစ္ ၏။ ထိုသို႔ျဖစ္ေသာအခါ၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအယာတို႔သည္

• ၁။ ရယ္ျခင္း။
  
• ၂။ ငိုျခင္း။
  
• ၃။ သီခ်င္းဆိုျခင္း။
  
• ၄။ ျမည္တမ္းျခင္း။
  
• ၅။ မိမိစိတ္ကို မထိန္းႏိုင္ျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္၏ ။ ၎ကို “ ဥမၼာဒ ” ဟု ေခၚ၏။

ဆံုးျဖတ္ေသာ္....
သံုးသပ္လွ်က္ ယံုမွားကင္းစြာ ဆံုးျဖတ္ရဲျခင္း။ ထိုသို႔ျဖစ္လာသည့္ အမူအယာ တို႔သည္ အမူအယာတို႔သည္

• ၁။ ပိုင္ႏိုင္ေသာအေျပာ။
  
• ၂။ ပိုင္ႏိုင္ေသာအၿပံဳး။
  
• ၃။ ပိုင္ႏိုင္ေသာ မ်က္ႏွာထား။
  
• ၄။ ခံ့တည္ေသာလႈပ္ရွားမႈ တို႔ျဖစ္ၾက၏။ ၎ကို “ ပတိ ” ဟု ေခၚ၏။

အရက္မူးေသာ္.....
အရက္ေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ ရႊင္ေပ်ာ္မူးယစ္ျခင္းျဖစ္၏။ ထိုသို႔ ျဖစ္ေသာအခါ၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအယတို႔သည္

• ၁။ အေျပာအဆို အျပဳအမူတို႔ ခြ်တ္ေခ်ာ္ျခင္း။
  
• ၂။ အသံေလး ျခင္း။
  
• ၃။ ေျခလွမ္းမမွန္ျခင္း။
  
• ၄။ မ်က္လံုးအၾကည့္မမွန္ျခင္းတို႔ျဖစ္၏။ ၎ကို “ မဒ ” ဟု ေခၚ၏။

ေစာ္ကားခံရေသာ္....
ကဲ့ရဲ႕ေစာ္ကားျခင္းေၾကာင့္ သီးမခံျခင္း၊ ျပင္းစြာ အမ်က္ထြက္ျခင္း ျဖစ္၏။ ထိုသို႔ျဖစ္ေသာအခါ၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအယာတို႔သည္

• ၁။ အသံက်ယ္ေလာက္ၾကမ္းတမ္းျခင္း။
  
• ၂။ ကိုယ္လက္ဦးေခါင္း လႈပ္ရမ္းျခင္း။
  
• ၃။ ၿခိမ္းေျခာက္႐ိုက္ႏွက္ ထိုးခုတ္ပစ္ျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္၏ ။ ၎ကို “ အမရိသ ” ဟု ေခၚ၏။

စုန္းပူးေသာ္....
စုန္း၊ နတ္၊ ဘီလူး ဖမ္းသည္ဟု ေတြးေၾကာက္တုန္လႈလွ်က္ လဲက်ျခင္း၊ တလႈပ္ လႈပ္ရွိျခင္း စေသာ ေဖာက္ျပန္မႈမ်ား ျဖစ္၏။ ထိုသို႔ျဖစ္ေသာအခါ၌ျဖစ္ေပၚလာေသာအမူအယာတို႔သည္

• ၁။ မ်က္လံုးမွိတ္ျခင္း။
  
• ၂။ မ်က္ျဖဴလန္ျခင္း။
  
• ၃။ ေခြ်းထြက္ျခင္း။
  
• ၄။ အျမွဳပ္ထြက္ျခင္း။
  
• ၅။ အတည္ၿငိမ္ျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္၏။ ၎ကို “ အပမာရ ” ဟု ေခၚ၏။

ေနာင္တရေသာ္ .....
လုိအပ္သည္ကို မရျခင္း၊ အျပဳမွားကို ျပဳမိေသာေၾကာင့္ ေနာင္တဖန္ပူပန္ လွ်က္ ႀကံစည္ေတြးေတာျခင္းျဖစ္၏။ ထိုသို႔ျဖစ္လာသည့္ အမူအယာတို႔သည္

• ၁။ ဆိတ္ဆိတ္ေနျခင္း။
  
• ၂။ ႀကံမႈိင္ျခင္း။
  
• ၃။ ပင့္သက္႐ႈ႐ိႈက္ျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္၏။ ၎ကို “ စိႏၱာ” ဟု ေခၚ၏။

ရွက္ေသာ္ ......
ရွက္ေၾကာက္႐ိုေသမႈျဖင့္ ဟန္လုပ္ျခင္းျဖစ္၏။ ထိုသို႔ ျပဳျခင္း၌ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အမူအယာတို႔သည္

• ၁။ ၿပံဳးျခင္း။
  
• ၂။ မ်က္ေခ်မျပတ္ၾကည့္ျခင္း။
  
• ၃။ ယဥ္ေက်းစြာ လွီးလႊဲေျပာဆိုျခင္း။
  
• ၄။ ႏူးညံ့ေသာအျပဳအမူတို႔ကို ျပျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္၏။ ၎ကို “ အဗဟိတၱာ ” ဟု ေခၚ၏။