" But when along train of abuses and usurpations, pursing inviably the same object, evinces a design to reduce them under absolute despotism , it is their right, it is their duty to throw of such their goverment and provide new guards for their fucture security."

HVAC အေၾကာင္း

 HVAC အေျခခံ လုိအပ္ခ်က္ေတြ ကို မိတ္ဆက္ေပး ဘို႔ရည္႐ြယ္ခ်က္နဲ႔ တင္ျပထားတာပါ။

  1. Introduction
    • ဒီဇိုင္း ေရးရာျပႆနာ ေတြကို အေျဖ႐ွာတဲ့ အခါ၊ အေျဖကို သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ေျပာႏိုင္ဘို႔ ခက္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ခုမွလုပ္ငန္းခြင္ထဲ ေရာက္လာတဲ့ အင္ဂ်င္နီယာ အဖို႔ ဘယ္ေနရာ ကေန စ႐ွင္းရမလဲ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ဘို႔ ဆိုတာ အင္မတန္ ခက္ခဲ တဲ့ အလုပ္တစ္ခုပါ။
    • ျပႆနာ ကိုက တိတိက်က် သတ္မွတ္ခ်က္ ႐ွိခ်င္မွ ႐ွိမယ္။ လုိအပ္တဲ့ Design Parameters (ဒီဇိုင္း အခ်က္အလက္) အခ်ိဳ႕ ေပ်ာက္ခ်င္ေပ်ာက္ ေနမယ္။ အေျဖေတြ ကလည္း တစ္ခုမက။ အေျခအေန၊ ပိုင္႐ွင္၊ ေနရာေပၚ လိုက္ၿပီး တခ်ိဳ႕အေျဖေတြက အျခား အေျဖေတြ ထက္ ပိုေကာင္းခ်င္ ေကာင္းပါမယ္။ မွားတယ္၊ မွန္တယ္ ေျပာလို႔ရတာ မဟုတ္ပါဘူး။ တစ္ခ်ိဳ႕လူေတြ အတြက္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္ မွာ အေျဖ တစ္ခုက အျခား အေျဖ ေတြထက္ ပိုေကာင္း ခ်င္ေကာင္း ေနတာကိုး။
    • ဘယ္အခ်ိန္၊ ဘယ္သူ႔အတြက္ ဘယ္ဟာ က အသင့္ေတာ္ဆံုးလဲ၊ ဘာကို ေ႐ြးခ်ယ္ သင့္လဲ ဆံုးျဖတ္ ႏိုင္ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ေတြဆီက ရဲ႕ အျမင္ ကို ေတာင္း ျခင္း ျဖင့္ ကိုယ့္ရဲ႕ ေတြေဝ မႈကို ေလွ်ာ့ခ် ႏိုင္ပါတယ္။ ျပႆနာ တစ္ခုစီအတြက္ ေတြ႕ထားတဲ့ အေျဖေတြရဲ႕ အေကာင္းအဆိုး အနည္းအမ်ား ကို ခ်င့္ခ်ိန္ ၿပီး အသင့္ေတာ္ဆံုး အေျဖကို ေ႐ြးရပါတယ္။
    • တခ်ိဳ႕ အခ်က္အလက္ ေတြက ဒီဇိုင္း စဘို႔ေပးထား ေပမဲ့ Iterative Design Process တစ္ေလွ်ာက္မွာ modification လုပ္ဘို႔ ႐ွိႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ။ ။ Clients (ပိုင္႐ွင္၊ အလုပ္႐ွင္) နဲ႔ Architects ေတြက မွန္အျပည့္ကပ္ ဘို႔ ျပင္ဆင္ထား ေပမဲ့လို႔ energy implication လိုအပ္ခ်က္ ေၾကာင့္ မွန္ အ႐ြယ္အစား ေလွ်ာ့ေပး ရတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး လည္း႐ွိႏိုင္ပါတယ္။ Mechanical Engineer ကိုယ္တိုင္လည္း ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ အေျခအေန အတြက္ ဘယ္စနစ္ က အေကာင္းဆံုးျဖစ္မလဲ ႐ွာေဖြေတြ႕႐ွိေစဘို႔ System Components အမ်ိဳးမ်ိဳး နဲ႔ Control Strategies အဖံုဖံု ကိုေပါင္းစပ္ၿပီး ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဒီဇိုင္း မွာ အဆက္မျပတ္၊ ေ႐ွ႕တိုးေနာက္ဆုတ္၊ ထပ္တစ္လဲလဲ ဆန္းစစ္၊ လက္ေတြ႔ ရႏိုင္တဲ့ Component နဲ႔ Control Option ေတြကို ပါင္းစပ္ၿပီး Constraints (ကန္႕သတ္ ထားတဲ့ ေဘာင္) ေတြ အားလံုးထဲ ဝင္မဲ့ အသင့္ေတာ္ဆံုး၊ အေကာင္းဆံုး အေျဖကို ႐ွာရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဇိုင္း လုပ္တဲ့ အထဲမွာ ထပ္တလဲလဲ ဆန္းစစ္ရတဲ့ Engineering Analysis သေဘာတရား ေတြပါဝင္တာ ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။
    • ဒီဇိုင္း ရဲ႕ ပထမေျခလွမ္း က အေျဖေတြေတြ႕ ႏိုင္တဲ့ ေဘာင္ကို အၾကမ္း သတ္မွတ္ဘို႔ ျဖစ္တာ ေၾကာင့္ ေနာက္ခံ မ႐ွိခဲ့တဲ့ သူေတြအတြက္ ဘယ္ကစရမွန္း မသိျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီအခက္အခဲ ကို ေက်ာ္လႊား ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ Initial Assumption ေတြကို အရင္လုပ္၊ ၿပီးမွ Analysis ထပ္ထပ္လုပ္ ၿပီး Improve လုပ္ရပါတယ္။

    Building MEP system ေတြကို Design ေကာင္းေကာင္း လုပ္ႏိုင္တဲ့ Design Engineer ေကာင္းတစ္ေယာက္ အခ်ိန္တိုတို အတြင္း ျဖစ္ႏိုင္တာ မဟုတ္ သလို လြယ္လြယ္နဲ႔ ျဖစ္ႏိုင္တာ လည္း မဟုတ္ပါဘူး။
    • ေကာင္းမြန္ သင့္ေတာ္တဲ႔ Theoretical Knowledge (စာေတြ႕ ဗဟုသုတ) ေတြ သာမက အမွန္တကယ္ Practical Field Experiences (လက္ေတြ႕ လုပ္ငန္း အေတြ႔အၾကံဳ ေကာင္း) ေတြ ႐ွိရပါမယ္။
    • လိုအပ္တဲ့ Engineering Design Capability သာမက ေဒသဆိုင္ရာ Governing Rules, regulations and Standard Code of Practices ( ဥပေဒ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြ၊ လုပ္ထံုး လုပ္နည္း) ေတြ ကို သိနားလည္ ေနရပါ မယ္။
    • Design Team ဓေလ့ ထံုးစံ Coordination Design Processes လုပ္ငန္း အဆင့္ဆင့္ ေတြနဲ႔ ရင္းႏွီး ေနဘို႔ လည္း လိုအပ္ပါတယ္။ Team အတြင္း မွာ သာမက ပတ္သက္တဲ့ Clients နဲ႔ေရာ Other Related Parties ေတြနဲ႔ပါ Interaction / Coordination (ညိွႏိႈင္းရတာ၊ အထပ္ထပ္ အခါခါ ေဆြးေႏြးရတာ၊) ေတြ ႐ွိတာ မို႔ Communication Skill လည္း အထိုက္အေလွ်ာက္ လိုအပ္ပါတယ္။ ေနာက္ ထပ္တလဲလဲ ျပန္လုပ္ရတာ ရယ္။ ေသေသခ်ာခ်ာ ၿပီးၿပီ ဆိုမွ Client ဆီက မီးနီ အျပခံရတာေတြ ကလည္း မ႐ိုးႏိုင္တာ မို႔ သီးခံ ရည္႐ွိဘို႔နဲ႔ စိတ္႐ွည္ဘို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
    • Public Safety လူေတြ အႏၲရာယ္ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ ႏိုင္တဲ့ ဗဟုသုတ နဲ႔ အေတြ႔အၾကံဳ ႐ွိၿပီး အၿမဲ တမ္း ထည့္သြင္း စဥ္းစားေန လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
    • ကိုယ္ မလုပ္ဘူးေသး တဲ့ စနစ္အသစ္ တစ္ခု စတင္ ဒီဇိုင္း လုပ္ရမဲ့ အခ်ိန္မွာ အေတြ႔အၾကံဳ ႐ွိတဲ့ အင္ဂ်င္နီယာ ေတြနဲ႔ တြဲ လုပ္ခြင့္ ရဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ လုပ္ငန္း အေတြ႔အၾကံဳ ႐ွိလာ ေလေလ၊ ျမန္ဆန္လာေလေလ၊ အမွားနည္းေလေလ ျဖစ္ပါတယ္။(အစ ထဲက အမွားလုပ္ထားဘူးတာ ကို အမွန္လို႔ ျမင္ၿပီး ထပ္မွားေနတာ မဟုတ္ ခဲ့ရင္ ေပါ႔ ေလ။)
      ဒါေၾကာင့္ မို႔ ကိုယ္တိုင္ မကၽြမ္းက်င္ ေသးတဲ့၊ လုပ္ငန္း အေတြ႔အၾကံဳ မ႐ွိေသးတဲ့ အလုပ္မွာ လက္တဲ့ မစမ္းၾကဘို႔ သတိေပးရတာပါ။ ဒါဟာ Professional Ethic Code: ထဲက က်င့္ဝတ္ တစ္ခု လည္း ျဖစ္ပါတယ္။
  2. Psychrometry
    • က်ေနာ္ တို႔ ေန႔စဥ္႐ႈ႐ိႈက္ ေနရတဲ့ ေလထဲ မွာ ေရခိုးေရေငြ႔ ေတြပါဝင္ပါတယ္။ ဒီလို ေရခိုးေရေငြ႔ ပါတဲ့ အတိုင္းအတာ က လူေတြအတြက္ ေရာ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ နဲ႔အျခား HVAC Applications ေတြမွာ အလြန္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ HVAC ဒီဇိုင္းေတြ အေၾကာင္း ကိုမစခင္ သိသင့္တဲ့ ေလ နဲ႔ ေရေငြ႔ mixture ရဲ့ Physical And Thermodynamic Properties ေတြကို ေလ့လာရတဲ့ Psychrometry ကိုအရင္ ၾကည့္ၾကရေအာင္။

      1. Dry-Bulb Temperature (Tdb) ေလထဲမွာ သာမိုမီတာ ႐ိုး႐ိုးထားၿပီး တိုင္းလို႔ရတာ။ (radiation and moisture ကေန ကာထားၿပီးေတာ့ ေပါ႔။ သာမိုမီတာ ရဲ့ Bulb ကေျခာက္ေသြ႔ေနရတာ မို႔ Dry-Bulb Temperature (Tdb)လို႔ ေခၚပါတယ္။
      2. Wet-Bulb Temperature (Twb): ေရစိုေနတဲ့ အဝတ္ပတ္ထား တဲ့ Bulb ပါတဲ့ သာမိုမီတာ ကို ေလထဲမွာ အသားကုန္ ေမႊ႔ၿပီး တိုင္းလို႔ ရတာကေတာ့ Wet-bulb temperature ပါ။ Dry-Bulb နဲ႔ Wet-bulb temperature ရဲ့ ျခားနားခ်က္ က ေလထုရဲ့ ေျခာက္ေသြ႕မႈ ဘယ္ေလာက္႐ွိမလဲ ျပပါတယ္။ ျခားနားခ်က္ မ်ားေလ ပိုေျခာက္ေသြ႕ေလပါပဲ။
      3. Water Vapor Saturation: ေလဟာ အပူခ်ိန္တစ္ခုမွာ ေရေငြ႔ ကို အတုိင္းအတာတစ္ခု အထိပဲ လက္ခံႏိုင္ပါတယ္။ (Standard Atmospheric Pressure & Temperature နဲ႔လည္းပတ္သက္တာ မို႔ ပင္လယ္ျပင္ အထက္အျမင့္ ဘယ္ေလာက္ လဲ ဆိုတာ နဲ႔ လည္းဆိုင္ပါတယ္။) အပူခ်ိန္ တစ္ခုမွာ အမ်ားဆံုး ထိန္းသိမ္း ႏိုင္တဲ့ ပမာဏ ကိုေရာက္တာ ကို Water Vapor Saturation လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒီအေျခအေန မွာ Fog (ျမဴဆိုင္း) တာကိုေတြ႔ရပါမယ္။
        ေလရဲ့အပူခ်ိန္မ်ားေလ၊ ေရေငြ႔ ကို ပိုထိန္းႏိုင္ေလ ျဖစ္ပါတယ္။
        အပူခ်ိန္ ေလ်ာ့လာလို႔ ထိန္းႏိုင္တဲ့ ပမာဏ ထက္နည္းလာရင္ Condense ျဖစ္ရပါတယ္။ (တိမ္ကေန မိုးျဖစ္သလိုေပါ႔။)
      4. Air Pressure ကိုၾကည့္ရင္ Dry Air (ေျခာက္ေသြ႔ေလ) နဲ႔ Water Vapor (ေရေငြ႔) ႏွစ္ပိုင္း ခြဲ လို႔ ရပါတယ္။
                P = Pa + Pv
            Pa = Partial Pressure of Dry Air
            Pv = Partial Pressure Of Water Vapor
      5. Saturation Pressure (Pg) ေလထုထဲမွာ Water Vapor Saturation (ေရေငြ႔ ျပည့္ဝ) ျဖစ္ေနတဲ့ အခ်ိန္ မွာ႐ွိတဲ့ Pressure ကို ေတာ့ Saturation Pressure (Pg) လို႔ေခၚပါတယ္။
      6. Humidity ratio (ω) ဆိုတာကေတာ့ ေလထဲမွာ တကယ္႐ွိ ေနတဲ့ ေရေငြ႕ အေလးခ်ိန္ နဲ႔ အဲဒီ့ ေလ လံုးဝ ေျခာက္ေသြ႔ ေနစဥ္ ႐ွိမဲ့ အေလးခ်ိန္ ႏွစ္ခု ကို အခ်ိဳးခ် ထားတာပါ။
                ω = mv / ma   (or)     ω = 0.622 Pv / Pa = 0.622 Pv / (P - Pv)
            mv = Mass of Water Vapor
            ma = Mass of Dry Air

      7. RH (relative humidity) ဆိုတာကေတာ့ ေလထဲ မွာ ႐ွိေနတဲ့ Partial Water Vapor Pressure (Pv)နဲ႔ ဒီေလ ဒီ dry-bulb temperature မွာ အမ်ားဆံုး ထိန္းထား ႏိုင္မဲ့ Saturation Pressure (Pg)တို႔ကို အခ်ိဳးခ် ထားတာပါ။ ရာႏႈန္း (%) နဲ႔ျပေလ့႐ွိပါတယ္။
                RH = Pv / Pg (× 100%)
      8. Dew Point (Tdp) ေရခဲ ထည့္ထားတဲ့ ဖန္ခြက္ထဲ အျပင္ဘက္မွာ ေရေငြ႔ေလးေတြ တြဲေလာင္းခိုေနတတ္တာ ေတြ႔ဘူးၾကမွာပါ။ ဒီလို ေရ Condense စျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အပူခ်ိန္ ကိုေတာ့ Dew point လို႔ေခၚပါတယ္။ အရာဝတၳဳ တစ္ခုရဲ့ အပူခ်ိန္ ဟာ ေလ ရဲ့ Dew point ထက္ေလ်ာ့တဲ့ အခါမွာ ေရေငြ႔ ေတြ condense ျဖစ္လို႔ သူ႔မွာ ေခၽြးထြက္သလို ေရေတြကပ္ လာပါတယ္။ မနက္ေစာေစာ အပင္က အ႐ြက္ေတြ မွာ ႏႇင္းေပါက္ေလးေတြ ကပ္ေနတာ နဲ႔ တူတာမို႔ Dew Point လို႔ေခၚတာပါ။
                Tdp = Tsat    at     Pg = Pv
      9. Specific Volume (v) ဆိုတာကေတာ့ ေလ 1 unit mass မွာ႐ွိတဲ့ Volume (ထုထည္) ကိုေခၚတာပါ။
      10. Enthalpy(h) ဆိုတာက သံုးလို႔ရတဲ့ Total Useful Energy ကိုေခၚပါတယ္။
      11. Sensible Heat ဆိုတာ အပူခ်ိန္ မတူညီမႈေၾကာင့္ စီးဆင္း၊ ကူးေျပာင္းတဲ့ Heat ကိုေခၚပါတယ္။ Heating Process နဲ႔ Cooling Process ေတြက Sensible Processes ေတြပါ။
                QS = m × c × ΔT
      12. Latent Heat ေလထဲက ေရေငြ႔ ကိုဖယ္တာ (သို႔) ထပ္ထည့္တာ လုပ္တဲ့ အခါ ေရေငြ႕ကေန ေရ (သို႔) ေရကေန ေရေငြ႔ ျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းရပါတယ္။ Latent Heat ဆိုတာက အပူခ်ိန္မေျပာင္းပဲ ပံုစံေျပာင္းဘို႔ လိုအပ္တဲ့ Heat ပါ။
        1. Fusion (အခဲ အရည္ေပ်ာ္)
        2. Evaporation (အရည္ကေန အေငြ႔ပဲ ေျပာင္း)
        3. Condensation (အေငြ႔က ေန အရည္ ေျပာင္း)
        4. Freezing (အရည္ခဲျခင္း)
        အရည္ -အေငြ႔ အျပန္အလွန္ ေျပာင္းတာကို Air Conditioning မွာ အဓိက တြက္ခ်က္ရၿပီး အရည္ -အခဲ အျပန္အလွန္ ေျပာင္းတာကို Refrigeration မွာအဓိက တြက္ခ်က္ရပါတယ္။ ေရရဲ့ Latent Heat က Sensible Heat ထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ ပိုပါတယ္။ ဥပမာ Std Atm Pressure မွာ ေရ 0ºC မွာေပ်ာ္ဘို႔ လိုအပ္တဲ့ Heat Quantity (Latent Heat of Fusion) ဟာ Sensible Temperature 1 ºF ေျပာင္းဘို႔လိုတဲ့ Specific Heat Capacity (cp) ရဲ့ ၁၄၄ ဆ႐ွိပါတယ္။ Latent Heat of Vaporization ကေတာ့ ၉၇၀.၃ ဆေတာင္႐ွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Latent Heat ပါလာရင္ သတိထားရပါတယ္။
                QL = m × Δhfg
      13. Psychrometric Chart
        ေအာက္မွာ Psychrometric Chart ကိုေလ့လာၾကည့္ဘို႔ ေပးထားပါတယ္။

        • HVAC Engineer ေတြအတြက္ ဒီ Chart က အၿမဲတန္း လိုသံုးစြဲ ရပါတယ္။ Solution တစ္ခုအေျဖ႐ွာတိုင္း Psychrometric Chart ေပၚတင္ ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ HVAC Processes အားလံုး ကို ဒီနည္းနဲ႔ Analyse လုပ္ရတာပါ။
        • S.I Unit နဲ႔ ႐ွိသလို I.P Unit နဲ႔လည္း ႐ွိပါတယ္။ အမ်ားဆံုး သံုးတာ က Sea Level Chart ျဖစ္ၿပီး လိုအပ္လို႔ Other Altitute က Chart ေတြကို လိုခ်င္ရင္ ေတာ့ ASHRAE (www.ashrae.org ) ကေနမွာယူႏိုင္ပါတယ္။
        • အမ်ားဆံုး သံုးၾကတာ က "ω-t" (omega-t) chart ပါ။ Dry Bulb Temperature (Tdb) က abscissa (x-axis) မွာမွတ္ထားၿပီး humidity ratios (ω) ကို ordinates (y-axis) မွာတင္ထား တာပါ။
        • ဒီ Chart ကိုသံုးဘို႔ six independent properties (Tdb, Twb, RH, humidity ratio, specific enthalpy, and specific volume) ထဲက ႏွစ္ခုကို သိဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
        • Space Condition တစ္ခု ကိုသိရင္ သူကို Psychrometric Chart ေပၚတင္ၾကည့္ရင္

          • Dew Point: Tdp: Space Condition ကေန Horizontal အတိုင္း ဘယ္ဘက္ တည့္တည့္ သြားၿပီး Saturation Line ကိုထိတဲ့ ေနရာ က အဲဒီ Space ရဲ့ Dew point temperature ပါ။ အဲဒီ Space ထဲမွာ Condensate ျဖစ္ေနတဲ့ အရာဝတၱဳ ရဲ့ အပူခ်ိန္ ဟာ Dew Point ေအာက္ မွာ ေရာက္ေနလို႔ ပါ။
          • Humidity ratio (or) absolute humidity W Space Condition ကေန Horizontal အတိုင္း ညာဘက္ တည့္တည့္ သြားၿပီး Vertical Coordinate ကိုထိတဲ့ ေနရာ မွာဖတ္လို႔ ရပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ Dry Air ကို Reference လုပ္ ေပးထားေလ့႐ွိပါတယ္။
            HVAC Engineer ေတြ ဒီ Humidity Ratio နဲ႔ Relative Humidity ဆက္စပ္ခ်က္ နဲ႔ ဒီ Humidity Ratio တစ္ခုထဲ မွာ ပဲ Tdb ေျပာင္းတာနဲ႔ RH အႀကီးအက်ယ္ ေျပာင္း ႏိုင္တာ ကို ေသခ်ာ သိဘို႔ လုိပါတယ္။ ဒါမွ Humidity Control Application ေတြကို ေျဖ႐ွင္းႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
          • Enthalpy(h) ကိုလိုခ်င္ ရင္ေတာ့ ပံုမွာျပထားတဲ့ အတိုင္း ဘယ္ဘက္အေပၚ ကို ခပ္ေစာင္းေစာင္း တက္သြားၿပီး ဖတ္ရပါတယ္။ သတိထားဘို႔ ကေတာ့ Wet Bulb Temperature နဲ႔ Enthalpy ႏွစ္ခု က တစ္ထပ္တည္း က်တာ မဟုတ္တာ သတိျပဳ ဘို႔ပါ။
        • Psychrometric Calculations
          • x-scale က (Tdb: Dry Bulb Temperature) ျဖစ္တာမို႔ ဒီ Scale မွာ အေျပာင္းအလဲ က Sensible Heating and Cooling Process ေတြပါ။
          • y-scale (Humidity Ratio) w: Absolute Humidity မို႔ ဒီ Scale မွာ အေျပာင္းအလဲ က Humidification/ Dehumidification လို႔ေခၚတဲ့ Latent Heat Change Process ပါ။
          • S.I Unit Calculations
            •    m³/s = A (m²) x V (m/s)
            •    qS(kW) = 1.23 x Q(m³/s) x ΔT(°C)
            •    qL(kW) = 3.0 x Q(m³/s) x ΔW (g/kgda)
            •    qT(kW) = 1.2 x Q(m³/s) x Δh
          • I.P Unit Calculations
            •    cfm = A (in2) x fpm / 144
            •    qS(Btu/h) = 1.10 x Q (cfm) x Δt (°F)
            •    qL(Btu/h) = 4,840 x Q (cfm) x ΔW (lb/lbda)
                 qL(Btu/h) = 0.68 x Q (cfm) x ΔG (gr/lbda)
            •    qT(Btu/h) = 4.5 x Q (cfm) x Δh
          • Enthalpy နဲ႔ တြက္လို႔ ရတဲ့ Total heat က Re-heat မပါတဲ့ Process အတြက္ Sensible, Latent ႏွစ္ခုေပါင္း တြက္တာ နဲ႔ ညီမွ်ပါတယ္။
          • HVAC Psychrometric Equation ေတြ ကို သံုးတဲ့ အခါ Standard Air Value တစ္ခုကို အေျခခံ တြက္ခ်က္ ၾက ေလ့႐ွိပါတယ္။ Dry Air Density ကို 1.2 kg/m3 (0.075 lb/ft3) [ 0.833 m3/kg (13.33 ft3/lb)] လို႔ ယူတြက္ေလ့ ႐ွိတာ ပါ။
          • This density corresponds to about 16°C (60°F) at saturation and 21°C (69°) dry air [at standard atmospheric pressure 101.325 kPa (14.696 psia)].
          • ေလကပံုမွန္ အားျဖင့္ coils, fans, ducts, etc., ေတြကို ျဖတ္တဲ့ အခါ မွာ ရွိတဲ့ density က standard နဲ႔ သိပ္မကြာ တာ မို႔ ပံုမွန္အားျဖင့္ correction လိုအပ္ေလ့ မ ရွိပါဘူး။.
          • When airflow is to be measured at a particular condition or point, such as at a coil entrance or exit, the corresponding specific volume can be read from the psychrometric chart.
  3. Air Conditioning မိတ္ဆက္။
    1. Air Conditioning ဆိုတာ ဘာလဲ။
      Air Conditioning ဆိုတာ လိုအပ္ခ်က္ အေပၚမူတည္ၿပီး သင့္ေလွ်ာ္တဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ အေျခအေန တစ္ခုကို ဖန္တီးေပး ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ ေလကို Process လုပ္ေပးတဲ့ စနစ္ ကို ေခၚပါတယ္။ Process ေတြကေတာ့
      1. Treatment (ေလ ရဲ႕ အပူ၊ အေအး၊ စိုထိုင္းဆ၊ စတာေတြကို လိုအပ္ တဲ့ အေျခအေန ရေအာင္ ျပဳျပင္မြမ္းမံ ျခင္း)၊
      2. Handling (မြမ္းမံ ၿပီးသား ေလကို လိုအပ္တဲ့ ေနရာ ေရာက္ေအာင္ ပို႔ႏိုင္ဘို႔ ေလကို ထိန္းေၾကာင္း၊ ျဖန္႔ေဝျခင္း)
      ေတြ ပါ။
    2. ဘာ အတြက္ Air Conditioning ကို လိုအပ္ ရတာလဲ။
      ဒီစနစ္ က ျဖည့္ဆီးေပး ရမဲ့ Applications (အသံုးခ်မႈ၊ လိုအပ္ခ်က္ေတြ) ကေတာ့၊
      1. Comfort Applications : ေနထိုင္၊ အလုပ္လုပ္သူ ေတြ သက္ေတာင့္သက္သာ ႐ွိေစမဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ အေျခအေန တစ္ခုကို ဖန္တီး ေပး ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း။
      2. Industrial Applications: for Manufacturing Processes, Food, Bio-Chemical Applications or Other Industrial Applications စက္႐ုံ အလုပ္႐ုံ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ၊ နဲ႔ အျခား လိုအပ္ခ်က္ ေတြအတြက္ သင့္ေလွ်ာ္ ေလ်ာက္ပတ္တဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ အေျခအေန တစ္ခုကို ဖန္တီး ေပး ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း။
      3. Special Applications စပါယ္႐ွယ္ လုပ္ငန္းစဥ္ လိုအပ္ခ်က္ ေတြကို ျဖည့္ဆီးေပးဘို႔ ေသာ္လည္းေကာင္း။
      စသည္ျဖင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
  4. Air Conditioning Processes
    1. Treatment of Air (ေလကိုျပဳျပင္ မြမ္းမံျခင္း)။
      1. Temperature Control (အပူခ်ိန္ ထိန္းညွိျခင္း)
        • Cooling (အေအးေပး)
        • Heating (အပူေပး)
      2. Humidity Control (စိုထိုင္းဆ ထိန္း ညွိျခင္း)
        • Dehumidification (ေလထဲမွ အစိုဓာတ္ ကို ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း၊ ပိုမို ေျခာက္ေသြ႔ေစျခင္း )
        • Humidification (ေလထဲသို႔ အစိုဓာတ္ (ေရေငြ႔) ထည့္ေပးျခင္း)
      3. Air Cleanliness Control
        • Filtration and Contamination Control (ေလကို သန္႔စင္ေအာင္ စစ္ျခင္း၊ ညစ္ညမ္းမႈကိုထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း)
        • Provide sufficient Outside (fresh) air (ျပင္ပေလ (ေလသန္႔) ကိုလိုအပ္သလို ထည့္သြင္းေပးျခင္း။)

    2. Handling of Air
      1. Air Movement Equipments (ေလကို တြန္းပို႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းေပး မဲ႔ စက္ပစၥည္း မ်ား)
        • Fan, (ပန္ကာ)
        • AHU (Air Handling Units)
        • FCU (Fan Coil Units), etc.
      2. Air Transportation Equipments (ေလကို သယ္ေဆာင္၊ ပို႔လႊတ္ေပး မဲ့ ပစၥည္းကိရိယာမ်ား။)
        • Duct
        • Flow Control Devices
        • Terminal Devices, etc.
  5. Air Conditioning Applications
    1. Comfort for Occupants (ေနထိုင္သူ ေတြ သက္ေတာင့္သက္သာ ႐ွိေစေရး။)
      လူေတြ သက္ေတာင့္သက္သာ ႐ွိေစဘို႔ နဲ႔ စိတ္ခ်မ္းေျမ့ ေစႏိုင္ဘို႔ က လူေတြရဲ႕ အာ႐ုံငါးပါး နဲ႔ေရာ စိတၱအာ႐ုံ နဲ႔ပါ ဆိုင္ပါတယ္။ လူအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အႀကိဳက္ အေထြေထြ မို႔ လူေတြ အားလံုး (ရာႏႈန္းျပည့္) ႏွစ္သက္ မဲ့၊ သက္ေတာင့္ သက္သာ ႐ွိ ႏိုင္မဲ့ အေျခအေန ကို ဖန္တီး ႏိုင္ဘို႔ က မလြယ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ားစု (၈၀% နဲ႔ အထက္ေလာက္) လက္ခံႏိုင္မဲ့ (ဝါ) ႏွစ္သက္မဲ့၊ သက္ေတာင့္သက္သာ ႐ွိေစမဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ အေျခအေန ကို ဖန္တီး ႏိုင္ဘို႔ပဲ ႀကိဳးစား ရပါတယ္။ ဒီ အထဲ က Thermal Comfort အေၾကာင္း ကို အေသးစိတ္ သိခ်င္ရင္ ေတာ့ ASHRAE Standard 55: Thermal Environmental Conditions for Human Occupancy မွာ ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။ ASHRAE Online Learning က Short Courses ထဲ မွာ ASHRAE 55 ကေနထုတ္ႏုတ္ ထားတဲ့ HVAC Systems: Thermal Comfort (I-P) ကုိ Free ေပးထားပါတယ္။ ပိုက္ဆံ ေပးစရာ မလိုပဲ Free ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။
      1. Activity Level (လႈပ္ရွားမႈ၊ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ား။)
        • အိပ္ေနတာလား၊ စာဖတ္ေနတာလား၊ ထိုင္ၿပီး နားနားေနေန ေနမွာလား၊ ေအးေအးေဆးေဆး လုပ္မွာလား၊ လႈပ္လႈပ္႐ွား႐ွား မ်ားမ်ား လုပ္ဘို႔လိုအပ္လား၊ အင္အားစိုက္လုပ္ရမဲ့ အလုပ္လား၊ အားကစား လုပ္တာလား၊ ေပၚမူတည္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္ ရဲ့ Metabolic Heat Generation နဲ႔ Thermal Comfort က ဆက္စပ္ခ်က္ ႐ွိပါတယ္။
        • ဥပမာ။ ။ ကပြဲ အခန္းတစ္ခု ထဲမွာ ထိုင္ စကားေျပာေနတဲ့ သူက ခ်မ္းလို႔ Temperature နိမ့္တယ္လို႔ ထင္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ Dancing လုပ္ေနတဲ့ လူေတြ က Temperature ခ်ေပးရင္ ပိုေကာင္းမယ္ လို႔ ခံစားခ်င္ ခံစားရပါမယ္။
      2. Clothing (အဝတ္အစား အထူအပါး။)
        • ဝတ္ဆင္ ထားတဲ့ အဝတ္အစား အထူအပါး ကလည္း Thermal Comfort နဲ႔ဆက္စပ္ခ်က္ ရွိပါတယ္။
        • ဒါေၾကာင့္ ASHRAE 55-2004 မွာ ရာသီဥတု နဲ႔ ခြဲျခားခဲ့ရာ ကေန Clothing Insulation Value (clo) နဲ႔ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
      3. Occupants' Expectations (လူေတြ ရဲ့ ေမႇ်ာ္လင့္ခ်က္၊)
        လူေတြရဲ့ ေမႇ်ာ္လင့္ခ်က္ က လည္း အခန္း၊ ေနရာ ရဲ့ သက္ေတာင့္သက္သာ ရွိႏိုင္မႈ အေပၚမွာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ႐ွိပါတယ္။ ပူျပင္းတဲ့ ေန႔တစ္ေန႔ မွာ ျဖစ္လာႏိုင္ တဲ့ ျဖစ္ရပ္ သံုးခု ကို စဥ္းစား ၾကည့္ရေအာင္။
        1. ေလေအးစက္ တတ္ထားတဲ့ ရံုးခန္းထဲ ကို ေလ်ာက္ဝင္လာတဲ့ သူ တစ္ေယာက္ ဟာ သူ႔မွာ Thermally Comfortable ျဖစ္ရမယ္ လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါ လိမ့္မယ္။
        2. ခန္းနားတဲ့ ဟိုတယ္ထဲ ကို ဝင္ေရာက္ လာတဲ့ သူ အတြက္ေတာ့ အျပင္မွာ ဘယ္ေလာက္ပူပူ အထဲ မွာ ေအးေနရမယ္ လို႔ ေမွ်ာ္လင့္မွာပါပဲ။
        3. ျပဴတင္းေပါက္ ေတြ ဖြင့္ထား ၿပီး Natural Ventilation ပဲရွိတဲ့ သာမန္ လူေနအိမ္ တစ္ခု ထဲ ကို ေလ်ာက္ဝင္ လာတဲ့ သူကေတာ့ ေအးစိမ့္ေနတဲ့ အေျခအေန ကို ေမွ်ာ္လင့္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အျပင္ကထက္ စာရင္ ပိုေအးမွာ ပဲ ဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္ ရွိေကာင္းရွိႏိုင္ေပမဲ့ ေလေအးစက္ တတ္ထားတဲ့ ရံုးခန္း လို၊ ခန္းနားတဲ့ ဟိုတယ္လို မ်ိဳး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေတာ့ ထားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
      4. Air Temperature ( အပူ အေအး မွ်တ ရမယ္။)
        အပူအေအး လိုအပ္ခ်က္ က ေနထိုင္သူေတြ ရဲ႕ အဝတ္အစား နဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ား ေပၚလည္းမူတည္ပါတယ္။
        • အၾကမ္းအားျဖင့္ အဝတ္အစား ေပါ႔ေပါ႔ပါးပါး ဝတ္ထားတဲ့ သူအတြက္ 77 °F (25 °C) ေလာက္မွာ လူေတြ ေနသာထိုင္သာ႐ွိပါတယ္။ ဥပမာ။ ။ ေႏြရာသီမွာ အဝတ္အစား ေပါ႔ေပါ႔ပါးပါး။
        • ေဆာင္းရာသီမွာ အဝတ္ထူထူ ဝတ္ဆင္တတ္ ၾကတာ ေၾကာင့္ Heating လုပ္တဲ့ အခါ ေႏြရာသီမွာ ေလာက္မလိုပဲ 72 °F (22.2 °C) ေလာက္ကို မွန္းၿပီး ဒီဇိုင္း လုပ္စရာ လိုပါတယ္။
        • Cooling Application မွာ ပတ္ဝန္းက်င္ က Radiation Heating effect ပါလာခဲ့ ရင္သူ႔ကို Compensate လုပ္ဘို႔အတြက္ Temperature ကို ခ်ေပးရပါတယ္။
        • Tolerance ကိုေတာ့ လိုအပ္ခ်က္ ကို လိုက္ၿပီး သတ္မွတ္ရပါမယ္။ ေသခ်ာ ၾကိဳတင္ သတ္မွတ္ ၿပီးသား မ႐ွိခဲ့ ရင္ေတာ့ အမ်ား လက္ခံႏိုင္ ေလာက္ မဲ့ ±4°F (appx ±2 °C) ေလာက္ ထားရပါ လိမ့္မယ္။

      5. Relative Humidity (RH) (ေလရဲ႕ စိုထိုင္းဆ မွ်တရမယ္။)
        • ပံုမွန္အားျဖင့္ RH 30% ကေန 60% အတြင္း မွာ႐ွိေနရင္ လူေတြ လက္ခံ ႏိုင္ပါတယ္။
        • RH 60% ထက္ေက်ာ္ရင္ ေတာ့ ေခၽြးအေငြ႔ျပန္ရ ခက္တာ မို႔ အိုက္စပ္စပ္ ႀကီးျဖစ္ ႐ုံသာ မက၊ မိႈတက္၊ မိႈစြဲ အားေပးတဲ့ အေျခအေန ေၾကာင့္ Indoor Air Quality (ေလရဲ႕ သန္႔႐ွင္းမႈ ကိုထိခုိက္ေစ ပါတယ္။)
        • 30% ေအာက္ဆိုရင္ လည္း လူေတြရဲ႕ အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္း ကိုေျခာက္ေသြ႔ေစတာ မို႔ အသက္႐ွဴရ ခက္႐ံု သာ မက၊ Static Electricity Charge (လူခႏၶာကိုယ္ မွာ လွ်ပ္စစ္ ဓာတ္ဝင္တဲ့ ျပႆနာ) ႐ွိလာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အခ်ိဳ႕လူေတြ ႏွာေခါင္းေသြး လွ်ံ တာကိုလည္း ျဖစ္ေစႏိုင္ ပါတယ္။ ေဆာင္းတြင္း မွာ (အထူးသျဖင့္ အပူေပးစက္ Heater ဖြင့္ရင္) ႏွာေခါင္းေသြး လွ်ံ တာ က Humidity နည္းလို႔ ျဖစ္ရတဲ့ အက်ိဳးဆက္ တစ္ခုပါ။
        • ASHRAE 55-2004 အရ Normal Comfort အတြက္ Acceptable Range of Operative Temperature သတ္မွတ္ခ်က္ ေတြ က အရင္က နဲ႔ မတူေတာ့ပါဘူး။ Normal Comfort အတြက္ Humidity Ratio ကို Upper Limits 0.012 (kg/kg or lb/lb dry air) နဲ႔ သတ္မွတ္ထားၿပီး Lower Limit သတ္မွတ္ခ်က္ မရွိပါဘူး။ (ဒီ အေျခအေန ကိုယူသံုးတဲ့ အခါ အထက္မွာ ေဖၚျပခဲ့တဲ့ RH အနည္းအမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ Consequences ေတြကို ပါ သတိထား ရပါမယ္။)

      6. Air Movement / Air Flow (ေလရဲ႕ ေ႐ြ႕လွ်ားမႈ ႏႈန္း သင့္ေတာ္ရမယ္။)
        • Air Flow ေလက မေ႐ြ႕ပဲၿငိမ္ေနရင္ အပူကူးရ ခက္႐ံုမက ေခၽြး အေငြ႔ျပန္ဘို႔ မလြယ္တာ မို႔ အိုက္စပ္စပ္ ႀကီးျဖစ္ ေနပါလိမ့္မယ္။ Stuffy [ V < 0.05 m/s (10 fpm) ]
        • ေလတိုးတာ မ်ားရင္လည္း ေလစိမ္းတိုက္ သလိုခံစားရပါလိမ့္မယ္။ Drafty [ V > 0.25 m/s (50 fpm)]
        • ASHRAE Standard 55-2004 မွာေတာ့ 40 fpm (0.2m/s) ထက္ေက်ာ္ရင္ Draft ကိုခံစားရမယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္ Fan Control လုပ္ႏိုင္ရင္ေတာ့ Elevated Air Speed လို႔ေခၚတဲ့ 160 fpm (0.8 m/s) ေလာက္ရွိတဲ့ Draft ကို လူေတြ ခံႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ပိုင္ စားပြဲတင္ ပန္ကာ သံုးသလို ပါ။ ဒါေပမဲ့ တစ္စံု တစ္ေယာက္ ကပဲ control လုပ္ႏိုင္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အျခားသူ ေတြ comfort ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္မွာပါ။
        • Heating applications ေတြ မွာေတာ့ Draft နည္းေနဘို႔ လိုအပ္ ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေလကို သမေအာင္ေမႊ ၿပီး ညင္သာစြာ ထုတ္ေပးတဲ့ Undamped Diffuser ေတြ ကို လူေတြ သေဘာက်တာ ျဖစ္ပါတယ္။ Undamped Diffuser ေတြက Cooling Applications ေတြမွာေတာ့ အသံုး သိပ္မတဲ့ တာ သတိထားပါ။
        • လူေတြရဲ့ တုန္႔ျပန္မႈ ကိုေလ့လာမႈ ေတြ အရ လူေတြ က Cold Air Draft ကို လပူရဲ့ Warm Air Draft ထက္ ပိုၿပီး ခံစားမိ ႏိုင္တယ္ လို႔ဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေလရဲ့ velocity အတူတူေပးေပ မဲ့ အေအးေပး ရတဲ့ ေႏြမွာ အပူေပးရတဲ့ ေဆာင္းတြင္းထက္ ပိုၿပီး Complaints တက္ေလ့ ရွိတတ္ ၾကေၾကာင္း လည္း ဆိုပါတယ္။
      7. Indoor Air Quality (ေလဟာ သန္႔႐ွင္း လတ္ဆတ္ ရမယ္။)
        • Sufficient Oxygen (ေအာက္ဆီဂ်င္ လံုလံုေလာက္ေလာက္ ႐ွိရမယ္။)
        • Absence of Dust, Pollen, Odors, Hazardous Material ( အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစ ႏိုင္ေလာက္ေသာ ဖုန္၊ ဝတ္မႈန္၊ အနံ႔၊ ဓာတ္ေငြ႔၊ ပစၥည္း မ်ား ကင္းစင္ေစရမယ္။)
        • Pressure Cascading (Clean to Dirty) / Air Flow Balance (ညစ္ပတ္နံေစာ္ ေနတဲ့ ေလေတြ လူေတြ အေနမ်ားတဲ့ ေနရာ ကို ေရာက္မလာ ႏိုင္ဘို႔ ေလရဲ႕ ဖိအားကို ထိန္း၊ ေလအသြင္း အထုတ္ ကို မွ်ေအာင္လုပ္။ ဥပမာ။ ။စားေသာက္ ခန္းကို ေလသန္႔ ဖိသြင္းၿပီး၊ မီးဖိုေဆာင္က ေန ေလကို စုတ္ သန္႔စင္ေအာင္ Treatment လုပ္၍ ေလသန္႔ယူတဲ့ Outdoor Air Intake Louver နဲ႔လည္းမနီး ျဖတ္သြားျဖတ္လာ လူအမ်ားကို လည္း အေႏွာင့္အယွက္ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေနရာကေန အျပင္သို႔ စြန္႔ ထုတ္ျခင္းျဖင့္ ေညွာ္နံ႔မ်ား စားေသာက္ခန္း သို႔ မေရာက္။ အိမ္သာ မွ ေလကိုလည္း ဒီနည္းအတိုင္း သင့္ေတာ္ေသာ ႏႈန္းျဖင့္ Exhaust စုတ္ထုတ္၊ လုိအပ္တဲ့ Replenish Air ေလကို Door Louvers, Door Undercut (or) Pass Duct ေတြကေန ယူ ျခင္းျဖင့္ အနံ႔အသက္မ်ား အျခားအခန္း သို႔ အနံ႔ မျပန္႔။
        • ေဆး႐ံုက Infection Control (ကူးစက္ေရာဂါ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ) လိုအပ္တဲ့ အခန္းေတြ၊ မွာ အခန္းရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ကို လိုက္ၿပီး ေလကို 1μm ေလာက္အထိ စစ္ေပးႏိုင္တဲ့ High Efficiency Particulate Air (HEPA) Filter ေတြနဲ႔ Ultra Low Penetration (ULPA) Filter ကိုသံုး ေပးရပါတယ္။ ဒီ Filters ေတြကို စနစ္တက် တပ္ဆင္ျဖဳတ္သိမ္း ဘို႔ Protocols ေတြကိုလည္း လိုက္နာရပါမယ္။ ယိုေပါက္ က အပ္ေပါက္ေလာက္ ကေလးပဲ ႐ွိေစ Contaminants ေတြျဖတ္ခြင့္ ရလို႔ကေတာ့ ဘယ္ေလာက္ေကာင္း တဲ့ Filter အမ်ိဳးအစား ပဲျဖစ္ျဖစ္ သံုးမရေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ Filter Segments တစ္ခု နဲ႔ တစ္ခု ၾကားမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ Filter Bed နဲ႔ Supporting Frame ၾကားမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ယိုေပါက္ အပ္ေပါက္ေလာက္ေတာင္ မ႐ွိေစရေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ ရပါတယ္။
        • Ventilation နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ Guide Line ေတြ ကိုေလ့လာခ်င္ ရင္ ASHRAE 62.1 Ventilation for Acceptable Indoor Air Quality ကို Preview သြားၾကည့္ ႏိုင္ပါတယ္။ Preview ဆိုေပမဲ့ တစ္အုပ္လုံး ကို ဖတ္လို႔ရပါတယ္။ Copy ကူးလို႔ မရတာ တစ္ခုပါပဲ။
          ASHRAE Publications Bookstore – Standards and Guidelines ကိုသြားပါ။ ဒီစာမ်က္ႏွာ က Sub-Heading Preview Popular ASHRAE Standards ရဲ့ ေအာက္ မွာ ရွိတဲ့ Standard 62.1-2007 ကို Click လိုက္ရင္ Web-Preview ေပၚလာပါလိမ့္မယ္။
      8. Thermal Radiation (အပူျဖာကူးမႈ။)
        • Radiation effect from Windows, Walls, environments (ျပဴတင္းေပါက္၊ နံရံ၊ ပတ္ဝန္းက်င္၊ အပူစုေန တဲ့ ေနရာ ေတြက လာတဲ့ အပူျဖာကူး မႈ အက်ိဳးဆက္) ကလည္း Cooling Application မွာ Discomfort (မသက္မသာျဖစ္မႈ) ကို ျဖစ္ေစႏိုင္သလို ေအးလြန္းတဲ့ နံရံ၊ ျပဴတင္းေပါက္ ေတြကလည္း Heating Application မွာ Discomfort (မသက္မသာျဖစ္မႈ) ကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
        • Radiant Heating / Cooling ေတြလို စနစ္တက် ဒီဇိုင္းလုပ္ ၿပီး အသံုးခ် တတ္ရင္ေတာ့ ေကာင္းေပမဲ့ ပံုမွန္ Cooling Application မွာေတာ့ အမွတ္မဲ့ ထားလို႔မရ တဲ့ ျပႆနာ တစ္ခုပါ။
      9. Acoustic Criteria (dbA, NC) & Vibrations (အသံ ဆူညံမႈ နဲ႔ တုန္ခါမႈ သတ္မွတ္ခ်က္။)
        • Noise level က လည္း လက္ခံႏိုင္ေလာက္ ေအာင္ မတိုးလြန္း၊ မက်ယ္လြန္း ျဖစ္ရပါမယ္။
        • အခ်ိန္တို အတြင္းမွာ သိသိသာသာ တိုးလိုက္ က်ယ္လိုက္ မျဖစ္ရပါဘူး။
        • Audible Tones (ၾကားသာ တဲ့ အသံအနိမ့္အျမင့္) မပါဝင္။
        • အသံ က မွ်တ တဲ့ တုန္လႈပ္စရာ မ႐ွိတဲ့ အသံ ျဖစ္ရပါမယ္။ (သိပ္ဆိုးဝါးတဲ့ ထစ္ခ်ဳန္းသံ၊ ျမည္ဟည္းသံ၊ တဝီဝီ တစီစီျမည္သံ၊ တ႐ႉး႐ႉးျမည္သံ ေတြ မပါဝင္ရပါ။)။
        • ဆူညံမႈက အာ႐ံုကို ပ်က္ျပားေစႏိုင္သလို ကိုယ့္အသက္႐ႈသံ ကိုယ္ျပန္ၾကား ရေလာက္ေအာင္ တိုးလြန္းတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ က လည္း လူကို ေျခာက္ျခားေစ ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ အသံကို သတ္မွတ္ခ်က္ ထက္ ပိုမက်ယ္ ဘို႔ပဲ အဓိကထား ၾကပါတယ္။
        • အသံုးမ်ားတဲ့ စံ ေတြကေတာ့
          1. A-Weighting (dBA)
          2. Noise Criteria (NC)
          3. Room Criteria (RC)
          dBA ကို Sound Level Meter ေတြ မွာ တိုက္႐ိုက္ ဖတ္လို႔ ရေလ့ ႐ွိေပမဲ့ NC (or) RC ရဘို႔ ကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ Frequency တစ္ခုခ်င္း ကိုတိုင္းၿပီး NC Chart (or) RC Chart ေပၚျပန္ တင္ၾကည့္ ရပါတယ္။
        • dBA
          • dBA ကို အေဆာက္အအံု ရဲ့ အျပင္ဘက္ နဲ႔ အတြင္းပိုင္း အၾကားအာ႐ံု မထိခိုက္ ေစႏိုင္ဘို႔ နဲ႔ ဆူညံမႈ ကိုထိန္းခ်ဳပ္ ဘို႔ အသံုးျပဳပါတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္ ဆူညံမႈ ထိန္းသိမ္းဘို႔ Site Boundary Noise Level ကို လည္း dBA နဲ႔သတ္မွတ္ ေလ့႐ွိ ပါတယ္။
          • ( OSHA) Occupational noise exposure. - 1910.95 ကိုေလ့လာ ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္
            TABLE G-16 - PERMISSIBLE NOISE EXPOSURES (1)
            Duration per day, hours Sound level dBA slow responseRemark
            890
            692
            495
            397
            2100
            1.5102
            1105
            1/2110
            1/4 or less115
            အေဆာက္အအံု ရဲ့ အတြင္းပိုင္း မွာ သိပ္ဆူညံ လြန္းတဲ့ အခန္းေတြ ကို ပဲ dBA 80 ထားလို႔ရပါမယ္။ ပံုမွန္ MEP Equipment Room ေတြကို dBA 70 မေက်ာ္ ေအာင္ Control လုပ္သင့္ၿပီး Carpark လိုေနရာမ်ိဳးမွာ dBA 55 ေလာက္ ကန္႔သတ္ ထားသင့္ပါတယ္။
        • Noise Criteria (NC)
          NC က အေဆာက္အအံု ရဲ့ အတြင္းပိုင္း အတြက္ အဓိက အသံုးျပဳ တာပါ။ RC ကလည္း NC နဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္ ပါ။ RC က Low Frequency Noise ကိုထည့္သြင္း စဥ္းစားတားတာ ပါ။
          NC Level Description
          NC20-NC30 For Sleeping, Resting, Relaxing
          Bedrooms, Sleeping Quarters, Hospitals, Residences, Apartments, Hotels Motels,
          For Very Good Listening Conditions Auditoriums, Theaters, Large Meeting Rooms, Large Conference Rooms, Base Communication Centers, Churches Chapels, etc.
          NC30-NC35 For Good Listening Condition
          Private Offices, Small Conference Rooms, Classrooms, Libraries, etc.
          NC35-NC40 For Fair Listening Conditions
          Large Offices, Reception Areas, PX, Retail Shops and Stores, Cafeterias, Restaurants, etc.
          NC40-NC50 For Moderately Fair Listening Conditions
          Lobbies, Laboratory Work Space, Drafting & Engineering Rooms, Maintenance Shops such as for electrical equipment, etc.
          NC45-NC65 For minimum acceptable speech communication, no risk of hearing damage
          Kitchens, Laundries, Shops, Garages, Machinery Spaces, Power Plant Control Rooms, etc.
        • ဒီ Acoustic Criteria ေတြက အနည္းငယ္ ႐ႈပ္ေထြးတာ မို႔ ေနာက္ သီးသန္႔ ထပ္မံေဖာ္ျပေပးပါမယ္။
      10. Special Considerations
        • ေဆး႐ံု၊ ကြန္ျပဴတာ ခန္း၊ laboratories (ဓာတ္ခြဲခန္း) ေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ က လူေတြသက္ေတာင့္ သက္သာ ႐ွိမဲ့ အေျခအေန နဲ႔ ျခားနား ႏိုင္ပါတယ္။
        • ဒီအခန္းေတြရဲ႕ အခ်ိဳ႕ေနရာ ေတြမွာ ပိုမို သင့္ေတာ္တဲ့ အေျခအေန ကို ဖန္တီး ေပးႏိုင္ဘို႔ လိုအပ္ေကာင္း လိုအပ္ ပါလိမ့္မယ္။
        • ဥပမာ။ ။ Printing Paper ေတြဟာ RH 50% အထက္မွာ Equilibrium ရဘို႔ခက္ခဲ တာမို႔ Printing & Drafting Rooms (ပံုႏွိပ္စက္ အခန္းေတြ) ကို ဒီဇိုင္း လုပ္တဲ့အခါ RH 50% မေက်ာ္ဘို႔ သတိထား ရပါလိမ့္မယ္။
      11. Others (အျခားလိုအပ္ခ်က္ မ်ား။)
        • Adequate lighting (အလင္းေရာင္ လံုေလာက္မႈ။)
        • Proper furniture and work surfaces (သင့္ေလွ်ာ္ ေသာ ပရိေဘာဂ)
        • Spatial (သင့္တင့္ ေလွ်ာက္ပတ္ေသာ ေနရာ အထားအသို။)
        • Building Integrity (အေဆာက္ အအံု ေတာင့္တင္းခိုင္မာ ၿပီး လံုျခံဳစိတ္ခ် ရတယ္ လို႔ ခံစား ႏိုင္ဘို႔။)

        ဒီအခ်က္ေတြက လည္း Air Conditioning System နဲ႔ အထိုက္အေလ်ာက္ ဆက္သြယ္မႈ ႐ွိေနတတ္ပါတယ္။
        ဥပမာ။ ။ Lighting နဲ႔ Air-Con Diffuser Location

    2. Industrial Applications
      1. အေထြေထြ လိုအပ္ခ်က္
        • အသံုးျပဳမဲ႔ Process နဲ႔ Product ရဲ႕လိုအပ္ခ်က္ ကိုလိုက္ၿပီး အပူအေအး၊ စိုထိုင္းဆ နဲ႔ သန္႔စင္မႈ လိုအပ္ခ်က္ ေတြကို Owner နဲ႔ သေဘာတူညီ ခ်က္ရယူ ဘို႔လိုအပ္ပါ တယ္။ ဒီလိုအပ္ခ်က္ေတြ နဲ႔ အလုပ္လုပ္သူေတြ သက္ေတာင့္သက္သာ ႐ွိေစဘို႔ ၾကား မွ်မွ်တတ လုပ္ႏိုင္ရင္ ပစၥည္းရဲ႕ အရည္အေသြး နဲ႔ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ စရိတ္ ကို သက္သာေစမွာျဖစ္ပါတယ္။
        • အလုပ္သမား ေတြ Temperature နဲ႔ Humidity ဒဏ္ေၾကာင့္ အလြန္ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ ရတာ မျဖစ္ဘူးေစ တဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ ကို ဖန္တီးေပး ႏိုင္ရင္ သူတို႔ရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္ ေတာက္ေလွ်ာက္ ပိုေကာင္း လာမွာ ျဖစ္ၿပီး အလုပ္သမား ေတြရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ ကို ျမွင့္တင္ေပး ႏိုင္႐ံုမက၊ အလုပ္ကို ေပၚမလာ တတ္တဲ့ ျပႆနာကို လည္း ေလ်ာ့က်ေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
      2. Process and Product Requirements
        • ထုတ္လုပ္မဲ့ Product ပစၥည္းအမ်ိဳးအစား နဲ႔ Process လုပ္ငန္း အဆင့္ဆင့္ အတြက္ လိုအပ္ခ်က္ ေတြ ကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ ေတြ႔ရမဲ့ အခ်က္ေတြ ကေတာ့
          • Rate of Chemical Reaction
          • Rate of Crystallization
          • Rate of Biochemical Reaction
          • Product Accuracy and Uniformity
          • Product Formability
          • Moisture Regain
          • Corrosion, Rust and Abrasion
          • Air Cleanliness
          • Static Electricity
        • ဒီလိုအပ္ခ်က္ ေတြေပၚ မူတည္ၿပီး ညွိႏႈိင္းသတ္မွတ္ ရမဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့
          • Temperature
          • Relative Humidity
          • Pressure Cascading / Air Flow Direction
          • Air Cleanliness & Air Flowrate
          • Process Exhausts
          • Noise & Vibration
      3. ဒီလိုအပ္ခ်က္ ေတြကို ပံုမွန္ အားျဖင့္ Client ကေပးေလ့႐ွိ ပါတယ္။ သူတို႔ Process ကို သူတို႔ ပိုနားလည္ တာမို႔ပါ။ ဒါေပမဲ့ လိုအပ္ခ်က္ ကိုျဖည့္ႏိုင္ မျဖည့္ႏိုင္ ဆိုတာ ကေတာ့ HVAC Engineer က ေသခ်ာစစ္ေဆး တြက္ခ်က္ ၾကည့္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
      4. Room Temperature & Humidity Control
        • မ်ားေသာအားျဖင့္ Space Average နဲ႔ At any point of the Space (Room) ကို သတိထား ရပါမယ္။ သတ္မွတ္ခ်က္ မ႐ွိရင္ Space Average အေနနဲ႔ စဥ္းစားေၾကာင္း ေစာေစာထဲ က Clarify (ေသခ်ာ႐ွင္းျပ) ထားရပါမယ္။ ဥပမာ။
          • Space Average: (e.g. 20±1.1 °C / 50±5 %RH)
          • At any point of the Space (Room): (e.g. 20±2 °C / 50±10 %RH)
      5. Pressure Cascading / Air Flow Direction
        • လိုအပ္တဲ့ Air Flow Direction ရဘို႔ စဥ္းစားရပါတယ္။
          • ပိုသန္႔ဘို႔ တယ္ လို႔ သတ္မွတ္တဲ့ အခန္း ကေန ပဲ သူ႔ေလာက္ မသန္႔ တဲ့ အခန္းကို ပဲ ေလစီးဘို႔။
          • အႏၲရာယ္ ႐ွိႏိုင္တဲ့ အခန္း ကေလ ေတြ အျပင္ထြက္မလာဘို႔။
        • ဒီလို လုပ္ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ အေရးႀကီး တာ က အခန္း Pressure Level ထိန္းႏိုင္ဘို႔ပါ။ Differential Pressure လံုလံုေလာက္ေလာက္ ႐ွိၿပီး Leakage ျဖစ္ဘို႔ လိုသေလာက္ ကို Air Flow အပိုေပးႏိုင္ဘို႔ လိုပါတယ္။ ဒီေနရာ မွာ တစ္ခု သတိထားဘို႔ က Circulation Air Flowrat ထက္ အခန္းရဲ့ အ႐ြယ္ နဲ႔ လိုက္ၿပီး Surplus Air {= Supply – (Return + Exhausts)} က Leakage ျဖစ္ဘို႔ လိုတဲ့ ပမာဏ ကို ရဘို႔ပါ။ ဒီ Surplus Air ရဲ့ Flowrate (Air Change / h) အနည္းအမ်ား က Pressure Cascading အတြက္ အေရးပါပါတယ္။
      6. Air Cleanliness & Air Flowrate
        • အခန္းေလ ရဲ့ Air Cleanliness (သန္႔႐ွင္းမႈ) လိုအပ္ခ်က္ က လည္း အေရးပါပါတယ္။ ထုတ္လုပ္မဲ့ ပစၥည္း အႏုစိတ္ေလ ေလသန္႔႐ွင္းမႈ လိုအပ္ေလ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြ နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ Cleanroom ေတြ အေၾကာင္း ႀကံဳတဲ့ အခါ တင္ျပေပးပါ အံုးမယ္။ ပါဝင္ ေနႏိုင္တဲ့ Dust particles, Bacteria, Spores, Pollen နဲ႔ Radio-active particles ေတြ က ထုတ္လုပ္ မဲ့ Product အေပၚ ဆိုးက်ိဳးေပးႏိုင္ပါတယ္။
        • အမႈန္အမႊား ေတြ လိုအပ္ခ်က္ အတိုင္း ကင္းစင္ ေစဘို႔ အတြက္ က Air Filtration (ေလကို စစ္ျခင္း) နဲ႔ Air Change Flowrate (ေလ လဲ တဲ့ ႏႈန္း) ကို ထိန္းညွိေပး ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Air flowrate (times/h) ဘယ္ႏႈန္း နဲ႔ လုပ္ရမယ္ ဆိုတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ လည္း ပါတတ္ပါတယ္။ Cleanroom ေတြမွာ ဒီအခ်က္က ပိုၿပီး အေရးပါ ပါတယ္။
      7. Process Exhausts
        • ကုန္ထုတ္တဲ့ ပစၥည္းေပၚ လိုက္လို႔ ေရေငြ႔ ေတြ၊ ေရေႏြးေငြ႔ ေတြ၊ အပူေတြ၊ အက္ဆစ္ေတြ၊ အယ္ကာလိုင္းေတြ၊ Chemical ေတြထုတ္ လႊတ္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေန ႐ွိပါတယ္။
        • ေရေငြ႔ေတြ ေရေႏြးေငြ႔ေတြ၊ အပူေတြ လက္ခံႏိုင္တာထက္ ပိုၿပီး အခန္းထဲ ေရာက္လာရင္ Air Conditioning System အေပၚထိခိုက္ေစ႐ံု မက အခန္းရဲ့ Room Condition Control ကိုထိခိုက္ေစမွာ ျဖစ္သလို Acid, Alkaline, Chemical ေတြ အခန္းထဲ ေရာက္လာရင္ လည္း ျပႆနာ ေပါင္းစံု ေပးပါလိမ့္မယ္။ ဒီ ျပႆနာ ေတြ ကို ေျဖ႐ွင္းႏိုင္ဘို႔ ကေတာ့ Equipment Local Exhaust ေတြထည့္ေပးဘို႔ ပါ။ ေလထဲ ကိုထုတ္လႊတ္ဘို႔ သင့္ေတာ္တဲ့ အေျခအေန မ႐ွိရင္ သင့္ေတာ္တဲ့ အေျခအေန ရဘို႔ Scrubber ကို Install လုပ္ၿပီး Treatment လုပ္ေပးရပါမယ္။
      8. Noise & Vibration
        • အထဲမွာ အလုပ္လုပ္ရမဲ့ Employee ေတြကို အကာအကြယ္ ေပးႏိုင္ ဘို႔ အတြက္ Noise Control က အေရးႀကီးပါတယ္။
        • စက္ ပစၥည္းေတြ ရဲ့ Accuracy က အေရးပါတာ နဲ႔ အမွ် သင့္ေတာ္တဲ့ Vibration Criteria ေတြလည္း ပါလာ ႏိုင္ပါတယ္။

  6. Introduction to Design Process
    • Construction Phases (အေဆာက္အအံု ေဆာက္လုပ္ သံုးစြဲ ဘို႔ အတြက္ လုပ္ငန္းစဥ္ ေတြ) ကေတာ့
      • Design (ဒီဇိုင္း)
      • Construction (ေဆာက္လုပ္)
      • Operation & Maintenance (လည္ပတ္၊ ထိန္းသိမ္း)
    • Project Team ထဲ မွာ ပါဝင္တာ ေတြ ကေတာ့
      • Owner / Client / Developer
      • Code Enforcement Officials / Authority
      • Designers (Architects & Engineers)
      • Construction Team
      ေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ ေဆာက္လို႔ ၿပီးသြားတဲ့ အခါမွာ Operation & Maintenance Team က ဆက္လက္ထိန္းသိမ္း လည္ပတ္ သြားပါလိမ့္မယ္။
    • ဒီ O&M Period အစပိုင္း Contractor ေတြနဲ႔ Equipment Manufacturers ေတြ မွာလည္း တာဝန္ယူ ရတဲ့ အပိုင္းအခ်ိဳ႕ ႐ွိပါတယ္။ Contractors ေတြတာဝန္ ယူရတဲ့ Defect Liability Period ရွိသလို Equipment Manufacturers ေတြ ကေတာ့ Warranty နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ႀကိဳတင္ သေဘာတူထားတဲ့ တာဝန္ ေတြယူရပါတယ္။
    • ဒီမွာ အဓိက ေျပာရမွာ ကေတာ့ Design Team အေၾကာင္းပါ။ Design Team မွာ အဓိက ပါဝင္တာေတြ ကေတာ့
      • Architects
      • Structural Engineers
      • Mechanical Engineers
      • Electrical Engineers
      တို႔ျဖစ္ၾကပါတယ္။
    • အမ်ားအားျဖင့္ Architects က ဦးေဆာင္ ၿပီး Design Coordination လုပ္ ပါတယ္။ Owner’s Requirements နဲ႔ ကိုက္ညီမဲ့ လိုခ်င္တဲ့ ပံုစံရေအာင္ အၾကမ္းဆြဲ လိုက္ Present လုပ္လိုက္၊ MEP Engineers ေတြနဲ႔ လည္း Coordinate လုပ္လိုက္၊ ဂ်ာေအး သူ႔အေမ႐ိုက္တဲ့ ကိစၥ လို အထပ္ထပ္ အခါခါ လုပ္ရပါတယ္။
    • တစ္ၿပိဳင္တည္းမွာ ပဲ MEP Engineer ေတြ ကလည္း ဒီ အၾကမ္းထည္ေပၚ မူတည္ၿပီး Load နဲ႔ Capacity ကို အၾကမ္း ခန္႔မွန္း ၿပီးေတာ့ လိုအပ္တဲ့ Equipment & Combination စစ္ၿပီး သင့္ေတာ္တဲ့ ေနရာ ေတာင္းရပါတယ္။ Mechanical Engineer က ကိုယ့္ Equipments အတြက္လိုအပ္ မဲ့ ပါဝါ နဲ႔ Control Panel ခန္႔မွန္းေခ် ကို Electrical Engineer ကိုေပးရပါတယ္။ MEP Engineer ေတြက ကိုယ့္ Equipments အတြက္လိုအပ္ တဲ့ Structural Support နဲ႔ Structural Loading ကို Structural Engineer ကိုေပးရပါတယ္။ ဒီကိစၥေတြ အားလံုးက လည္း ဂ်ာေအးသူ႔အေမ႐ုိက္သလို ပါပဲ။
      • Owner က Comment ေပးလိုက္ Architects ကျပင္လိုက္၊
      • ၿပီးရင္ MEP က စစ္လိုက္၊ Architects ကို ေပးလိုက္
      • Owner က စိတ္ ေျပာင္းသြားလိုက္။ တစ္ကျပန္စ လိုက္။ ဘယ္ႏွစ္ႀကိမ္ ဘယ္ႏွစ္ခါ မွန္းမသိ။
      • ဒီလို နဲ႔ ဒီဇိုင္းၿပီးသြားရင္ ေတာင္မွ Owner’s Budget အတြင္း မဝင္ရင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ျပန္စရပါေသးတယ္။

  7. HVAC Design Process
    • Design Parameters
      ဒီဇိုင္းအတြက္ လိုအပ္တဲ့ Parameter ေတြကေတာ့
      • Outdoor Environmental Conditions
      • Desired Indoor Environmental Conditions
      • Cooling (or) Heating Loads
      • Available Control Systems
      • Available Mechanical Components
      • Building Constraints
      ဒီ လိုအပ္ခ်က္ ေတြ၊ ရႏိုင္တာ ေတြ ေပၚ မူတည္ၿပီး သံုးစြဲ မဲ့ စနစ္ေတြ ကို ေ႐ြးခ်ယ္ ရပါတယ္။ ဒီလို ေ႐ြးခ်ယ္တဲ့ အခါ သင့္ေတာ္မႈ၊ စိတ္ခ်ရမႈ၊ တြက္ေခ်ကိုက္ မႈ၊ တတ္ႏိုင္မႈ ေတြ ကိုပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစား ၿပီး ရႏိုင္တဲ့ အခ်ိန္ သတ္မွတ္ခ်က္ အတြင္း မွ အေကာင္းဆံုး အေျဖ တစ္ခု ရေအာင္ တြက္ခ်က္၊ စဥ္းစား၊ ေလ့လာ၊ ဆင္ျခင္၊ စစ္ေဆး တာေတြ လုပ္ရပါတယ္။
    • Design Phases
      ဒီဇိုင္း လုပ္ငန္းစဥ္ အဆင့္ဆင့္ အရ ၿပီးေျမာက္ မႈေတြ ကို Design Phases ေတြ နဲ႔သတ္မွတ္ပါတယ္။ Designer ရဲ့တာဝန္ က Design ၿပီးရံုမွာတင္ ရပ္သြားေလ့ မရွိပါဘူး။ Design လုပ္ထားတဲ့ အတိုင္း လက္ေတြ႔ အေကာင္အထည္ ေပၚလာေစဘို႔ နဲ႔ ေပၚေပါက္လာႏိုင္တဲ့ အမွားအခ်ိဳ႕ နဲ႔ အခက္အခဲ ေတြ ကို ကူညီ ေျဖရွင္းေပး ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ ဆက္ရတဲ့ တာဝန္ေတြ လည္းရွိပါေသးတယ္။
      1. Program Phase
      2. Schematic Design
      3. Preliminary Design
      4. Detail Design Development (For Tender / Construction)
      5. Post Design Phase
      6. Commissioning Phase
      7. Post Occupancy Services

    1. Program Phase
      • Mechanical Engineer က HVAC Systems ေတြ ကို ဒီဇိုင္း မလုပ္ ရေသး ခင္ Total Building Program အစီအစဥ္ ခ်ၿပီးေန ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ လိုအပ္တဲ့ ေနရာ အရြယ္အစား၊ ကုန္က်မဲ့ Construction Budget
      • အာဏာပိုင္ အဖြဲ႔ အစည္းေတြ ကို တင္ျပ ဘို႔ Conceptual Drawings of the Building Size and Shape နဲ႔ Utility Companies ေတြ နဲ႔ ညွိႏႈိင္း မႈေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ ဒါေတြသာ မက
        • ဒီ အေဆာက္အအံု ကို လက္႐ွိ နဲ႔ အနာဂတ္ မွာ ဘယ္လို သံုးမယ္ ဆိုတဲ့ Client’s Objective and Strategies ေတြ ပါဝင္ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ Single or Multiple-Family Dwelling, High-rise condominium or Apartments, Hotel, Office, Commercial, Industrial, Educational, Athletic, Factory or other Facility စသည္ျဖင့္ ေပါ့။
        • Site ရဲ့ တည္႐ွိရာ၊ Access Means (အဝင္အထြက္ လုပ္ဘို႔ လမ္းေၾကာင္းမ်ား)၊ နဲ႔ အတူ သက္ဆိုင္တဲ့ Building Codes/ Regulations ေတြ။
        • အေဆာက္အအံု ရဲ့ အျမင့္၊ အထပ္ အေရအတြက္၊ အထဲမွာ ပါတဲ့ Internal transportations ေတြ၊ Roof and Wall Material ပစၥည္းေတြ နဲ႔ ေနေရာင္ (အလင္းေရာင္) အတြက္ Type and amount of fenestration ေတြ
        • Owner’s Capital costs and Operation Cost Budgets
        • ေနထိုင္သံုးစြဲ သူေတြ နဲ႔ ဧည့္သည္ေတြ ရဲ့ အေရအတြက္ နဲ႔ သံုးစြဲ ပံုစံ ေတြ ျဖစ္တဲ့ the number, distribution, and occupancy patterns of permanent occupants and visitors
        • Conceptual Architectural Drawings.
        ေတြ လည္း အနည္းဆံုး ပါဝင္ ရပါမယ္။
      • ဒီအထဲ က အခ်က္ ေတြ မရေသးရင္ Mechanical (or HVAC) Engineer အေနနဲ႔ အျမန္ဆံုး ရႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစား ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။Mechanical Engineer အေနနဲ႔ ကေတာ့ လိုအပ္တဲ့ Environmental အခ်က္အလက္ ေတြ ကို စဥ္းစား ထားရပါလိမ့္မယ္။
        • Outdoor Environmental / Weather Condition (from ASHRAE (or) from Local Metrological Data)
        • Heating and Cooling Degree-Hours
        • Surface and subsurface site condition (such as Type of soil, water table, and rock levels)
        • Applicable Building Regulations and Codes
        • Infrastructure for Utilities such as Electricity, Gas and other fuels (availability, capacity, tariffs)
      • အေဆာက္အအံု ရဲ့ အတြင္းပိုင္း အတြက္ ထိန္းသိမ္း ဘို႔ လိုအပ္တဲ့ အခ်က္ေတြ ကို သတ္မွတ္တဲ့ အခါ
        • အသံုးျပဳ တဲ့ အခ်ိန္၊ မသံုးတဲ့ အခ်ိန္ေတြ အတြက္ ထိန္းသိမ္းေပး ရမဲ့ Dry Bulb Temperature and RH (or Wet bulb Temperature)
          • Daytime Occupied Hour
          • Nighttime Occupied Hour
          • Unoccupied Hour
        • Ventilation Requirements
        • Indoor Air Quality Requirements
        • Any special conditions
        • Heavy Internal Equipments Loads
        • Noise and Vibration Controlled Area and Criteria
        • Humidity Limits
        • Redundancy for Life Safety and Security
        အထက္က ေဖာ္ျပထားတဲ့ အခ်က္ ေတြ အတြက္ လက္ခံ ႏိုင္မဲ့ Acceptable Limits (Tolerance) ေဘာင္ကို လည္း တစ္ပါတည္း သတ္မွတ္ ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
      • ေနရာ အလိုက္ အသံုးျပဳမဲ့ Function Use for each area က ေနရာတစ္ခုစီ အတြက္ သင့္ေတာ္တဲ့ HVAC System and Control Systems ေတြ ေရြးခ်ယ္ ဘို႔ အတြက္ မ႐ွိမျဖစ္ အေရးပါပါတယ္။ ေ႐ြးခ်ယ္ထားတဲ့ HVAC Systems ေတြရဲ့ Capabilities (စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ရည္မ်ား၊) ကို Indoor Environmental Requirments ေတြ နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ ဆန္းစစ္ ရတာမို႔ပါ။ ဥပမာ အခ်ိဳ႕အခန္းေတြ က Humidity Control လိုအပ္ၿပီး အခ်ိဳ႕အခန္းေတြ ကမလိုအပ္ပါဘူး။ အခ်ိဳ႕ေနရာ ေတြက Air-Conditioning လိုအပ္ၿပီး အခ်ိဳ႕ေနရာ ေတြ ကေတာ့ Mechanical / Natural Ventilation လိုအပ္ပါတယ္။ Direct Radiant Heating တစ္ခုထဲ ေပးတဲ့ အခါ Humidification, Ventilation နဲ႔ Cooling မေပးႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ လိုအပ္ခ်က္ ေတြျပည့္စံု ဘို႔ Equipments ေတြ ကိုသင့္ေတာ္သလို ေပါင္းစပ္ ေရြးခ်ယ္ေပးရပါတယ္။
    2. Schematic Design
      • The Schematic design အဆင့္ မွာေတာ့ သင့္ေတာ္တဲ့ စနစ္ နဲ႔ စက္ပစၥည္း အတြဲေတြ ကို ေရြးခ်ယ္ ဘို႔ နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ ၾကည့္ဘို႔ ေတြ ပါဝင္ လာပါတယ္။ စနစ္အားလံုး က ေနရာအလိုက္ လိုအပ္တဲ့ Environmental conditions ေတြ ကို ထိန္းသိမ္းေပးႏိုင္ ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ လံုေလာက္တဲ့ Thermal Zoning ရဘို႔ ကလည္း mandatory (လုပ္ကိုလုပ္ရမဲ့) လိုအပ္ခ်က္ ပါ။ ေ႐ြးခ်ယ္ထားတဲ့ စနစ္ အတြဲ ေတြ ကို စိစစ္ေရြးခ်ယ္တဲ့ အခါ စဥ္းစားရမွာ ေတြကေတာ့
        • ေနရာ လိုအပ္ခ်က္ (Equipments, ducts, and piping)
        • Fuel and/or electrical usage and thermal storage requirements
        • The initial cost and operating costs
        • The acoustic requirements
        • The compatibility with the building plan and structural system
        • The effects on indoor air quality, illumination, noise and vibration
        • Energy Code Impact
      • ဒီအဆင့္ ရဲ့ အစပိုင္းေတြ မွာ Glazed Area (မွန္ခ်ပ္) ေတြ၊ Heavy Lighting ေတြ နဲ႔ အျခား Internal loads ေတြရဲ့ HVAC system requirements အေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ေတြ၊ Aesthetics နဲ႔ Acoustic Controls ေတြ ကိုထည့္သြင္း စဥ္းစားၿပီး Mechanical Equipments အႀကီးစားေတြ ဘယ္မွာထား သင့္တယ္ဆိုတာ ေတြ ကို အေမးခံ ရပါလိမ့္မယ္။
      • ရႏိုင္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ေပၚ မူတည္ၿပီး Mechanical Engineer အေနနဲ႔ Calculation ေတြ ကို ေပးရဘို႔ လည္း လိုအပ္ ႏိုင္ပါတယ္။ လက္ နဲ႔ပဲ တြက္တြက္၊ ကြန္ျပဴတာ နဲ႔ပဲ တြက္တြက္၊ အရင္ လုပ္ဘူးတဲ့ ဆင္တူ Projects ေတြ က Data အခ်က္အလက္ ေတြ ကို မွီျငမ္း ၿပီး ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေပးလို႔ ရပါတယ္။ ဒီအထဲ က Criteria အခ်ိဳ႕ ကို ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ တဲ့ Criteria နဲ႔ Cooling Load Check Factor ကို ASHRAE Pocket Handbook မွာ ဆက္လက္ေလ့လာ ႏိုင္ပါတယ္။
        • Office Building (Average)
          Occupancy 10 m²/person
          Lighting (includes Power)
          (Lighting 15 W/m² + Power 50 W/m²)          		 65 W/m²
          Avg Refrigeration Load 7.4 m² /kW
        • Supply Air Rate
          *E, S & W 8 (l/s) /m²
          *North 7 (l/s) /m²
          Internal 5 (l/s) /m²
          Fresh Air Supply Rate 10 (l/s) / person
          * For Northern Hemisphere
        [စကားခ်ပ္၊ ၊ HVAC Engineer ေတြ အတြက္ ASHRAE Pocket Handbook က အရမ္းအသံုး တဲ့ ပါတယ္။ ေသးေသး နဲ႔ အခ်က္အလက္ စံုစံု လင္လင္ ပါဝင္တာ မို႔ပါ။ ဒီအခ်က္ အလက္ ေတြ ကိုျပန္ Verify လုပ္ဘို႔ နဲ႔ အမွားျပင္ဆင္ခ်က္ Errata ေတြ ကို လည္း ရံဖန္ရံခါ သြားေရာက္ ၾကည့္႐ႈ ဘို႔ ေတာ့ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ က Copy ကူးဘို႔ အဆင္ေျပတဲ့ စာအုပ္မ်ိဳး ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အပိုင္ဝယ္သံုး ဘို႔ ေတာ့ အမွန္တကယ္ သင့္ေတာ္ တဲ့ စာအုပ္ ပါ။ ASHRAE Onlne Publication Store မွာ ဝယ္ယူႏိုင္ပါတယ္။]
      • Architectural Load နဲ႔ Internal Loads ေတြကို သင့္ေတာ္သေလာက္ သတ္မွတ္ ႏိုင္မယ္ဆို ရင္ Weather Data ေတြ ကို မွီျငမ္း ၿပီး Peak Load နဲ႔ Rough Energy calculation ေတြ ကို ဒီအဆင့္ မွာ ျပင္ဆင္ ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီ Load ေတြ က Preliminary ျဖစ္ၿပီး Design Process တစ္ေလွ်ာက္ မွာ အေျပာင္းအလဲ ႐ွိအံုး မယ္ ဆိုေပမဲ့ စနစ္ေတြ ေရြးခ်ယ္ ႏိႈင္းယွဥ္ ဘို႔ အတြက္ ကေတာ့ လံုေလာက္ပါတယ္။ Systems အားလံုး ကို ဒီ Same Load လိုအပ္ခ်က္ ကို ျဖည့္ဆီးေပးႏိုင္ဘို႔ တစ္ေျပးညီ ေရြးခ်ယ္ ႏိုင္တာ မို႔ ပါ။
      • လုပ္ငန္း အေတြ႔အၾကံဳ ရလာတာ နဲ႔ အတူ ဒီ Loads ေတြ ရဲ့ အတိုင္းအဆ magnitude ကို အရမ္းအားစိုက္ တြက္ စရာ မလိုပဲ အနီးစပ္ဆံုး ခန္႔မွန္းလာ ႏိုင္ ပါလိမ့္မယ္။
      • ဒီအဆင့္ မွာ မွီျငမ္းစရာ ေတြ ကေတာ့ Design Manuals ေတြ၊ Textbooks ေတြ၊ Equipment Literature ေတြ နဲ႔ Existing Installations ေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ Structure နဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ လိုအပ္တဲ့ Environment ကိုလည္းေပးႏိုင္တဲ့ စနစ္ အခ်ိဳ႕ ပဲ ဒီအဆင့္ မွာ ဇကာတင္ က်န္ခဲ့ ပါလိမ့္မယ္။
      • Client က Request လုပ္ခဲ့မယ္။ Architectural detail ကလည္း လံုလံုေလာက္ေလာက္ ရွိေနၿပီ၊ Mechanical Engineer’s Fee ကလည္း ရဘို႔ေသခ်ာ သေလာက္႐ွိ ေနၿပီ ဆိုရင္ေတာ့ ေ႐ြးခ်ယ္ထားတဲ့ HVAC Systems ေတြ ရဲ့ capital cost, operating costs and performance ေတြ ကို ပိုအေသးစိတ္ ႏိႈင္းယွဥ္ျပ ႏိုင္ပါတယ္။ Systems တစ္ခု ကို Base ထားၿပီး အျခား Systems ေတြကို ဒီ Base နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ ဘို႔ပါ။ ဒီလို Analysis လုပ္ႏိုင္ဘို႔ လိုအပ္တဲ့ အဆင့္ေတြ ကေတာ့
        1. Estimate Probable Capital Costs: အက်ယ္အဝန္း ခန္႔မွန္းေျခ၊ အၾကမ္းေ႐ြးထားတဲ့ Equipments ေတြ နဲ႔ အၾကမ္းဆြဲ ထားတဲ့ Sketches ေတြ၊ Layout ေတြ နဲ႔ အတူ ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ နည္းတစ္ခုခု ကိုသံုးၿပီး ပထမ ရင္းႏႇီးျမွဳပ္ႏႇံရန္ ကုန္က်ေငြ ခန္႔မွန္း ေပးရပါမယ္။
          • Cost estimating manuals ေတြ
          • မၾကာေသးခင္ က ၿပီးခဲ့ တဲ့ ဆင္တူ Projects ( Technical journals ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မွာ ဒီအခ်က္အလက္ေတြ ပါေလ့႐ွိပါတယ္။)
          • QS / Contractor
          • လုပ္ငန္း အေတြ႔အၾကံဳ ႐ွိတဲ့ Design Engineers ေတြ
        2. ရႏိုင္တဲ့ Energy Source နဲ႔ ယူနစ္ ရဲ့ cost (မီတာေၾကး) ကို လက္႐ွိအတြက္ ေရာ ေ႐ွ႕ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ကိုေရာ ခ်င့္ခ်ိန္ၿပီး Estimate တြက္ခ်က္ရပါမယ္။ Local utility tariffs, energy charges, demand charges ေတြ နဲ႔ ရႏိုင္ရင္ off-peak ကိုပါ စံုစမ္းေလ့လာ ထားရပါမယ္။
        3. Systems တစ္ခုစီမွာ ပါတဲ့ subsystem ေတြရဲ့ hourly operating cost နဲ႔ no. of operating hour ကို တြက္ခ်က္ ရပါမယ္။ manually ပဲျဖစ္ျဖစ္, spread sheet နဲ႔ပဲ တြက္တြက္၊ energy analysis software ေတြကိုပဲသံုးသံုး၊ equipment manufacturer ရဲ့ program နဲ႔ပဲ႐ွာ႐ွာ ရပါတယ္။ အေဆာက္အအံု ရဲ့ တစ္ရက္ကို ဘယ္ႏွနာရီ Operate လုပ္မွာလဲ ဆိုတာကို လည္း ဒီအဆင့္ မွာ သိသင့္ပါတယ္။ (ဥပမာ၊ ႐ံုးခန္း ၁၂ နာရီ။ ဟိုတယ္ ၂၄ နာရီ။ စက္႐ံု - လိုအပ္ခ်က္ အရ) ဆိုတာနဲ႔ တစ္နာရီ။ စသည္ျဖင့္ေပါ႔။
        4. Local tariffs (မီတာခ ႏႈန္းထား) ကို သံုးၿပီး လစဥ္ ကုန္က်မဲ႔ Utility ေတြကိုတြက္ ၿပီး တစ္ႏွစ္စာ ရေအာင္ ေပါင္းရပါမယ္။
        5. Owner အတြက္ လိုအပ္လို႔ ႐ွိရင္ ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ ႏိုင္ဘို႔ Comparative Life-cycle cost analysis ဒါမွမဟုတ္ အျခားComparative cost analysis ကို လုပ္ေပးရပါမယ္။
      • တစ္ခု သတိထားရမွာ ကေတာ့ Equipment တစ္ခုရဲ့ Annual Efficiency က သူ႔ရဲ့ Full-load efficiency နဲ႔ မတူဘူး ဆိုတာပါပဲ။
      • Schematic Design Phase ၿပီးသြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ Owner (or) Architect ကို HVAC system selections နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ recommendation ေပးရပါမယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ Engineer ရဲ့ Reasoning ခုိင္မာတယ္၊ Client’s Objective ကိုလည္း ထင္ဟပ္တယ္ ဆိုရင္ ဒီ recommendations ကိုလက္ခံ အတည္ျပဳ ေပးၾကပါလိမ့္မယ္။
      • Owner မွာလည္း အျခား approach ကို ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္၊ အခြင့္အေရး ရွိပါတယ္။ Owner ရဲ့ Decision-weighting factors လို႔ေခၚတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်တဲ့ အခ်ိန္မွာ Owner သံုးတဲ့ ဦးစားေပးရမဲ့ အခ်က္ေတြ က design team နဲ႔ ကြဲျပားျခားနား တဲ့ အခါ ဒီလို ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ စိတ္မေကာင္း စရာ ကေတာ့ ဒီ အခ်က္အလက္ ေတြ မွာ မၾကာခန Life-cycle performance အစား low first cost ကိုေရြးခ်ယ္ တာမ်ိဳးေတြ ပါဝင္ေနတာ မ်ိဳးပါ။
      • Design Decisions နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ Clear Documentation ရွိသင့္ပါတယ္။ Designer’s Proposal နဲ႔ ကိုက္ညီတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ေသြဖယ္၊ျခားနား တာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေပါ့။
    3. Preliminary Design
      • HVAC design ကို Preliminary Stage မွာပဲ ရွိေနဆဲ ျဖစ္တဲ့ Architectural and Structural Design ေတြ နဲ႔ Coordinate လုပ္ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ Preliminary design ကိုသံုးရပါတယ္။ ရွိေနႏိုင္တဲ့ Potential Comflicts ေတြ ကို ေျဖရွင္းႏိုင္ေအာင္လို႔ပါ။ Mechanical and Electrical Systems ေတြနဲ႔ Structural, Plan & Building Configurations ေတြကို Close Integration (ေသေသသပ္သပ္ တစ္သားထဲ ေပါင္းစပ္ေပး ႏိုင္ဘို႔ အတြက္) Discipline တစ္ခုစီ က Team members ေတြ နဲ႔ အျခား သူေတြ အတူတကြ ညွိႏႈိင္း ေဆာင္ရြက္ ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Architect, Mechanical Engineer, Electrical Engineer, Structural Engineer, Acoustical consultant နဲ႔ အျခား သက္ဆိုင္ရာ discipline ေတြက team member ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။
      • ဒီ Phase မွာ Local Building or Energy codes ေတြ ကိုလည္း မျဖစ္မေန ထည့္သြင္း စဥ္းစားရပါ အံုးမယ္။ Glass နဲ႔ envelope materials ေတြ (သို႔) အေဆာက္အအံု ရဲ့ Envelope Heat Loss Limits ေတြ ကို ကန္႔သတ္မႈေတြ ရွိတတ္တာမို႔ပါ။ ဒါ့အျပင္ Lightings Load, HVAC Systems and equipments စတာေတြ ကိုလည္း ကန္႔သတ္ ထားႏိုင္ပါတယ္။ ရံဖန္ရံခါ Annual Energy Budgets ကုိေတာင္ မွ ကန္႔သတ္ ထားႏိုင္ ပါေသးတယ္။ တခ်ိဳ႕ local authorities ေတြ က တြက္ခ်က္မႈ အခ်ိဳ႕ ကို သူတို႔သတ္မွတ္ ထားတဲ့ Computer Program နဲ႔တြက္ခ်က္ တင္ျပဘို႔ လိုအပ္ခ်က္လည္း ရွိတတ္ပါတယ္။ Load အတြက္ေရာ Energy Program အတြက္ပါ Input ေပးရတာ နည္းေအာင္ လုပ္ထားတဲ့ Computer Program ကိုေရြးခ်ယ္တာ ေကာင္းပါတယ္။ လက္ရွိ Computer Program ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မွာ Load နဲ႔ Energy Program ႏွစ္ခုလံုး အတြက္ Inputs ေတြကို share သံုးလို႔ရပါတယ္။ Architectural Alternatives ေတြအတြက္ energy implications ေတြ ကို ယွဥ္ ၾကည့္ႏိုင္ဘို႔ Personal Computer နဲ႔ ရိုးရိုးရွင္းရွင္း Simple Calculations ေတြ ကို တြက္ခ်က္ႏိုင္ပါတယ္။
      • Architectural Floor Plans ေတြနဲ႔ Elevations ေတြ ပိုအေသးစိတ္ လာတာနဲ႔ အတူ structure နဲ႔ MEP systems ေတြကို လည္း သက္ဆိုင္ရာ Building Codes ေတြနဲ႔ ကိုက္ညီေအာင္ ဒီဇိုင္း လုပ္ၿပီးတဲ့ ေနာက္ Drawing ေတြကို Preliminary Form လို႔ေခၚတဲ့ အၾကမ္း ျပင္ဆင္ ႏိုင္ပါၿပီ။ Heat Load နဲ႔ Ventilation Calculations ေတြ ကို လည္း ျပန္စိစစ္ ၿပီး Air & Water Distributions Systems (Piping & Ducting) ေတြ ကို Design လုပ္ၿပီး equipments ေတြ ကို ေရြးခ်ယ္ရပါတယ္။ System Sizes နဲ႔ Capacities ေတြကိုေတာ့ Design Full Load နဲ႔ Part Load Conditions ေတြနဲ႔ သင့္ေတာ္ေအာင္ ေလ်ာ္ညီစြာ ေရြးခ်ယ္ရပါတယ္။ Designer က Duct Sizes နဲ႔ Pipe Sizes ေတြကို Manually ပဲျဖစ္ျဖစ္ Programs သံုးလို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီအေျခအေန မွာ အဓိက က်တာ ကေတာ့ Space requirements သိဘို႔ နဲ႔ cost estimate လုပ္ႏိုင္ဘို႔ system layouts ေတြကို develope လုပ္ႏိုင္ဘို႔ ပါပဲ။
      • သက္ဆိုင္ရာ Code က လိုအပ္ခဲ့မယ္ ဆိုရင္လည္း Detail Energy Studies ေတြကို သက္ဆိုင္ရာ Calculations ေတြ နဲ႔ အတူ ေဆာင္ရြက္ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
      • Preliminary Drawings ေတြ၊ Outline specifications ေတြနဲ႔ Cost Estimates ေတြကို Owner က အတည္ျပဳ Approve လုပ္ၿပီးတဲ့ အခ်ိန္မွာ Project Scope က ေသေသခ်ာခ်ာ သတ္မွတ္ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Design Work ရဲ့ Final Phases ေတြမွာ minor changes ေတြ ကိုပဲ ခြင့္ျပဳပါတယ္။

    4. Detail Design Development (For Tender / Construction)
      • ဒီအဆင့္ Final Design မွာေတာ့
        • Equipment ကို သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ေရြးခ်ယ္ျခင္း၊ Model Numbers နဲ႔ Sizes၊
        • Duct နဲ႔ Piping Systems ေတြရယ္၊ Control Strategies ေတြ ကိုလည္း အၿပီးသတ္ Finalized လုပ္ျခင္း၊
        • Owner requirements လိုအပ္ခ်က္ေတြ နဲ႔ ကိုက္ညီမႈ ရွိ၊ မရွိ final compliance ကို စိစစ္ဆံုးျဖတ္ Verification လုပ္ျခင္း။
        • Budget ကို refined လုပ္ျခင္း။ ( အရင္က လိုလိုမယ္မယ္ ထားထားတဲ့ contingency costs အခ်ိဳ႕ ကို လည္း ဖယ္ထုတ္ ႏိုင္ပါၿပီ။ )
        • Performance နဲ႔ cost အတြက္ trade-offs လို႔ ေခၚတဲ့ စနစ္ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခုအၾကား အလဲအလွယ္ လုပ္ဘို႔ လည္း ဒီအေျခအေန မွာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ
          Insulation           အမ်ိဳးအစား ေျပာင္းတာ façade glass မွန္ေတြရဲ့ U-value နဲ႔ SC-value ပိုေကာင္းေအာင္ လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ mechanical systems ရဲ့ cost ကို ေလ်ာ့က်ေစမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ပိုၿပီးေတာ့ energy efficient building ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္ခဲ့ မယ္ ဆိုရင္ ပထမ ဆံုး ရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံ ေငြ (initial investment costs) တိုးလာတာ က ေလ်ာ့သြားတဲ့ Operating cost နဲ႔ ကာမိတယ္။ Payback ရွိတယ္ ဆိုရင္ လက္ခံႏိုင္စရာ ရွိပါတယ္။
      • Construction Documents ေတြထဲမွာ ပါဝင္တာေတြ ကေတာ့
        • Architectural, Structural, Mechanical and Electrical Drawings Complete Sets (အျပည့္အစံု)
        • Specifications
        • Construction Cost Estimates
        • Energy Code Calculations (လိုအပ္လ်င္)
      • Owner ရဲ့ approval ရၿပီးရင္ေတာ့
        • သက္ဆိုင္ရာ အစုိးရ အာဏာပိုင္ အဖြဲ႔အစည္း ေတြဆီ လိုအပ္တဲ့ documents ေတြကို code review လုပ္ေပးႏိုင္ဘို႔ တင္ျပရပါမယ္။
        • Contractors ေတြ firm bidding လုပ္ႏိုင္ဘို႔ documents ေတြ ကိုထုတ္ေပးရပါမယ္။
        အမ်ားအားျဖင့္ ေစ်းအခ်ိဳ ဆံုး နဲ႔ တာဝန္ယူမဲ့ contractor ေသာ္လည္းေကာင္း၊ Onwer ရဲ့ အျခားလိုအပ္ခ်က္ ေတြ ျဖစ္တဲ့ schedule (အစီအစဥ္ နဲ႔ အခ်ိန္ သတ္မွတ္ခ်က္)။ Quality Control (အရည္အေသြး ထိန္းသိမ္းမႈ)၊ နဲ႔ Project Experience (လုပ္ငန္းအေတြ႔အၾကံဳ) အစရွိတာ ေတြ ကို အေကာင္းဆံုး ျဖည့္ဆီးေပးႏိုင္မဲ့ အရည္အခ်င္း ရွိတဲ့ contractor ကိုေသာ္ လည္းေကာင္း အလုပ္ ကို ေပးအပ္ေလ့ ရွိပါတယ္။
      • Extra Services>(အပိုဝန္ေဆာင္မႈမ်ား)
        • ဒီ အဆင့္မွာ ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ေဆာက္လုပ္ေရး အၿပီး မွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ Guidance for Optimization of System Operations ကိုေပးႏိုင္ဘို႔ Additional Computer Simulations ေတြ ကို Owner က ေတာင္းဆို ႏိုင္ပါတယ္။ Owner ရဲ့ economic decision making လို႔ေခၚတဲ့ စီးပြားေရး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ေတြ ကို ထိေရာက္ လႊမ္းမိုး ႏိုင္တာမို႔ ဒီ analyses ေတြ ကို အေကာင္းဆံုး ရႏိုင္တဲ့ most comprehensive energy simulation ေတြသံုးၿပီးလုပ္ေပး ရပါမယ္။ ဒီလို Studies လုပ္တာ က အေသးစိတ္ detail နဲ႔ extensive inputs ေတြ လိုအပ္ၿပီး အမ်ားအားျဖင့္ ကုန္က်စရိတ္ မ်ားပါတယ္။
        • ဒီ အပိုဝန္ေဆာင္ ေပးရမႈ နဲ႔ ေနာက္ဆံုး အခ်ိန္ပိုင္း မွ ေျပာင္းတဲ့ last-minute owner-required changes ေတြ က HVAC&R Engineer အတြက္ additional work ေတြကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီ အပို အားထုတ္မႈ ေတြ အတြက္ လည္း သင့္ေတာ္တဲ့ ဝန္ေဆာင္ခ ကို HVAC&R ကခံစားသင့္တာ မို႔ Owner က ထပ္ေဆာင္း ေပးရပါမယ္။
    5. Post Design Phase
      • Construction လုပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္ မွာ Designer က commissioning team (ရွိခဲ့ရင္) ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ ရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အျခား တာဝန္ အခ်ိဳ႕လည္း ရွိပါေသးတယ္။
      • Check shop drawings, material and equipments technical specifications
        • Site ထဲမွာ install မလုပ္ခင္ Manufacture / Contractor ေတြ Submit လုပ္မွာ ေတြ ကေတာ့၊
          • Equipment Technical Specifications
          • Material Specification
          • Equipment / Material Installation Manuals
          • Installation Details (Equipment, Ducting, piping, etc.),
          • Method Statements (if specified)
          • Shop Drawings
        • Project Site မွာ တကယ့္ Installation မစခင္ (မတပ္ဆင္မီ) ဒီ တင္ျပခ်က္ ေတြ ကို သတ္မွတ္ထားတဲ့ project plans and specifications ေတြ နဲ႔ ကိုက္ညီမႈ ရွိမရွိ၊ ( Compliance ျဖစ္မျဖစ္ ) စစ္ေဆးရပါတယ္။ ကိုက္ညီမႈ ရွိတယ္ (သို႔) လက္ခံႏိုင္တယ္ ဆိုရင္ Approval ေပးရပါတယ္။
      • Periodic Site Visit
        • Site ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ contractor ေတြရဲ့ အလုပ္ၿပီးေျမာက္ မႈ အေျခအေန ကို သိရွိ သတိျပဳ ေနဘို႔ အတြက္ နဲ႔ log မွတ္တမ္းေရး ဘို႔ အခါ အားေလ်ာ္စြာ Project Site ထဲ ကို Site Visit သြား ေပးရပါတယ္။
      • Provide Interpretation of the construction documents
        • Construction documents ေတြ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး Project Site က သိလိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ေတြ ကို ရွင္းလင္း ေအာင္ ေျဖၾကား ေပးရပါတယ္။
      • Witness tests for verifying system performance
        • System performance ေတြ ကို အတြက္ လိုအပ္တဲ့ tests ေတြ ကို Witness (သက္ေသ) လုပ္ ေပးရပါတယ္။ ဒီ တာဝန္ ေတြ ယူဘို႔ အတြက္ ကေတာ့ Professional agreement ထဲမွာ ပါဝင္ေနၿပီး Fee (ဝန္ေဆာင္ခ) ထဲ မွာလည္း ထည့္သြင္း ထား ရ မွာျဖစ္ပါတယ္။
      • Ascertain proper workmanship
        • Contractor ရဲ့ အလုပ္ က Proper Workmanship (လက္ရာ က်က်နန) ဟုတ္မဟုတ္ နဲ႔ အလုပ္ၿပီးေျမာက္ မႈ အတိုင္းအဆ ကို ေသခ်ာ ၾကည့္ရႈစစ္ေဆး ရပါမယ္။
        • ဒါမွ Contractor တင္ျပလာတဲ့ Progress Claims (invoices) ေတြ က မွန္ကန္ေၾကာင္း နဲ႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ Quality အရည္အေသြး က လည္း specified သတ္မွတ္ ခဲ့တဲ့ အတိုင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေသခ်ာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
    6. Commissioning Phase
      • Modern Building Systems ေတြက ပိုမိုရႈတ္ေထြး Complex ျဖစ္လာတာနဲ႔ အမွ် Building Commissioning Process ကို ပိုၿပီး အေလးအနက္ ထားလာၾကပါတယ္။ ရိုးရွင္းတဲ့ သာမန္ အေဆာက္အအံု ေတြ မွာ ျပႆနာ နည္းနည္း နဲ႔ ပိုင္ရွင္ ကိုအပ္လို႔ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အင္မတန္ ရႈတ္ေထြးတဲ့ complex systems ေတြနဲ႔ subsystem အမ်ားအျပား ရွိတဲ့ အေဆာက္အအံု အႀကီးစား ေတြ မွာေတာ့ ဒီကိစၥ က သာမန္ အဆင့္ေလာက္ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ ဗဟုသုတ လည္းရွိ၊ ပါးရည္နပ္ရည္ လည္းရွိတဲ့ ပိုင္ရွင္ေတြ က သူတို႔ အေဆာက္အအံု ကို လက္ခံ မယူမီ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး (ရာသီ အားလံုး) အတြက္ ေက်နပ္ေလာက္တဲ့ performance ရဘို႔ အတြက္ function & performance tests ေတြ လုပ္ေပးဘို႔ အခိုင္အမာ ေတာင္းဆို ပါလိမ့္မယ္။ commissioning process က ဒီ အာမခံ ခ်က္ ကို ေပးႏိုင္ ပါတယ္။
      • Building Systems ေတြနဲ႔ subsystems ေတြ အလုပ္ေကာင္းေကာင္း လုပ္ေၾကာင္း verify လုပ္ဘို႔ တာဝန္ က ရံဖန္ရံခါ ဆိုသလို အင္ဂ်င္နီယာ နဲ႔ technicians အသစ္ေတြ အေပၚ က်ေရာက္ တတ္ပါတယ္။ ပိုင္ရွင္ လက္ခံယူ မဲ့ acceptance process မွာ သူတို႔ရဲ့ verification က အေရးပါတဲ့ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခု အေနနဲ႔ ပါဝင္ ပါလိမ့္မယ္။
      • Practice ေကာင္းတစ္ခု ကေတာ့ HVAC&R components နဲ႔ Systems ေတြကို function & performance tests ေတြ လုပ္တဲ့ အခါ Design Engineer ေဘးနားမွာ ရွိေနဘို႔ပါ။ အထူးသျဖင့္ Systems ေတြက ဒီဇိုင္းလုပ္ထားတဲ့ အတိုင္း perform မလုပ္ခဲ့ရင္ ပိုၿပီး အေရးပါပါတယ္။ Troubleshoot (အမွားရွာ) ဘို႔နဲ႔ Solution (အေျဖ) ရွာေပးဘို႔ အေကာင္းဆံုး နဲ႔ အသင့္ေတာ္ ဆံုး က Designer မို႔ပါ။ ဒီ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ ရင္ Designer လက္ထဲမွာ Complete design documentations ေတြ အဆင္သင့္ ရွိိေနဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
        Commissioning Process ေတြအတြက္ commissioning team မွာ mechanical designer တစ္ေယာက္ ရဲ့ active participation လိုအပ္ေလ့ ရွိပါတယ္။ သင့္ေတာ္တဲ့ ဝန္ေဆာင္ခ Professional Fee ကို လည္း ႀကိဳတင္ ထည့္သြင္း ထားေပး ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
    7. Post Occupancy Services
      • အသင့္ေတာ္ဆံုးကေတာ့ Post Occupancy လို႔ေခၚတဲ့ လူေတြ ေနၿပီးတဲ့ ေနာက္ပိုင္း မွာ Check လုပ္ စစ္ေဆး ဘို႔ လိုအပ္တာေတြ ကေတာ့
        • System performance
        • Energy အသံုး
        • Operating Costs (လည္ပတ္မႈ အတြက္ ကုန္က်စရိတ္)
        • User Reactions
        • အေဆာက္အအံု ရဲ့ Total building performance
        ဒီ Post Occupancy Service အတြက္ အင္ဂ်င္နီယာ ကိုဆက္လက္ engage လုပ္ထိန္းသိမ္း ထား ႏိုင္ရင္ ေတာ့ အေကာင္းဆံုး ပါ။ ဒါေပမဲ့ အခုအခ်ိန္ အထိ ဒီလို လုပ္ၾကတာ သိပ္မေတြ႕ရေသးပါဘူး။ တျဖည္းျဖည္း ေတာ့ သိ နားလည္ လာၾကပါၿပီ။ အဓိက ကေတာ့ နားလည္ ကၽြမ္းက်င္ တဲ့ skill operators ေတြ ကို ခန္႔ထားဘို႔ ပါ။ ဒီ skill operators ေတြ ကို တပ္ဆင္ထားတဲ့ System ေတြကို နားလည္ေစဘို႔ နဲ႔ စနစ္တက် operate လုပ္ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ ေလ့က်င့္ ေပးႏိုင္မဲ့ အသင့္ေတာ္ ဆံုး ကေတာ့ ဒီဇိုင္း လုပ္ခဲ့တဲ့ အင္ဂ်င္နီယာ ကိုယ္တိုင္ ပါပဲ။


    - ဆက္လက္ ျဖည့္ဆီးေနဆဲ -

    --- အၾကမ္းေရးလက္စ --
  8. Computer Applications
    • တစ္ေန႔ထက္ တစ္ေန႔ ေစ်းသက္သာ လာ ၿပီး ပိုမို တြက္ခ်က္ႏိုင္လာ တဲ့ ကြန္ျပဴတာ ေတြ က HVAC Designer ေတြ ရဲ့ ဒီဇိုင္း လုပ္တဲ့ ပံုစံ ကို ေျပာင္းလဲ လာေစခဲ့ ပါတယ္။ အသင့္သံုးႏိုင္ တဲ့ Application ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားေၾကာင့္ လုပ္ရကိုင္ရတာ ပိုမိုလြယ္ကူ လာရံု မက ပိုမိုလည္း ျမန္ဆန္ လာပါတယ္။ ရႈတ္ေထြးလွတဲ့ Analysis ေတြ ကို ေတာင္ အားသိပ္ မစိုက္ရပဲ တြက္ခ်က္ ႏိုင္လာတာ ေတြ႕ရပါတယ္။
      • Preparation of Drawings
      • Load/Energy Calculations and Simulations
      • Equipment, Duct, Pipe Sizing
      • Specification Preparation
      • Cost Estimating


      • Energy Simulation Programs
      • DOE-2
      • E-Quest with DOE-2
      • Trane Trace
      • Carrier E20-II
      • ETTV, RTTV
      • ASHRAE Excel Sheets
      • http://eetd.lbl.gov/eetd-software.html

  9. Regulation, Codes & Standards
    ေဒသ အလိုက္ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ အဖြဲ႔အစည္း ေတြ ရဲ့ လိုအပ္ခ်က္ ေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္
    • UBC (IBC)
    • BS (British Standard), AS (Australian Standard), SS (Singapore Standard)
    • Malaysia UBBL
    • Environment Codes, Ventilation and Indoor Air Quality Code, Fire Code, Energy Conservation Codes, Safety Codes,
    • State Codes, City Codes

  10. Economic Considerations
    • Life Cycle (Owning & Operating Costs)


Web-Links
  1. ASHRAE (www.ashrae.org ) [ http://www.ashrae.org ]
    1. ASHRAE Standard 55: Thermal Environmental Conditions for Human Occupancy
      [ http://www.ashrae.org/publications/ ]
    2. ASHRAE Online Learning : Look for Short Courses: HVAC Systems: Thermal Comfort (I-P)
      [ http://www.ashrae-elearning.org/catalog.php ]
    3. ASHRAE 62.1 Ventilation for Acceptable Indoor Air Quality: Preview
      [ http://openpub.realread.com/rrserver/browser?title=/ASHRAE_1/ashrae_62_1_2007_1280 ]
    4. ASHRAE Standard 90.1-2007 : Preview
      [ http://openpub.realread.com/rrserver/browser?title=/ASHRAE_1/ashrae_90_1_2007_IP_1280 ]
    5. ASHRAE Publications Bookstore – Standards and Guidelines
      [ http://www.ashrae.org/publications/page/1285 ]
    6. ASHRAE Onlne Publication Store : Pocket Guide
  2. Heating, Ventilating, Air-Conditioning, and Refrigerating (HVAC&R) Engineering, by Charles E. Gulledge III, P.E., MAI
    [ http://www.wbdg.org/design/dd_hvaceng.php ]
  3. Noise Level: A-Weighting (dBA) [ http://en.wikipedia.org/wiki/A-weighting ]
  4. ( OSHA) Occupational noise exposure. - 1910.95
    [ http://www.osha.gov/pls/oshaweb/owadisp.show_document?p_table=STANDARDS&p_id=9735 ]
  5. Psychrometry [ http://en.wikipedia.org/wiki/Psychrometry ] 

Ashare Guide for Building in Hot and Humid Climage Introduction

  • ပူျပင္းၿပီး Humidity မ်ားတဲ့ ရာသီဥတု ရွိတဲ့ ေဒသေတြ က အေဆာက္အအံု ေတြ ကို ဒီဇိုင္း လုပ္တဲ့ အခါ Challenges က ေအးေအာင္ လုပ္ရံုတင္ မဟုတ္ေတာ့ ပါဘူး။ စြတ္စိုထိုင္းမႈိင္းမႈ Humidity နဲ႔အတူကပ္ပါလာတဲ့ ျပႆနာ ေတြ ကို ပါ ထည့္သြင္း စဥ္းစားရပါတယ္။ ဟုိတယ္ခန္း က ေမြ႕ရာေအာက္မွာ ေရဝပ္ေနတာ၊ wall paper ေနာက္မွာ ေရခိုေနတာ၊ မိႈစြဲ ေနတာ၊ ၾကမ္းပိုးထူတာ၊ ေဆြးေျမ႔တာ၊ ေအာက္သက္သက္ အနံ႔ ဆိုးထြက္ေနတာ စတဲ့ ျပႆနာ ေပါင္းစံု ပါ။ အထူးသျဖင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံေတြ အတြက္ ဒီ အေၾကာင္းအရာ က အေရးပါ ပါတယ္။
  • စာေရးသူ တို႔ အေနနဲ႔ ဒီ ေဒသေတြ အတြက္ ဒီဇိုင္းလုပ္တဲ့ အခါ humidity ကို အထူး သတိထား ဂရုစိုက္ ရေလ့ရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အတိမ္းအေစာင္း သိပ္မခံ တဲ့ High-Tech Production Factories ေတြ မွာ ပိုၿပီးဂရုစုိက္ ရပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္း ကို ေလ့လာလည္း ေလ့လာ အသံုးလည္း ခ် ေနစဥ္ မွာပဲ Seminar တစ္ခု တက္ဘို႔ အခြင့္အေရး ရတာ နဲ႔ သြားတက္ျဖစ္ ခဲ့ပါတယ္။ “New & Existing Buildings in Hot and Humid Climates” ျဖစ္ပါတယ္။ ေဟာေျပာသူ က ေတာ့ ASHRAE president 2006-07 တာဝန္ ယူခဲ့ဘူးသူ Mr. Terry E. Townsend, (P.E., Fellow ASHRAE) ျဖစ္ပါတယ္။
  • မၾကာေသးခင္ က ဒုတိယအႀကိမ္ ျဖည့္စြက္ ရိုက္ႏွိပ္ ထုတ္ေဝတဲ့ “The ASHRAE Guide for Buildings in Hot & Humid Climates” ကို အေျခခံၿပီး ေဟာေျပာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနရာကေတာ့ စကၤာပူ ႏိုင္ငံ BCA Acamedy မွာပါ။ ဒုတိယ ပိုင္းမွာ ေတာ့ NUS က Professor တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ Professor S.K. Chou ကေနၿပီး “Enhancement of the Envelope Thermal Transfer Value Criterion for Improved Energy Performance of Buildings” အေၾကာင္းကို ဆက္လက္ ေဟာေျပာပါတယ္။ (ဒီအေၾကာင္းကိုေတာ့ ေနာက္တစ္ပါတ္ မွာ ဆက္လက္ တင္ျပေပးပါမယ္။)
  • ဒီတစ္ပါတ္ မွာ ေတာ့ ဒီလို ပူျပင္းစြတ္စို တဲ့ ရာသီဥတု ရွိတဲ့ ေဒသ က အေဆာက္အအံု အားလံုး အတြက္ အေျခခံ စဥ္းစားရမဲ့ အခ်က္ ေတြ ကို ျခံဳငံု တင္ျပမွာပါ။
  • North America မွာ mold (မိႈတက္တဲ့မိႈ) ကို ေရွ႕ေနေတြ ေပးထားတဲ့ နာမည္ က ေငြ (money) ပါတဲ့။ ဆိုလိုတာ က မိႈတက္တာ ေတြ႕လို႔ ကေတာ့ သူတုိ႔ ဂြင္၊ ေငြတြင္း နဲ႔ တူတဲ့ အမႈေတြ ရမွာ ျဖစ္လို႔ ပါတဲ့။


  1. The ASHRAE Guide for Buildings in Hot & Humid Climates
    • ပထမ အႀကိမ္ရိုက္ႏွိပ္ စဥ္ က စာအုပ္ ကိုေတာ့ ဖတ္ရႈေလ့လာ ဘူးပါတယ္။ လက္ရွိ ဒုတိယ အႀကိမ္ မွာေတာ့ ပထမ အႀကိမ္ ထက္ သံုးဆေလာက္ ပိုထူလာတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဖတ္ၾကည့္ဘို႔ အခြင့္အေရး ေတာ့ မရေသး ပါဘူး။
    • ဒီစာအုပ္ရဲ့ အညႊန္း keyword ေတြ ကေတာ့ Moisture (အစုိဓာတ္), mold (မိႈတက္), humidity (စိုထိုင္းဆ), dehumidification (စိုထိုင္းဆ ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း), sustainability (ေရရွည္တည္တံ့ ႏိုင္မႈ), energy reduction (စြမ္းအင္အသံုး ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း) , moisture management (စြမ္းအင္ စီမံခန္႔ခြဲျခင္း), hot and humid climates (ပူျပင္းစြတ္စိုေသာ ရာသီဥတု) ေတြျဖစ္ပါတယ္။


      The expanded second edition of The ASHRAE Guide for Buildings in Hot and Humid Climates triples the size of this popular reference, adding information on building enclosures, dehumidification, sustainability, mold avoidance, energy reduction, and much more—all tightly focused on the needs of owners, architects, and engineers who build and manage buildings in hot and humid climates. The book includes six chapters that discuss critical crosscutting issues for architecture, engineering, and building management along with eleven chapters of detailed and practical solutions to everyday problems in each area. This expanded second edition provides a richly illustrated summary of the state of the art in building science, moisture management, and techniques for reducing energy consumption in hot and humid climates, all based on real-world field experience as well as on recent ASHRAE research. The expanded second edition is written and illustrated by Lew Harriman, the lead author of ASHRAE’s well-known Humidity Control Design Guide, and by Joe Lstiburek, ASHRAE Fellow and the author of the irreverent and popular Building Science column in the ASHRAE Journal.

      Related Products: Humidity Control Design Guide
      Format: Hard cover, 8.5" x 11"
      Keywords: moisture, mold, humidity, dehumidification, sustainability, energy reduction, moisture management, hot and humid climates
      Publisher: ASHRAE
      Year: 2009
      Author: Lewis G. Harriman, III, and Joseph W. Lstiburek
      Number of Pages: 316
      ISBN/ISSN: 978-1-933-742-43-4
      Sponsor: TC 1.12, Moisture Management in Buildings

  2. Lstiburek's Guide to Solving IAQ Problems
    • ဒီေဒသေတြ မွာ ရွိတဲ့ အေဆာက္အအံု ေတြ မွာ ေတြ႕ရေလ့ ရွိတဲ့ အဓိက ျပႆနာ က ေတာ့ IAQ (Indoor Air Quality) လို႔ေခၚတဲ့ အေဆာက္အအံု အတြင္း က ေလရဲ့ သန္႔ရွင္းလတ္ဆတ္မႈ အရည္အေသြး ကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္ဘို႔ပါ။ IAQ မေကာင္းလို႔ ျဖစ္လာမဲ့ ျပႆနာ ေတြ ကလည္း အမ်ားႀကီးမို႔ပါ။
    • ဒီ ဒုတိယ အႀကိမ္ စာအုပ္ မွာ ပူးတြဲေရးလာတဲ့ စာေရးသူ အသစ္ Lstiburek က IAQ ျပႆနာေတြ ကို ေျဖရွင္းဘို႔ လမ္းညႊန္ခ်က္ အခ်ိဳ႕ေပးထားပါတယ္။
      1. If it smells – it probably is bad
        အနံ႔ရတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒါမေကာင္းတာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
      2. Not everything that is bad smells
        အားလံုးက အနံ႔ဆိုးတာ ေတြခ်ည္း မဟုတ္ပါဘူး။ (Carbon monoxide, carbon dioxide, ozone လိုဓာတ္ေငြ႔ေတြ က အနံ႔အသက္ မရွိတဲ့ ဓာတ္ေငြ႔ေတြပါ။)
      3. Vent combustion sources
        မီးေလာင္ေပါက္ကြဲ မႈရွိတဲ့ မီးဖို၊ Dryer, Engine အစရွိတဲ့ combustion sources ေတြ ကေန vent လို႔ေခၚတဲ့ ေလကို အေဆာက္အအံု ျပင္ပကို ထုတ္လႊတ္ ေပးဘို႔။ မဟုတ္ရင္ ေလထဲကို မီးေလာင္ၿပီး ထြက္လာတဲ့ COx, NOx နဲ႔ အျခား Pollutant ေတြ အခန္းထဲ စုလာပါလိမ့္မယ္။
      4. Construct a tight enclosure
        အေဆာက္အအံု ရဲ့ အကာအရံ enclosure ေတြက ေလလံုေနဘို႔ လိုပါတယ္။ ဒါမွ moisture မ်ားတဲ့ အျပင္ ကေလေတြ အထဲ ကို Infiltrate (စိမ့္ဝင္) မလာမွာျဖစ္ပါတယ္။
      5. Keep things form getting wet, hot or exposed to UV. Isolate those that do from occupants.
        အရာဝတၱဳေတြ ကို ေရမထိေအာင္ (မစိုစြတ္ မေနေအာင္)၊ အပူ နဲ႔ UV ေတြ မထိေအာင္ ထားပါ။ ဒါေတြထိမဲ့ အရာဝတၱဳေတြ ကိုေတာ့ လူေတြနဲ႔ သီးသန္႔ ျဖစ္ေအာင္ ခြဲထားပါ။
      6. Control indoor humidity
        အခန္း ထဲမွာ ရွိတဲ့ Humidity ကိုထိန္းပါ။ ဒီ Humidity ဆိုတဲ့ေနရာ မွာ Space Humidity တင္မက Surface Humidity ပါ ထည့္သြင္း စဥ္းစား ေပးရပါမယ္။
      7. Maintain “stinky places/ things” (eg. Bathrooms, kitchens, elevator shafts & trash chutes) under a negative pressure.
        အနံ႔မေကာင္းတဲ့ ေနရာ၊ ပစၥည္းေတြ ရွိတဲ့ ေနရာ (ေရခ်ိဳးခန္း၊ အိမ္သာ၊ မီးဖိုေခ်ာင္၊ elevator shafts နဲ႔ အမိႈက္ပစ္တဲ့ trash chutes, etc.) ေတြကို မယ္။ (လံုေလာက္တဲ့ Exhaust ေပးျခင္းျဖင့္) negative pressure မွာ အၿမဲရွိေနေအာင္ ထိန္းထားေပးပါ။
      8. Keep things & spaces clean
        ေနရာ နဲ႔ ပစၥည္းေတြ ကို သန္႔သန္႔ရွင္းရွင္း ထားေပးပါ။
      9. Filter for people not just equipment
        စက္ပစၥည္းေတြ ကို သာမဟုတ္ ပဲ လူေတြ အတြက္ လည္း ေလကို သန္႔စင္ ေအာင္ Filter စစ္ေပးပါ။
      10. Ventilate for people, not just the building (Source control ventilation will handle the building)
        အေဆာက္အအံု အတြက္ သာမဟုတ္ပဲ လူေတြ အတြက္ကိုလည္း ventilate (ေလသန္႔သြင္း) ေပးပါ။ အေဆာက္အအံု အတြက္ Source control ventilation က တာဝန္ယူ ပါလိမ့္မယ္။
      11. Don't do stupid things to your building
        သင့္အေဆာက္အအံု အတြက္ မိုက္မဲတဲ့ အျပဳအမူေတြ မလုပ္ပါနဲ႔။
  3. Improving Thermal Comfort
    • ဒီ အပူပိုင္းေဒသ ေတြမွာ Humidity တက္ လာတာနဲ႔ အိုက္စပ္ မႈ က Occupant’s Comfort Level က်ဆင္းလာတာ ကို အဓိကေတြ႕ရပါတယ္။
    • Thermally Comfort ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ေအးစိမ့္ေနတာ ကိုဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ Thermal Comfort အေၾကာင္းကို အရင္ HVAC Systems: Introduction to Design မွာ တင္ျပခဲ့ ပါတယ္။ ပိုၿပီး အေသးစိတ္ သိခ်င္ရင္ မွီျငမ္းစရာ ကေတာ့ ASHRAE Standard 55: Thermal Environmental Conditions for Human Occupancy ပါ။ Hot & Humid Climate မွာ Thermal Confort ကို ဘယ္လို ပိုေကာင္းေအာင္ လုပ္မလဲ ဆိုတာ ကို အခု ဆက္လက္ တင္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

    1. Key Suggestions
      အဓိက အၾကံေပးခ်က္ ေတြ ကေတာ့
      1. အပူကူးမႈ နည္းေအာင္ ေကာင္းေကာင္း Insulation လုပ္ထားတဲ့ enclosure ေတြကို ဒီဇိုင္းလုပ္ပါ၊ ေဆာက္လုပ္ပါ။ ေန က လာတဲ့ Solar Heat အပူနဲ႔၊ Glare (မ်က္စိ က်ိန္းေစတဲ့ အေရာင္ေတာက္ေတာက္) ေတြ ကို သက္သာရေအာင္ ကို ျပဴတင္းေပါက္ေတြ မွာ exterior shading တပ္ဆင္ေပးပါ။ ျပဴတင္းေပါက္ အားလံုး ( အထူးသျဖင့္ အေနာက္ဘက္ မ်က္ႏွာမူထားတဲ့ ျပဴတင္းေပါက္ေတြ) ရဲ့ အရြယ္အစား ကိုေလွ်ာ့ခ်ပါ။
      2. အခန္းထဲ က အပူခ်ိန္ ကို 23.3°C (74°F) အထက္နဲ႔ 26.1°C (79°F) ေအာက္ ၾကားရေအာင္ ထားပါ။
        ဒီ အပူပိုင္းေဒသ ေတြမွာ Humidity တက္ လာတာနဲ႔ အိုက္စပ္ မႈ က Occupant’s Comfort Level က်ဆင္းလာတာ ကို အဓိက ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္
        Indoor Dew Point ကို 12.8°C (55°F) ေအာက္မွာ ရွိေနေအာင္ ထိန္းထား ေပးပါ။
      3. Air Handling systems ေတြကို ေလွ်ာ့သံုးမဲ့ အစား ပိုသံုးပါ။
        ဒါမွ လိုအပ္တဲ့ different/dynamic changing internal heat loads ေတြနဲ႕ အနီးစပ္ဆံုး ကိုက္ညိွေပး ပါလိမ့္မယ္။ ဆိုလိုတာက AHU တစ္လံုးတည္း နဲ႔ ႏွစ္ထပ္ေပးမဲ့ အစား တစ္ထပ္ကို တစ္လံုး ေပးခဲ့ရင္ ပိုေကာင္း ပါလိမ့္မယ္။ ေလကို ပို႔ရတာထက္ ေရ (Chilled Water) ကို ပို႔ရတာ က ပိုလြယ္ၿပီး ပိုလည္း သက္သာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပိုုမိုရိုးရွင္းၿပီး operate လုပ္ဘို႔အတြက္ ပိုလည္းသက္သာ၊ ပိုလည္း စိတ္ခ် ရပါလိမ့္မယ္။
        အနည္းဆံုး တစ္ထပ္ ကို AHU တစ္လံုး ေပးပါ။
    2. Thermal Comfort ရဘို႔အတြက္ အေျခခံ အခ်က္မ်ား
      1. Shaded Windows= Improved Comfort & Reduced Glare
        • Radiant Heat ျဖာကူးမႈ နည္းပါးပါတယ္။
        • Glare နည္းလာတာနဲ႔ မ်က္လံုး နဲ႔ မ်က္ႏွာေပၚ ကၾကြက္သား ေတြ တင္းမာ ရႈံ႕တြ တာကို ေလွ်ာ့ခ်ေပး ႏိုင္မွာ ျဖစ္ၿပီး သက္ေတာင့္သက္သာ ရွိတဲ့ အျမင္ကို ပိုေကာင္းေစပါတယ္။
        • Peak Load ကိုလည္း ေလွ်ာ့ခ် ေပးႏိုင္ ပါတယ္။
      2. Less East & West Glass= Better Comfort
        • တိုက္ရိုက္က်လာတဲ့ ေနရဲ့ Solar Load အမ်ားအျပား စုဝင္လာတာ ကို ကာကြယ္ေပးပါလိမ့္မယ္။ အာရွသား အမ်ားစုက မနက္ခင္း ခပ္ေစာေစာ ေန ကိုေတာ့ ႏွစ္သက္ၾကေလ့ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနျမင့္လာတာ နဲ႔ ဝင္လာမဲ့ အပူ ကလည္း မ်ားလာပါလိမ့္မယ္။
        • Cooling systems ေတြရဲ့ အရြယ္အစား၊ ရႈတ္ေထြးမႈ နဲ႔ Operating cost ကို ေလွ်ာ့ခ် ေပးႏိုင္ ပါတယ္။
      3. Comfort Unlikely in 'Glass Boxes'
        • မွန္ေတြ က well insulated wall ထက္ ၅ ဆ ေလာက္ အပူပို သြင္း ေပးပါတယ္။
        • သက္ေတာင့္သက္သာ မရွိလို႔႔႔ ၿငီးတြား မဲ့ Comfort complaint probability ပိုမ်ားႏိုင္ပါတယ္။
        • Mechanical Systems ေတြ ရဲ့ Construction, Operating and Maintenance Cost ပိုမ်ားပါတယ္။
      4. Tight, Well-constructed Exterior Walls Avoids Sharp Changes in Interior Conditions
        ေလလံုေအာင္ ေသခ်ာ ေဆာက္ထားတဲ့ နံရံေတြက အခန္းထဲက အေျခအေန ကို ရုတ္တရက္ မေျပာင္းလဲ ေစပါဘူး။
        • အခန္းထဲ က အပူခ်ိန္ အေျပာင္းအလဲ နည္းေစ ၿပီး သမမွ်တ ပါတယ္။
        • Infiltration ေလစိမ့္ ဝင္တာ နဲ႔ mold မိႈတက္တဲ့ ျပႆနာ ေတြ ကို ေလွ်ာ့ခ် ႏိုင္ပါတယ္။
      5. High Ceilings and Personal Fans Allow Low-cost Comfort
        • Temperature Stratification ကိုရႏိုင္ပါတယ္။
        • Ideal Ceiling Height = 3.65m
        • Ideal Fan Blade Height = 3.0m
      6. One Fan per Floor = Better Comfort + Simpler Systems
        အနည္းဆံုး တစ္ထပ္ ကို Fan (AHU) တစ္လံုး ထားေပးျခင္း အားျဖင့္ Comfort ကိုပိုေကာင္း ေစၿပီး Systems ေတြ ကိုလည္း ပိုမို ရိုးရွင္း ေစပါတယ္။
        • Occupancy Schedules နဲ႔ Heat Load ေတြ နဲ႔ အကိုက္ညီဆံုး ေပးႏိုင္ပါမယ္။
        • Multiple Area အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ေလအေျမာက္အမ်ား ကို ေပးရလို႔ ကုန္က်မဲ့ Energy Cost ကို သက္သာ ေစပါမယ္။
    3. HVAC Systems
      1. လူေတြရဲ့ ဝတ္စားဆင္ယင္ မႈ ကို လိုက္ၿပီး HVAC Design ကိုလုပ္ပါ။
        • Indoor Design ကို 24ºC ထားမဲ့ အစား 26ºC ထားၿပီး Dew point ကိုေတာ့ 12.8°C (55°F) ေအာက္မွာ ရွိေအာင္ လုပ္ပါ။
        • Equipment ေတြရဲ့ Cooling Capacity ကို Multiple-stages အဆင့္ဆင့္ ထားပါ။ (သို႔မဟုတ္) modulating capability ထည့္သြင္းေပးပါ။
        • Supply Air Stream ရဲ့ Noise နဲ႔ Chilling Effect ကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားပါ။ Occupant ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား က (သူတို႔ ကိုယ္တိုင္ Control မလုပ္ႏိုင္ပဲ) သူတို႔ အေပၚ Cold Air Direct Blow လုပ္တာ ကို မႀကိဳက္ၾက တာေၾကာင့္မို႔ပါ။
      2. Dry Ventilation Air Helps Avoid Temperature Swings
        • Dedicated Outside Air System (DOAS) ဆိုတာ က လူေတြ နဲ႔ ေနရာ အလိုက္ လိုအပ္တဲ့ Ventilation Air ကို အျခား AC Equipments ေတြ နဲ႔ မေရာပဲ သီးသန္႔ သန္႔စင္ ပို႔လႊတ္ ေပးတဲ့ စနစ္ ကိုေခၚတာပါ။Dew point ကိုေတာ့ 12.8°C (55°F) ေအာက္မွာ ရေအာင္ Treatment လုပ္ေပးရမွာ ျဖစ္ၿပီး သင့္ေတာ္တဲ့ Filter နဲ႔လည္း ေလကို စစ္ ေပးရပါမယ္။
        • Cooling Equipment ေတြ က လည္း humidity ကိုဖယ္ဘို႔ အေအးဓာတ္ ကို အပို ခ်ပစ္ရမဲ့ အစားSensible Load ကိုပဲ ဂရုစိုက္ ရပါေတာ့မယ္။
        • အခန္းထဲ မွာ မႈိတက္တဲ့ ျပႆနာ ကို ေလ်ာ႔ပါးေစ ႏိုင္တာမို႔ US မွာ Dedicated Outdoor Air Dehumidification System ေတြ က ေရပန္းစား လာပါတယ္။ မိႈ နဲ႔ ဘက္တီးရီးယား ပြားတာ ကို ဟန္႔တားႏိုင္ဘို႔ နဲ႔ လူေတြ ရဲ့ ႏွစ္သိမ့္မႈ ကို ေပးႏိုင္ဘို႔ အတြက္ Federal Buildings ေတြ မွာ Dedicated Ventilation dehumidification equipment ေတြသံုးဘို႔ 2003 ခုႏွစ္ထဲ က ျပဌာန္း ခဲ့ပါတယ္။ ဒီ အေဆာက္အအံု ေတြ မွာ အခန္းထဲ က ေလကို ရံုးသူ၊ ရံုးသား ေတြကေန ထုတ္လႊတ္လာမဲ့ humidity ကို စုတ္ယူ ရင္းနဲ႔ Dew point ကို 12.8°C (55°F) ေအာက္ မွာ ထိန္းထားႏိုင္ဘို႔ အတြက္ အျပင္က O/A ေလကို Dew point 10.0°C (50°F) ေအာက္ ရေအာင္ အၿမဲတမ္း Treatment လုပ္ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
      3. Constantly Cold Coil also Dry Air Effectively
        • Cooling Coil or Desiccant Dehumidifier controlled with a humidistat vs thermostat
        • VAV Systems with Constantly Cold Coil အတြက္
          • Supply Air Dew Point is Low enough (12.8°C (55°F))
          • Supply Air Dew Point က သတ္မွတ္ထားတဲ့ Indoor Dew Point ေအာက္မွာ ေရာက္ေနရင္ Coil stays cold ထားရပါမယ္။
          • အေအးလြန္ သြားလို႔ လိုအပ္လာတဲ့ re-heat ကို waste heat (refrig condenser or heat recovery wheel) ကေနယူပါ။
      4. Drier Air Expands the Comfort Range in Mixed Uses
        • လူေတြ ကို ရံဖန္ရံခါ မသက္မသာ ျဖစ္ေစတာ က အပူ ေၾကာင့္မဟုတ္ပဲ Humidity ေၾကာင့္ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ အိုက္စပ္စပ္ ႀကီးျဖစ္ေနတာပါ။ ေလကို ပိုၿပီး ေျခာက္ေသြ႔ေအာင္ လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ဒီလို ဒုကၡ မ်ိဳး ကို ေလ်ာ့ပါးေစပါတယ္။
      5. Capacity Modulation Avoids Sharp Changes – Stop Overshooting Desired Conditions
        • Stop Oversizing Cooling Equipment - Size at or under "Peak Load"
          ဒီအေၾကာင္းေၾကာင့္ ပူအိုက္တဲ့ ရာသီဥတု မွာ အေႏြးထည္ ေဆာင္ ဘို႔ အတြက္ ျဖစ္ေစတာပါ။ Peak Load ဆိုတာက Operating hour အခ်ိန္ရဲ့ 99% ေက်ာ္မွာ လိုအပ္တာထက္ ပိုေနပါၿပီ။ ဒါ့အျပင္ Designer က လိုရမယ္ရ ဆိုၿပီး 10-20% လည္း ထပ္ထည့္ ႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဒီလို အပိုထည္႔ထားတဲ့ အတြက္ လိုခ်င္တဲ့ temperature ကိုေက်ာ္က်သြားတတ္ တာ ကို ထိန္းဘို႔ မလြယ္ေတာ့ ပါဘူး။ ရလဒ္ အေနနဲ႔ ကေတာ့ အရမ္းပူတာ နဲ႕ အရမ္းေအးတာ ၾကား အလ်င္အျမန္ ေျပာင္းေနတာပါပဲ။
          ဒါေၾကာင့္ သင့္ေတာ္ရံု ပဲ ေရြးခဲ့မယ္ ဆိုရင္ Cost ကို ခ်ေပးႏိုင္ရံု သာမက ပိုၿပီးလည္း comfort ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
        • Variable-Speed Motors (or) Multiple Stage of equipment Capacity
          အေျပာင္းအလဲျမန္ေစတဲ့ ဖြင့္လိုက္ပိတ္လိုက္ (စက္ေတြကို) လုပ္ရမဲ့ အစား လိုအပ္တဲ့ Capacity ရေအာင္ ညင္ညင္သာသာ ေလး ေျပာင္းေပး၊ ညိွေပး ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါက Comfort ကို အမ်ားႀကီး ပိုေကာင္း ေစရံုသာမက ေစ်းလည္းခ်ိဳမဲ့ နည္းလမ္းပါ။
        • Split Cooling Load between several pieces of equipments (vs) One Large Piece /component
          Equipment စက္ႀကီးအႀကီး တစ္ခုအစား အေနေတာ္ေလးေတြ အခ်ိဳ႕ကို ေရြးတဲ့အခါ Load အတက္အက် ကိုလိုက္ၿပီး သင့္ေတာ္သလို လိုက္တင္ေပးပါလိမ့္မယ္။ ဒီနည္းကေတာ့ equipment နဲ႔ ေနရာပိုလိုတာ မို႔ အျခားေရြးစရာေတြ နဲ႔ယွဥ္ရင္ ေစ်းအႀကီးဆံုး most expensive ျဖစ္ၿပီး ကုန္က်စရိတ္ ပိုလာမဲ့ နည္းပါ။ ဒါေပမဲ့ Comfort ကိုပိုေကာင္းေစမယ္။ Energy use လည္း အေတာ္ နည္းသြားမယ္။ ထိန္းသိမ္းစရိတ္ ပိုသက္သာေစမဲ့ အျပင္ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရမႈ (reliability) လည္း ပိုေကာင္းလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။Equipment စက္ႀကီးအႀကီး တစ္ခုအစား အေနေတာ္ေလးေတြ အခ်ိဳ႕ကို ေရြးတဲ့အခါ Load အတက္အက် ကိုလိုက္ၿပီး သင့္ေတာ္သလို လိုက္တင္ေပးပါလိမ့္မယ္။ ဒီနည္းကေတာ့ equipment နဲ႔ ေနရာပိုလိုတာ မို႔ ကုန္က်စရိတ္ ပိုလာမဲ့ နည္းပါ။ ဒါေပမဲ့ Comfort ကိုပိုေကာင္းေစမယ္။ Energy use လည္း အေတာ္ နည္းသြားမယ္။ ထိန္းသိမ္းစရိတ္ ပိုသက္သာေစမဲ့ အျပင္ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရမႈ (reliability) လည္း ပိုေကာင္းလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
        • Ensure that a component in system responds to a humidstat control of dew point conditions
          Cooling System မွာဘာပဲျဖစ္ေနေန အခန္းထဲ က Humidity ကို 12.8°C (55°F) ေအာက္မွာ ထိန္းထား ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ Humidistat ကို respond လုပ္ႏိုင္တဲ့ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခု သီးသန္႔ ထည့္ေပးထားဘို႔ လုိအပ္ပါတယ္။ Dedicated humidification equipment မပါခဲ့ရင္ အခန္းထဲ က Heat Load နည္းလာတာ နဲ႔ အမွ် အေအးလြန္တာ ကို ထိန္းရင္း နဲ႔ Humidity က မသက္မသာ ျဖစ္ေလာက္ေအာင္ ျမင့္ တက္လာ ႏိုင္ပါတယ္။
      6. Higher Velocity VAV Diffusers Avoid "Cold Air Dumping" (use with non-sleeping areas)
        • Low velocities cause " Cold Air Columns"
          High Velocity နဲ႔ ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ Loud Diffusers ေတြက အိပ္ခန္းေတြ အတြက္ မသင့္ေတာ္ ေပမဲ့ non-sleeping area ေတြ မွာ Comfort နဲ႔ Productivity အတြက္ ေကာင္းက်ိဳး ေပးႏိုင္ပါတယ္။
          အသံၿငိမ္ ေနေအာင္ ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ Diffusers ေတြမွာ Peak Design Flow ကို အေျခခံ ထား ေလ့ရွိၾကတာ မို႔၊ Low Load Condition မွာ Air Flow က အရမ္းနည္းေန တတ္ပါတယ္။ အဲဒါ က အခန္းထဲ က ေလနဲ႔ သမ Mixed ျဖစ္ ရမဲ့ အစား "Cold Column" ျဖစ္ေစၿပီး Occupant ဆီထိ ေရာက္ႏိုင္တာ မို႔ Comfort ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။
        • Benefit to having "White Noise" generation
          ရံုးခန္းေတြ၊ ေက်ာင္းေတြ မွာ High Velocity Diffuser က ထြက္လာ တဲ့ အသံေတြ ေၾကာင့္ Low-Level "White Noise" ကိုျဖစ္ေစပါတယ္။ တိတ္ဆိပ္ လြန္း လို႔ သူမ်ားေတြ ေျပာဆိုေန သမွ် အကုန္ ေသခ်ာ ၾကားေနရလို႔ စိတ္ရႈတ္ ေနရမဲ့ အစား ကိုယ့္အလုပ္မွာ ကိုယ္ အာရံု စိုက္လာႏိုင္မဲ့ လူမႈေရး အက်ိဳးေက်းဇူး ကို ေပးပါတယ္။ လံုးဝ တိတ္ဆိပ္ေန တာ က အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ အတြက္ မေကာင္းပါဘူး။
  4. Managing Ventilation Air
    • သင့္ေတာ္တဲ့ Outdoor Air (O/A) ပမာဏ ကို လူေတြ အသက္ရႈ မဲ့ Breathing Zone အထိ ေရာက္ေအာင္ ပို႔ေပးရပါမယ္။ Breathing Zone ဆိုတာ ကေတာ့ လူေတြ ရွိတဲ့ အခန္း ေတြထဲမွာ ၾကမ္းျပင္ အထက္ 3" နဲ႔ 72" ၾကား (75 & 1800mm)၊ နံရံ (သို႔) Fixed air-conditioning equipment ကေန 2 ft. (600mm) ထက္ေဝးတဲ့ ေနရာလို႔ သတ္မွတ္ ပါတယ္။
    • Ventilation Air က သန္႔ရွင္းရမယ္။ ေျခာက္ေသြ႔ရမယ္။ အမိႈက္ နဲ႔ Pollutants ေတြ ကင္းစင္ရပါမယ္။

    1. Key Suggestions
      အဓိက အၾကံေပးခ်က္ေတြ ကေတာ့
      1. Ventilation System ကို ASHRAE Standard 62.1: Ventilation for Acceptable Indoor Air Quality နဲ႔ ASHRAE 62.1 User Manualကို သံုးၿပီး size လုပ္ ေရြးခ်ယ္ပါ။
      2. အျပင္က ေလ (O/A) ရဲ့ Dew point က 12.8°C (55°F) ထက္ပိုေနရင္ Dehumidify (Dry) လုပ္ေပးပါ။
      3. အနည္းဆံုး MERV-8 အဆင့္ရွိတဲ့ Filter နဲ႔ O/A ကို စစ္ေပးပါ။ အေဆာက္အအံု က အမႈန္အမႊား မ်ားတဲ့ ေနရာ မွာ တည္ရွိေနခဲ့ရင္ MERV-11 အဆင့္ရွိတဲ့ Filter နဲ႔ စစ္ေပးပါ။ အိုဇုန္း ပါဝင္ႏႈန္း မ်ားတဲ့ ေလဆိုရင္ေတာ့ Carbon Filter (သို႔) အျခားသင့္ေတာ္ တဲ့ နည္းနဲ႔ အိုဇုန္း ကို စစ္ေပးပါ။
      4. O/A ကို လိုအပ္ တဲ့ ပမာဏ အတို္င္း ရေအာင္ Modulate (ထိန္းညွိ) ေပး ပါ။ Energy Cost ကိုလည္းထိန္း၊ ေလေကာင္းေလသန္႔လည္း ေပးႏိုင္ဘို႔ အတြက္ လူဦးေရ အနည္းအမ်ား ကိုလိုက္ၿပီး Ventilation Amount ကို ေျပာင္းေပးႏိုင္ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ရွိႏိုင္မဲ့ လူဦးေရ ကို ႀကိဳတင္ ခန္႔မွန္းၿပီး Timer နဲ႔ ေျပာင္းတာျဖစ္ျဖစ္၊ CO2 Sensor ထည့္ၿပီး ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ Motion sensor နဲ႔ လူရွိမရွိ sense လုပ္ၿပီး ျဖစ္ျဖစ္ လိုအပ္သလို modulate လုပ္ေပး ႏုိင္ပါတယ္။
      5. ျဖစ္ႏိုင္ရင္ အလဟႆ ဆံုးရႈံးသြားမဲ့ Waste Energy ေတြကို Recover လုပ္ပါ။ Cold & dry ျဖစ္ေနတဲ့ exhaust air ေတြ က ေန recover လုပ္ ယူႏိုင္ ပါတယ္။ Sensible Heat ကိုပဲ Recover လုပ္ႏိုင္တဲ့ Heat Exchanger ေတြ ရွိသလို Sensible ေရာ Latent ပါ recover လုပ္ႏိုင္တဲ့ Energy (Enthalpy) Wheel ေတြ လည္း ရွိပါတယ္။
    2. Dehumidification and Air Cleaning
      • Ventilation Air ကို Condition လုပ္ရတာ က ေစ်းႀကီးပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ပူေႏြးစြတ္စုိ တဲ့ ရာသီဥတု ရွိတဲ့ ေဒသေတြ မွာ ပါ။ ဒီေဒသ ေတြ မွာ အခန္းထဲ က Pollutant ေတြ ကို Dilute ျဖစ္ဘို႔ အျပင္ကေလ သြင္းရံု သက္သက္ နဲ႔ ရတာ မဟုတ္ပါဘူး။ သင့္ေတာ္ေအာင္ သန္႔စင္ ၿပီး dry မလုပ္ခဲ့ ရင္ ေကာင္းက်ိဳးထက္ ဆိုးက်ိဳးကို ေတာင္ ပိုျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေဆာက္အအံု ပိုင္ရွင္ေတြ အတြက္ အျပင္က ေလကို သန္႔ေအာင္ စစ္ဘို႔၊ ေရေငြ႔ ဖယ္ဘို႔ နဲ႔ Breathing Zone အေရာက္ ပို႔ဘို႔ အတြက္ က ကုန္က်စရိတ္ သက္သာလွတာ မဟုတ္ပါဘူး။
      • ဒီေဒသ ေတြ က အေဆာက္အအံု ေတြ မွာ Ventilation Air က Humidity Load ရဲ့ အခ်ိဳးအစား အေတာ္မ်ားမ်ား ကို ယူထားပါတယ္။ အေဆာက္အအံု အမ်ားစု မွာ Total peak humidity load ရဲ့ 60% ေလာက္ကို ယူထားတာ ပါ။ ဒီ အပူပိုင္းဇုန္ ေတြ မွာ တစ္ႏွစ္လံုး လိုလို humidity ကလည္း မ်ားတတ္ပါတယ္။ ေဆာင္းတြင္း မွာ ေတာင္ အျပင္က ေလရဲ့ Dew point က လိုခ်င္တဲ့ 12.8°C (55°F) ထက္ ပိုေနတတ္ ပါေသးတယ္။
      • ဒါေၾကာင့္ အျငင္းပြားစရာ အေျခအေန ေတြ ကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ ႏႈန္းနဲ႔ ေပးရမယ္ ဆိုတာ ကို အတိအက် သတ္မွတ္ ဘို႔ ကိစၥ က လည္း HVAC Engineer ေတြ အေတာ္ သည္းညည္းခံ ရတဲ့ အျငင္းပြားမႈ ေတြ ပါ။
      • ဒါေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ DOAS သံုးဘို႔ တိုက္တြန္းတာပါ။ Federal Buildings ေတြ မွာ Dedicated Ventilation dehumidification equipment ေတြသံုးဘို႔ 2003 နဲ႔ အျပင္က O/A ေလကို Dew point 10.0°C (50°F) ေအာက္ ရေအာင္ အၿမဲတမ္း Treatment လုပ္ဘို႔ လိုအပ္တဲ့ အေၾကင္း အထက္မွာ တင္ျပခဲ့ ပါတယ္။
        Designer အေနနဲ႔ DOAS ကို မသံုးဘူး ဆိုရင္ humidity control က cooling system ထဲမွာ ထည့္သြင္း စဥ္းစားရမဲ့ အခ်က္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါက Designer ရဲ့ ေရြးခ်ယ္ မႈ ဆိုခဲ့ ရင္ Cooling systems ကို အျခားပံုမွန္ Cooling systems ေတြ နဲ႔ မတူပဲ ေသခ်ာ ဒီဇိုင္း လုပ္ရပါလိမ့္မယ္။ ေလက Cooling လုပ္ဘို႔ မလိုခဲ့ ရင္ေတာင္ မွ dry လုပ္ေပးႏိုင္တဲ့ စနစ္ မ်ိဳးကို ဒီဇိုင္း လုပ္ရ ပါမယ္။ အခန္းထဲ မွာ Absolute Humidity (or Dew Point Temperature) တက္လာရင္ ထိန္းႏိုင္ဘို႔ က Humidistat ကို respond လုပ္ႏိုင္တဲ့ စနစ္ေတြ ထည့္သြင္းထားဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ energy saving အတြက္ higher thermostat setting လုပ္ထားတဲ့ အခါ cooling systems သက္သက္ေတြ ပဲ သံုးခဲ့ ရင္ အခန္းထဲ မွာ humidity တက္လာၿပီး မိႈေတြ ပြားလာပါလိမ့္မယ္။
      • ေနာက္တစ္ခု ကေတာ့ အမႈန္အမႊား ေတြ ကိုသင့္ေတာ္ သလို Filter ေတြ သံုးၿပီး စစ္ၿပီး မွ သြင္းဘို႔ ပါ။ Filter ေတြ ရဲ့ Efficiency ကို ASHRAE MERV Rating နဲ႔ ျပႏိုင္ပါတယ္။ အေသးစိတ္ ကို MERV Chart မွာ ေလ့လာပါ။
      • ASHRAE Standard 62.1 က O/A ကို အနည္းဆံုး MERV-8 အဆင့္ရွိတဲ့ Filter နဲ႔ စစ္ေပးဘို႔ တိုက္တြန္း ထားပါတယ္။ အျပင္မွာ ရွိတဲ့ ေလရဲ့ အမႈန္အမႊား ပါဝင္ႏႈန္း ကို လိုက္ၿပီး Commercial Building အမ်ားစု သံုးၾကတာ က MERV-8 နဲ႔ MERV-11 ပါ။ ေဆးရံုလို အေဆာက္အအံု မ်ိဳးမွာ ေတာ့ ရံဖန္ရံခါ Filter အဆင့္ဆင့္ ခံထားရပါတယ္။ ဥပမာ၊ ပထမ အဆင့္ MERV-8 နဲ႔ အမႈန္အႀကီးေတြ ကိုစစ္ ၿပီး အႏၲရာယ္ေပး ႏိုင္တဲ့ အမႈန္ငယ္ ေလးေတြ ကို စစ္ႏိုင္ဘို႔ MERV-13 ကို ဒုတိယ အဆင့္ ခံတာမ်ိဳးပါ။
      • ေျမျပင္ နားမွာ ျဖစ္ေပၚတဲ့ Ground Level Ozone အေၾကာင္းကို အရင္ Clean Air မွာတင္ျပခဲ့ ပါတယ္။ ဒီအိုဇုန္း က မီးခိုးျမဴ smog ကိုျဖစ္ေစတာရယ္၊ လူေတြ ရဲ့ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း ကို အႀကီး အက်ယ္ ဒုကၡ ေပးႏိုင္တာ ရယ္ ေၾကာင့္ ေလထဲမွာ 0.08ppm (8 hour avg) or 0.12 (1 hour avg) ထက္မေက်ာ္ ေအာင္ ဂရုစိုက္ဘို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေလထဲမွာ အိုဇုန္း ဒီထက္မ်ားတဲ့ ႏႈန္းနဲ႔ ပါလာရင္ carbon filter နဲ႔ စစ္ေပးရပါတယ္။
    3. Ventilation Rate
      • Ventilation rate နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အသင့္ေတာ္ ဆံုး မွီျငမ္းစရာ ကေတာ့ ASHRAE Standard 62.1: Ventilation for Acceptable Indoor Air Quality ပါ။
      • Ventilation Rates ကို ႏွစ္ပိုင္း ခြဲထား ပါတယ္။ ပထမ တစ္ခု က ရွိေနႏိုင္တဲ့ လူေတြ အတြက္ ျဖစ္ၿပီး ဒုတိယ ကေတာ့ အေဆာက္အအံု (ဥပမာ၊ ေကာ္ေဇာ) က ထြက္လာမဲ့ contaminants အေငြ႔ ေတြ ကို အားေပ်ာ့ စြန္႔ထုတ္ သြားေစ ဘို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
        Ventilation Rates= Occupancy+ Area Factors
      • အသံုးမ်ားတဲ့ Occupancy density နဲ႔ လိုအပ္မဲ့ ventilation rate ေတြကို စာရင္းျပဳထားပါတယ္။ စာအုပ္ (သို႔) pdf download ဝယ္မယ္ဆိုရင္ ေစ်းအေတာ္အတန္ ႀကီးေပမဲ့ ဖတ္ရံုသက္သက္ ဆိုရင္ေတာ့ Free Online Preview လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
      • ေပးထားတဲ့ Rate ေတြ က အနည္းဆံုး လိုအပ္ခ်က္ပါ။ LEED® ကေတာ့ လိုအပ္ရင္ ASHRAE 62.1 ထက္ 30% အထိပိုေပးႏိုင္ေအာင္ ဒီဇိုင္းလုပ္ဘို႔ တိုက္တြန္း ထားပါတယ္။
      • အနံ႔နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အေဆာက္အအံု ထဲကို ပထမ ဆံုး ဝင္လာခါစ အေျခအေန မွာ သတိထားမိေကာင္း ထားမိ ေစပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ လူေတြရဲ့ သဘာဝ အရ ဝင္လာသူ ထဲက ၈၀% ေလာက္က ၆ မိနစ္ အတြင္း ပတ္ဝန္းက်င္ နဲ႔ ေနသား က်သြား ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အနံ႔က အေရးပါတဲ့ ေနရာေတြ မွာ ေတာ့ လိုအပ္သလို ဒီဇိုင္းလုပ္ဘို႔ လိုအပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ။ ။စတိုးဆိုင္ လိုမ်ိဳး၊ Customer က အနံ႔ျပင္းရင္ အထဲဝင္ခ်င္မွ ဝင္ခ်င္မယ္။ ဝင္ရင္ေတာင္ မွ ခပ္ျမန္ျမန္ လိုသေလာက္ နည္းနည္းပါးပါး ပဲ ဝယ္ၿပီး ျပန္ထြက္ သြားခ်င္ သြားမယ္။
      • အေဆာက္အအံု က ေရကုိ ကုန္စင္ေအာင္ စြန္႔ထုတ္ႏိုင္ဘို႔၊ ေရမခိုေစ ႏိုင္ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
      • HVAC Maintenance အတြက္ Access က မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါတယ္။
      • 12.8°C (55°F) Dew Point က 65%RHupper Limit ထက္ပိုၿပီး သင့္ေတာ္ပါတယ္။
      • Commissioning, Documentation & Maintenance ေတြ လည္း မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီ Ventilation System ေတြရဲ့ performance စြမ္းေဆာင္ရည္ အျမဲေကာင္းေနေအာင္ လိုအပ္တဲ့ စစ္ေဆး ထိန္းသိမ္းမႈ ရွိ ေနမွ ျဖစ္မွာ မဟုတ္လား။
      • Local Codes: လုိအပ္ခ်က္ ေတြ က လည္း အနည္းဆံုး ေပးရမဲ့ Ventilation rate ကို သတ္မွတ္ထားေလ့ ရွိပါေသးတယ္။ ရံဖန္ရံခါ ဆိုသလို ဒီ rate ႏႈန္းေတြ က ASHRAE 62.1 ထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ ပိုေကာင္း ပိုႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ မလိုက္နာ လို႔ မရပါဘူး။
        • Singapore: CP 13
        • Malaysia: Uniform Building Bylaw

        တစ္ခု သတိျပဳရမွာ ကေတာ့ ေလကို ေျခာက္ေသြ႔ေအာင္ မလုပ္ပဲ သြင္းခဲ့ ရင္ Mold ျပႆနာ က ရွိေနအံုးမယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ Energy Recovery လုပ္ႏိုင္ဘို႔ လည္း လိုအပ္ပါတယ္။ Dry and Cold Air ကပဲ Total energy recovery ရႏိုင္တယ္ ဆိုတာ ကိုလည္း သတိျပဳ ရပါလိမ့္မယ္။
      • Ventilation rate နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး US မွာ ရံုးခန္း အေဆာက္အအံု Office Buildings ေတြ 510 လံုး ကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့ အခါ မွာ အေဆာက္အအံု အမ်ားစု ASHRAE 62 က လိုအပ္တာထက္ အမ်ားႀကီး ပိုေနတာ ကိုေတြ႕ရပါတယ္။
    4. Ventilation System Maintenance
      1. Outdoor Air Filter ေတြကို လစဥ္ အသစ္လဲေပးပါ။
      2. O/A damper ေတြရဲ့ Position နဲ႔ Operation ကို သံုးလတစ္ခါ စစ္ေဆးပါ။
      3. O/A sensor ေတြ ကို ၆ လ တစ္ႀကိမ္ re-calibrate (စံခ်ိန္ကိုက္ေအာင္ မွန္ေအာင္ ခ်ိန္၊ ညွိ) လုပ္ေပးပါ။ Humidity Sensor ေတြ က ရက္သတၱပါတ္ အခ်ိဳ႕အတြင္း မွာတင္ accuracy တိက်မႈ ±5% RH ကေန ±15% RH ေရာက္ေအာင္ ေျပာင္းလဲ သြားႏိုင္ပါတယ္။
      4. Coil, Drain Pans နဲ႔ damp duct interior ေတြကို တစ္ႏွစ္ တစ္ႀကိမ္ သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ေပးပါ။
  5. Energy Consumption Reduction
    1. Minimize exterior glazing, install low-e glass and shade it.
      ေနေရာင္ တိုက္ရိုက္ (Direct) (သို႔) သြယ္ဝိုက္ (Diffuse) ဝင္လာႏိုင္တဲ့ မွန္ေတြ ကို ေလွ်ာ့ခ်ပါ။ Heat transfer နည္းတဲ့ low-e glass ကိုသံုးပါ။ အရိပ္ရေအာင္ Shade လုပ္ေပးပါ။
    2. Avoid West facing glazing (အေနာက္ဖက္ မ်က္ႏွာမူတဲ့ မွန္) ေတြ ကို ေရွာင္ပါ။
    3. Design glazing to allow daylighting of perimeter. ေန႔ပိုင္း မွာ perimeter (အျပင္ဘက္ႏွင့္ နီးေသာ အနား ရွိ ေနရာမ်ား) မွာ ေန႔အလင္းေရာင္ ျဖတ္ဝင္လာႏိုင္မဲ့ ပံုစံျဖစ္ေအာင္ glazing ေတြ ကို ဒီဇိုင္းလုပ္ပါ။ (လွ်ပ္စစ္မီးအသံုးေလွ်ာ့ခ် ႏိုင္ဘို႔ ပါ။ ျပဴတင္းေပါက္ ရဲ့ အေပၚဘက္ Shade လုပ္ထားတဲ့ အျမင့္ ေနရာ က အသင့္ေတာ္ ဆံုးပါ။ ေနေရာင္ရဲ့ အပူ ကို လွိမ့္ဝင္ မလာေအာင္ ထိန္းေပးႏိုင္သလို အလင္းေရာင္ ကိုလည္း အတြင္းပိုင္း ပိုေရာက္ေအာင္ ပို႔ေပးႏိုင္ပါတယ္။
    4. Exterior enclosure must be air tight. အျပင္ဘက္ က နံရံေတြ အကာေတြ အားလံုး က ေလလံု ဘို႔ လိုပါတယ္။ ဒါမွ အျပင္က moisture မ်ားတဲ့ ေလစိမ့္ဝင္ လာလို႔ ပိုမို ကုန္က် မဲ့ energy ကို save လုပ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
    5. Commissioning building and systems. အေဆာက္အအံု နဲ႔ Systems ေတြရဲ့ Function and performance စြမ္းေဆာင္ရည္ ေတြ ကို စနစ္တက် စစ္ေဆး တာ ကို commissioning လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒါမွ design လုပ္ထားတဲ့ အတိုင္း အမွန္တကယ္ အလုပ္ လုပ္မလုပ္ ေသခ်ာ မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
    6. Seal all ducts and plenums. Air duct ေတြ Plenum ေတြမွာ ယိုစိမ့္မႈ ေတြ ရွိေနရင္ Energy ဆံုးရႈံးမႈ ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေလမယို ေအာင္ seal လုပ္ေပးရပါမယ္။
    7. Match ventilation to building's occupancy. အထဲမွာ ရွိေနမဲ့ လူေတြရဲ့ အေရအတြက္ နဲ႔ လိုအပ္ခ်က္ ကို လိုက္ၿပီး ventilation ကိုေပးပါ။
    8. Capture & re-use heat from cooling equipment & exhaust air. မသံုးရင္ အလဟႆ ျဖစ္သြားမဲ့ heat ေတြ၊ Cold & dry exhaust ေတြ က ေန Energy ကို ဖမ္းယူၿပီး ျပန္သံုးစြဲ ပါ။
    9. Control indoor dew point temperature. အခန္းထဲ က Dew point temperature ကို ထိန္းထားပါ။
    10. Provide ongoing-commissioning of systems. အေဆာက္အအံု လည္ပတ္ေနဆဲ မွာ လည္း systems ေတြ ကို ongoing-commissioning (ထိန္းသိမ္း စစ္ေဆး ျပဳျပင္) လုပ္ေပးပါ။

    Energy Efficiency အတြက္ လက္ရွိ အေကာင္းဆံုး မွီျငမ္းစရာ ကေတာ့ ASHRAE 90.1 ပါ။ သူ႕ကိုလည္း Free Preview တစ္အုပ္လံုး သြား ဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ASHRAE Publications [http://www.ashrae.org/publications/page/1285] ကိုသြားၿပီး Preview Popular ASHRAE Standards ကိုရွာပါ။


    စာဖတ္သူ အေန နဲ႔ ဒီ့ထက္ ပိုၿပီး ေလးေလးနက္နက္ သိခ်င္ရင္ ေတာ့၊ ဝယ္ယူဖတ္ရႈ ပါ (ဒါမွမဟုတ္) ကုမၸဏီ ကို ဝယ္ခိုင္း ပါလို႔။

    For Further Readings
    1. High Performing Buildings
      • ASHRAE က ကမကထ ျပဳၿပီး သံုးလတစ္ႀကိမ္ ထုတ္ေဝေန တဲ့ မဂၢဇင္း ပါ။ နည္းပညာ အသစ္ေတြ နဲ႔ Energy-efficient design and Operation ေတြ ရဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူး ကို Decision maker ေတြ နဲ႔ Building community ေတြ သိရွိနားလည္ေအာင္ ေလ့လာႏိုင္ေအာင္ အေထာက္အပံ့ ျဖစ္ေစဘို႔ ရည္မွန္းပါတယ္။ Sustainability movement ထဲ က စံျပ အေဆာက္အအံု ေတြ ကို ေလ့လာ တင္ျပထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
        ASHRAE Website မွာ ပိုက္ဆံေပးစရာ မလိုပဲ အလကား (Free) Download လုပ္ယူၿပီး ဖတ္ရႈႏိုင္ပါတယ္။

    2. Advanced Energy Design Guides Free Download
      • Building Energy အသံုး ကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ ဘို႔ Advanced Energy Guide Series ကို ထုတ္ထားပါတယ္။ လူေတြ ဆီ ေရာက္ေလ ေကာင္းေလ မို႔ ASHRAE Website မွာ ပိုက္ဆံေပးစရာ မလိုပဲ အလကား (Free) Download လုပ္ယူႏိုင္ပါတယ္။ အခုလက္ရွိ ထုတ္ေဝၿပီးတာကေတာ့
        • Small Offices
        • Small Retail
        • Warehouses
        • K-12 Schools

        ေနာက္ဆက္လက္ထုတ္ေဝ ဘို႔ ျပင္ဆင္ေနတာ ေတြ ကေတာ့
        • Highway Lodging
        • Healthcare Facilities

      Small Warehouses and Self-Storage Buildings
      For warehouses up to 50,000 ft2 and self-storage buildings that use unitary heating and air-conditioning equipment, which represent a significant amount of commercial warehouse space in the U.S.
      I-P units.
      K-12 School Buildings
      For elementary, middle, and high school buildings, which have a wide variety of heating and air-conditioning requirements. Options for daylighting, an important component in schools, are included.
      I-P units.
      Small Retail Buildings
      For retail buildings up to 20,000 ft2, the bulk of retail space in the U.S. Addresses typical uses: retail (other than shopping malls); strip shopping centers; automobile dealers; building material, garden supply, and hardware stores; department stores; drugstores; equipment and home furnishing stores; liquor stores; and wholesale goods (except food).
      I-P units.
      Small Office Buildings
      For office buildings up to 20,000 ft2 the bulk of office space in the U.S.; and provides benefits and savings for the building owner while maintaining quality and functionality of the office space. Awards: USGBC 2005 Leadership Award; Stars of Energy Efficiency Award, Honorable Mention (Alliance to Save Energy); and Best Sustainable Practice Award, Honorable Mention (SBIC).
      I-P units.

    3. ASHRAE Publications
      • ASHRAE Publications [http://www.ashrae.org/publications/page/1285] ကိုသြားၿပီး Preview Popular ASHRAE Standards ကိုရွာၿပီး ေလ့လာပါ။
      • ASHRAE Online Learning က Short Courses ထဲ မွာ ASHRAE 55 ကေနထုတ္ႏုတ္ ထားတဲ့ HVAC Systems: Thermal Comfort (I-P) ကုိ Free ေပးထားပါတယ္။ ပိုက္ဆံ ေပးစရာ မလိုပဲ Free ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။

Web-Links

  1. HVAC Systems: Introduction to Design
    [ http://chawlwin.blogspot.com/2008/10/hvac01design.html ]
  2. ASHRAE Standard 55: Thermal Environmental Conditions for Human Occupancy
    [ http://www.ashrae.org/publications/ ]
  3. ASHRAE Online Learning : Look for Short Courses: HVAC Systems: Thermal Comfort (I-P)
    [ http://www.ashrae-elearning.org/catalog.php ]
  4. ASHRAE Standard 62.1: Ventilation for Acceptable Indoor Air Quality
    [ http://openpub.realread.com/rrserver/browser?title=/ASHRAE_1/ashrae_62_1_2007_1280 ]
  5. ASHRAE MERV Rating
    [ http://en.wikipedia.org/wiki/Minimum_Efficiency_Reporting_Value ]
  6. MERV Chart[ http://www.pureairsystems.com/103_2.html ]
  7. Clean Air [ http://chawlwin.blogspot.com/2009/01/clean-air.html ]
  8. Free Preview [ http://www.ashrae.org/publications/page/1285 ]
  9. High Performing Buildings [ http://www.hpbmagazine.org/ ]
  10. Advanced Energy Design Guides Free Download
    [ http://www.ashrae.org/publications/page/1604 ]      

 MEP Basic Calculation

Engineering လို႔ေျပာထဲက လိုအပ္တဲ့ စက္ပစၥည္းေတြ ရဲ့ အ႐ြယ္အစား၊ စြမ္းအား နဲ႔ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ကို စနစ္တက် တြက္ခ်က္ဘို႔ လိုအပ္သလုိ လိုအပ္တဲ့ Components ေတြကို လည္း စနစ္တက် ေ႐ြးခ်ယ္တတ္ ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
အၾကမ္းေရးလက္စ၊ Target to Complete 30 Jun 2009
  1. General Consideration
    • Engineering ဆိုတာက သိပၸံ နည္းက်ေတြ႕ ႐ွိထားတဲ့ နိယာမ ေတြ၊ သခ်ာၤ နိယာမ ေတြကို အမွန္တကယ္ အသံုးခ်တာ ကို ေခၚတာမို႔ အင္ဂ်င္နီယာ ေတြ မွာ စမ္းသပ္ လုပ္ေဆာင္ တာေတြ ႐ွိေကာင္း႐ွိေပ မဲ့ စိတ္ထင္႐ံု နဲ႔ ရမ္းလုပ္လို႔ ရတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။
    • MEP Systems ေတြမွာလည္း လိုအပ္ခ်က္ ကို သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေဘာင္ အတြင္း ဝင္ေအာင္ တြက္ခ်က္ ရပါတယ္။ Engineering Applications ေတြ အတြက္ Computer Software ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳး လည္း ေပၚလာတာ မို႔ တြက္ခ်က္ရတာ ပိုမို လြယ္ကူ လာတာ နဲ႔ အတူ Basic Engineering ကို မသိဘဲ Software ကို သံုးတတ္႐ံု နဲ႔ေတာ့ Engineer ေကာင္း တစ္ေယာက္ ျဖစ္ဘို႔ မလြယ္ပါဘူး။
    • ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ Engineer နဲ႔ Calculations ခြဲထုတ္လို႔ မရပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ MEP Systems ေတြ ဒီဇိုင္းလုပ္တဲ့ အခါ မၾကာခန ေတြ႔ ရမဲ့ အေျခခံ တြက္ခ်က္မႈ ေတြကို ေရးေပးထားပါတယ္။ အဓိက တြက္ခ်က္ရ တာေတြကေတာ့။
      • Load/Demand Assessment
      • Pipe Sizing
      • Duct Sizing
      • Equipment Sizing / Selection
      • Environmental Calculations
      • Fittings Selection
    • ဒီအထဲက ေန႔စဥ္ အသံုးမ်ားတဲ့ Pipe Sizing နဲ႔ Duct Sizing ကိုတင္ျပေပးပါမယ္။ Pipe ပိုက္ ထဲမွာ ေရစီးပါတယ္။ Duct ထဲမွာ ေလစီးပါတယ္။ ႏွစ္ခုလံုး Engineering Fluid Dynamics ကို အေျခခံ ပါတယ္။ အနီးစပ္ ဆံုး ခန္႔မွန္း ႏိုင္တာ ကေတာ့ Darcy-Weisbach Equation ျဖစ္ၿပီး တြက္နည္း ကေတာ့ Iterative (အထပ္ထပ္ျပန္တြက္ရတဲ့ နည္း) မို႔ ႐ႈတ္ေထြးပါတယ္။ Sprinkler Systems Water Distribution နဲ႔ Irrigation Systems ေတြမွာ အသံုးမ်ား တာကေတာ့ Hazen-Williams equation ပါ။ Darcy-Weisbach Equation ေလာက္မတိက် ေပမဲ့ ပိုက္ အ႐ြယ္အစား ငယ္ငယ္ ေတြမွာ သိပ္မကြာလွ တာရယ္၊ တြက္ခ်က္ရ လြယ္ကူတာရယ္ ေၾကာင့္ သံုးစြဲၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
      ဒါလို ႐ႈတ္ေထြးတာ ေတြကို ေလွ်ာက္ေရး ေနမွာ မဟုတ္ပဲ ဘယ္လို လြယ္လြယ္ တြက္မယ္၊ အသံုးခ်ရ မယ္ဆိုတာကို ပဲ ေရးမွာပါ။
    • ဒီလို စီးသြား တဲ့ အခါ သိသင့္တဲ့ အခ်က္ေတြက ေတာ့။
      • Pipe Size / Duct Size (အ႐ြယ္အစား) တြက္ခ်က္ဘို႔
      • Velocity (အလ်င္)၊
      • Flowrate (ထုထည္ စီးႏႈန္း)၊
      • Pressure Loss (ခုခံအား ေၾကာင့္ ဖိအား ေလ်ာ့က်မႈ)
      • Flowrate = Velocity x Area
    • Area (ဧရိယာ)
      Pipe / Circular Duct Area, A = 0.25 x π x d²
      Rectangular DuctA = W x H


  2. References (မွီျငမ္းစရာ)
    • Pipe / Duct Sizing နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မွီျငမ္းစရာ အခ်ိဳ႕ ကိုေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
      1. Plumbing Engineering Services Design Guide, The Institute of Plumbing, UK
      2. International Plumbing Code , International Code Council
      3. Singapore CP48: 1998 with amendments 1&2 "Code of Practice for Water Services", Singapore Institute of Standards and Industrial Research, (Note: CP48:2005 excludes those chapters),
      4. Duct Design Chapter, ASHRAE Handbook : Fundamentals
      5. Pipe Sizing Chapter, ASHRAE Handbook : Fundamentals
      6. Mark E. Schaffer "A Pratical Guide to Noise and Vibration Control for HVAC Systems" , 2nd Edition ASHRAE
      7. Handbook of Air Conditioning System Design , Carrier Air Conditioning Company , McGRAW-HILL


  3. Quick Water Pipe Sizing
    အေျခအေန ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား နဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ျဖစ္ေစမဲ့ ပိုက္ အ႐ြယ္အစား အလြယ္ တြက္ခ်က္ပံုကို ဒီေနရာ မွာေရးထားပါတယ္။
    • I.P (USCS) Units
      Q = A x V
      =0.25 x π x d² (in²) x V (ft/s) x { 60 (s/min)} x { 12 (in/ft) } x { (1 / 231)(U.S gal / in³)}

      Q =2.45 x d² x V
      where Q in (US gpm), d in (in) and V in (ft/s)]
    • S.I Units
      Q = A x V
      =0.25 x π x d² (mm²) x V (m/s) x { 60 (s/min)} x { (1/1000)² (m/mm)²} x { 1,000 (l/m³)}

      Q = 0.0471 x d² x V
      where Q in (l/min), d in (mm) and V in (m/s)]


    • Sizing Criteria
      ServiceΔP*Velocity
      (m/s)( ft/s )
      Domestic Water Supply401 - 1.53 - 5
      Chilled Water40< 2.5< 8.0
      Condenser Water50< 2 < 6.5
      ΔP* - (mm Aq/m) or (ft.wg/1000 ft)
    • Recommended Pipe Sizes for Domestic Cold / Hot Water
      Pipe DiaFlowrateVelocity
      (in)(mm)S.I ( l/min )I.P. ( USgpm )( m/s )(ft/s)
      1/21592.41.03.0
      3/420184.8
      125308.0
      1 1/4325414.51.13.5
      1 1/2408422.01.24.0
      25015040.01.44.5
      2 1/26530080.01.55.0
      380420110.01.55.0
      4100780200.0
      51251200320.0
      61501620430.0
      82003000800.0
    • Recommended Pipe Sizes for Chilled / Cooling Water
      Pipe DiaFlowrateVelocity
      (in)(mm)S.I ( l/min )I.P. ( USgpm )( m/s )(ft/s)
      3/420185.01.03.0
      125308.0
      1 1/4325013.0
      1 1/2408020.01.24.0
      25015040.01.34.5
      2 1/26530080.01.55.0
      380500130.01.75.5
      4100900240.01.96.5
      51251500400.02.06.5
      61502100550.0
      820037501,000.0
      102506,0001,600.0
      123008,5002,250.0
      1435011,5003,000.0
      1640015,0004,000.0
      1845018,0004,750
      2050022,0005,800
      2255027,0007,150
      2460032,0008,450

  4. Pipe Material / Standard
    • Pipe Material ေတြက အမ်ားႀကီးပါ။ သံုးရမဲ့ Application ကိုလိုက္ၿပီး Pipe Material ကို ေသခ်ာ စိစစ္ေ႐ြးခ်ယ္ ရပါတယ္။ Water Supply, Waste-Water Collection, Air Conditioning (Condenser Water, Chilled-Water, Refrigerant Line, Drain Line, etc.), Compressed Gas (Oxygen, Nitrogen, Air, etc.), Steam အစ႐ွိသျဖင့္ Application အမ်ိဳးမ်ိဳး နဲ႔ သင့္ေတာ္တဲ့ ပိုက္အမ်ိဳးအစား ကိုေ႐ြးခ်ယ္ရပါတယ္။
      • Internal Pressure (အတြင္းမွာ ႐ွိတဲ့ Fluid ရဲ့ ဖိအားဒါဏ္ ကို ခံႏိုင္ဘို႔)
      • External Loads from Backfill & Traffic (အျပင္က ဖိအား ဒါဏ္ေတြ၊ ဥပမာ ေျမဘို႔တဲ့ ဒါဏ္ေတြ၊ ကားေတြျဖတ္မဲ့ ဒါဏ္ေတြ ႐ွိရင္ ခံႏိုင္ဘို႔)
      • Smoothness (ေခ်ာမြတ္မႈ)
      • Corrosion Resistance (တိုက္စား မႈဒါဏ္ ခံႏိုင္ရည္။)
      • Chemical Inertness (အထဲက Fluid နဲ႔ လြယ္လြယ္ကူကူ ဓာတ္မျပဳ ႏိုင္မႈ စြမ္းရည္။)
      • Methods of Joints (ပိုက္ဆက္ နည္း။)
      • Cost (ကုန္က်စရိတ္။)
      • Other Factors (အျခား အခ်က္အလက္ မ်ား။)
    • အဓိက ေတြ႔ႏိုင္တဲ့ ပိုက္ အမ်ိဳးအစားေတြ ကေတာ့
      • သတၳဳပိုက္ ေတြျဖစ္တဲ့ Copper/Brass, Steel (Black Steel, Galvanized Steel, Stainless Steel, etc.), Cast-Iron, Ductile Iron, etc. ေတြ
      • ပလတ္စတစ္ ပိုက္ေတြျဖစ္တဲ့ PVC, ABS, PPR, PVDF, etc.
      • ေျမ၊ ကြန္ကရစ္ ကို အေျခခံတဲ့ Vitrified Clay (ေျမအုတ္ၾကြတ္ ပိုက္) , Concrete (ကြန္ကရစ္ ပိုက္) ,
    • Pipe Standard
      • သံုးရမဲ့ လိုအပ္ခ်က္ နဲ႔ စံခ်ိန္စံညႊန္း သတ္မွတ္ ႏိုင္ဘို႔ Standard ေတြသတ္ မွတ္ထားပါတယ္။ U.S (ASTM, API), UK (B.S), Japan (JIS), Australia (AU), Singapore (SS). တစ္ခ်ိဳ႕ Standard ေတြက Cross-Reference လို႔သတ္မွတ္ လို႔ရေအာင္ အ႐ြယ္အစား စံခ်ိန္စံညႊန္း သတ္မွတ္ခ်က္ တူတတ္ ေပမဲ့ အခ်ိဳ႕ကေတာ့ အ႐ြယ္အစား မတူပါဘူး။ ဆိုလိုတာက ၁ လက္မပိုက္ခ်င္း တူေပမဲ့ လံုးပတ္၊ အထူ ကြာတာမ်ိဳးပါ။
      • Standard တစ္မ်ိဳးခ်င္း မွာကိုပဲ ပိုက္ေတြ ရဲ့ အထူအပါး၊ လံုးပတ္ နဲ႔ Pressure ဒါဏ္ခံႏိုင္ရည္ ေပၚ မူတည္ၿပီး Class / Type ေတြ ခြဲျခားထားပါ ေသးတယ္။ ဥပမာ။ ။ Steel Pipes (Schedule 10, 20, 30, 40, 80, XS, ST); Copper Pipes (Type K, L, M in ASTM, Type X, Y, Z in B.S)
  5. Application
    • Pipe Flow Application ေတြကို ၾကည့္ရင္
      1. Gravity Flow (ေျမဆြဲအား ကို သံုးထားတဲ့ ေရစီး)
        • Gravity Pressure Flow
        • Gradient Flow (အေစာင္း၊ ေလႇ်ာေစာက္ အတိုင္းစီးဆင္း)
      2. Pressurized Flow (ဖိအားေပး ထားတဲ့ ေရစီး)
        • One-Way Circuit (တစ္ဘက္သြား ေရစီး)
        • Loop (Circulation) Circuit (လွည့္ လည္ ေနတဲ့ ေရစီး ပတ္လမ္း)
  6. Water Pipe Sizing Consideration
    • Pipe Material
    • သံုးမဲ့ ေရရဲ့ အမ်ိဳးအစား (Domestic Water, Chilled Water, Condenser/Cooling Water, Hot Water, etc.)
    • Velocity Pressure Loss
    • Noise & Vibration
    • Erosion (တိုက္စား ပြန္းပဲ့ျခင္း မွ ကာကြယ္ရန္။)
    • Closed (Pressurized) Systems ေတြ အတြက္ Recommended Velocities ေတြကေတာ့
      ServiceVelocity Range
      S.I (m/s)I.P (fps)
      Pump Discharge2.4 to 38 to 12
      Pump Suction1.2 to 24 to 7
      Drain Line1.2 to 24 to 7
      Header1.2 to 4.54 to 15
      Riser1 to 33 to 10
      General Service1 to 35 to 10
      City Water1 to 23 to 7
    • Erosion လို႔ေခၚတဲ့ ေရတိုက္စား မႈဒဏ္ ခံႏိုင္ဘို႔ အတြက္ Recommended Velocities ေတြကေတာ့
      Normal Annual
      Operating Hours      		Maximum Recommended
      Water Velocity
      I.P (fps)S.I (m/s)
      1500123.6
      200011.53.5
      3000113.3
      4000103
      500092.7
      800082.4
  7. Duct Sizing Consideration
    • HVAC Duct Sizing နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး Post အသစ္ကို ျပန္ေရးေနပါတယ္။ HVAC Duct Sizing[ http://chawlwin.blogspot.com/2009/07/hvac-duct-sizing.html ] မွာေလ့လာပါ။ 

    • Application ေတြထဲ မွာ Programming အမ်ိဳးမ်ိဳး သံုးလို႔ ရပါတယ္။ ဒီအထဲ မွာ သံုးတတ္ရင္ အခ်ိန္ကုန္ သက္သာေစတဲ့ VBA (Visual Basics for Application) ကိုသံုးၿပီး Engineering Formula Functions ေတြ ေရးတာ ကို မိတ္ဆက္ေပး ဘို႔ ရည္ရြယ္ထားပါတယ္။
    • အဓိက သံုးမဲ့ ေနရာ က ေတာ့ spread sheet (Microsoft Excel) အတြက္ ပါ။ တကယ္ေတာ့ VBA က MS Offices ေတြ၊ Web Script ေတြ အတြက္ သာ မက AutoCad ® မွာလည္း အသံုးျပဳလို႔ ေကာင္းတဲ့ programming တစ္ခုပါ။ AutoCad ® ကိုသံုးတဲ့ သူေတြ အတြက္ AutoLisp, vBA, Diesel, Script စတဲ့ programming အခ်ိဳ႕ကို နားလည္ရင္ ထပ္တလဲလဲ လုပ္ရတဲ့ process ေတြ ကို အခ်ိန္ကုန္ သက္သာစြာ နဲ႔ လုပ္ေဆာင္ ႏိုင္ပါတယ္။ ရႈတ္ရႈတ္ေထြးေထြး တြက္ခ်က္ဘို႔ လိုအပ္တာေတြ၊ Trial and error Loop နဲ႔တြက္ရတာေတြ အတြက္လည္း တစ္ႀကိမ္ စနစ္တက် ေခါင္းရႈတ္ခံ လိုက္ရင္ ေနာက္တစ္ခါ သံုးဘို႔ အဆင္သင့္ ျဖစ္ေစပါမယ္။



    1. Basic of Programming
      • Programming Languages အလိုက္ Detail အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္ေပမဲ့ basic instructions အခ်ိဳ႕ ကေတာ့ Languages တိုင္းလိုလို မွာပါဝင္ေနတာ ေတြ႕ရပါမယ္။
        • input: Get data from the keyboard, a file, or some other device.
        • output: Display data on the screen or send data to a file or other device.
        • Math / Operation : Perform basic mathematical operations like addition and multiplication.
        • conditional execution: Check for certain conditions and execute the appropriate sequence of statements.
        • repetition: Perform some action repeatedly, usually with some variation.
      • ဒါေတြရဲ့ အေျခခံ ေတြ ကို Algorithm (or) Pseudocode and Program Flow Chart ေတြနဲ႔ ျပလို႔ ရပါတယ္။ Modular programming လို႔ေခၚတဲ့ Program အေသးေလး ေတြ အပိုင္းလိုက္ အကန္႔လိုက္ အစိတ္စိတ္ သီးျခားခြဲ ေရးၿပီး မွ ေပါင္းစပ္ သံုးတဲ့ အခါ ေရးရတာေရာ၊ debug လုပ္ရတာေရာ လြယ္ကူလာပါတယ္။
      • Program ေရးတဲ့ အခါ စနစ္ တက် Planning လုပ္ထားခဲ့ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ အမွားရွာရ ျပင္ရ စတဲ့ Debugging လုပ္ရတာ က ေရးရတာထက္ အဆေပါင္း မ်ားစြာ ပိုခက္ေစရံု သာမက Crush ျဖစ္တဲ့ ျပႆနာ ေတြကိုပါ ထပ္ရွင္း ေနရပါလိမ့္ အံုးမယ္။
      • Programming Flowchart နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး http://www.nos.org/htm/basic2.htm မွာ သြား ေရာက္ ေလ့လာ ႏိုင္ပါတယ္။ အဓိက သိသင့္တာ ကေတာ့
        • Start / End : အစ နဲ႔ အဆံုး (Programming တိုင္းမွာ အစ (Start) နဲ႔ အဆံုး (End) ပါဝင္ရပါမယ္။) သူ႕ရဲ့ ပံုက ေထာင့္ကို လံုးထားတဲ့ စတုဂံ ပံုပါ။
        • Process : Computational steps or processing function of a program၊ ပံုက ရိုးရိုး စတုဂံပံုပါ။
        • Decision Making and Branching၊ ႐ြမ္းဗတ္ ပံု။
    2. VBA for Excel
      Excel အတြက္ VBA Application ကိုေလ့လာတဲ့ အခါ သိသင့္တာေတြ ကေတာ့၊
      • VB for Application
      • VB for Excel Application
      • Files (personal.xls or add-in ".xla", Newer version ".xlsx")
      • Excel VBA Object Model: Excel, Word, AutoCad ® သာမက VBA သံုးႏိုင္တဲ့ Applications ေတြ မွာ Object Model ေတြရွိပါတယ္။ ဒါမွ VBA ကေန လုပ္ေဆာင္ရမဲ့၊ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြ ကို ရွာေဖြ ႏိုင္ဘို႔ပါ။
      • Macro Security
      • Function and Sub: Sub ဆိုတာ ကေတာ့ macro အေနနဲ႔ တိုက္ရိုက္ run လို႔ရတဲ့ processes ေတြပါ။ ပါဝင္တဲ့ နည္းလမ္း အခ်ိဳ႕ ကို modify လုပ္ဘို႔ လိုတဲ့ အခါ macro record လုပ္ၿပီး မီွျငမ္းေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။ Form ေတြပါ ဒီဇိုင္းလုပ္ၿပီး Graphical User Interface နဲ႔ သံုးစြဲႏိုင္ပါတယ္။ အခုတင္ျပမွာ ကေတာ့ ဒီ Sub အေၾကာင္း မဟုတ္ပါဘူး။ Excel Spread Sheet ထဲမွာ Function အေနနဲ႔ တိုက္ရိုက္ Insert လုပ္ သံုးႏိုင္မဲ့ Function ေတြအေၾကာင္းပါ။

      ...Back to Top ....
    3. Developing Programming Flowcharts for HVAC Air-Side Circular Duct Sizing Calculations (SI Units)
      • Cold Air Standard အတြက္ သံုးရမဲ့ Duct အရြယ္အစား ေရြးခ်ယ္တဲ့ နည္းပါ။ ဒီနည္း နဲ႔ Pressure Loss ကို တြက္ထုတ္ ရင္ ရမဲ့ Duct Pressure Loss အေျဖက ± 5% အတြင္းမွာ ရွိပါတယ္။ သူ႕ကို သံုးႏိုင္တဲ့ Conditions ေတြကေတာ့။
        • Temperature: 5 to 35 °C
        • Elevation: 0 to 500m
        • Duct Pressure: -5 to 5 kPa relative to ambient pressure
      • ဒီ အေျခအေန ေတြ က ပံုမွန္ HVAC အတြက္ လံုေလာက္ပါတယ္။
      • အမ်ားအားျဖင့္ Constraints ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ Velocity နဲ႔ Friction Loss ပါ။ ဒါေၾကာင့္ Duct Size လုပ္တဲ့ အခါ Velocity ကိုပဲ သံုးရင္ မွားတတ္ပါတယ္။
      • Velocity Limits ေတြ နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး Basic Duct Sizing Consideration ေတြကုိ M&E Basics: Pipe & Duct Sizing မွာေလ့လာပါ။ (မွတ္ခ်က္၊ ၊ Ducting နဲ႔ Piping ကို သီးသန္႔ျပန္ခြဲ ဘို႔ စီစဥ္ေနပါတယ္။)
      • ပထမဆံုး Circular Duct Size ကို တြက္ဘို႔ Function ကိုေရးရပါမယ္။
      • အသံုးျပဳမဲ့ Calculation Formulae ေတြကို ေတာ့ ASHRAE Handbook: Fundamental ထဲကေန မွီျငမ္းထားပါတယ္။


      • တြက္နည္း အဆင့္ဆင့္ ကေတာ့၊
        • သတ္မွတ္ထားတဲ့ Velocity အတြင္းဝင္တဲ့ Duct Size ကိုတြက္မယ္။
        • ဒီ Duct Size နဲ႔ တြက္ရင္ ရမဲ့ Pressure Loss ကိုတြက္ၿပီး သတ္မွတ္ထားတဲ့ Limit အတြင္းရွိမရွိ ၾကည့္မယ္။ ဝင္ေနတယ္ ဆိုရင္ အေျဖရပါၿပီ။
        • Limit အတြင္း မဟုတ္ေသး ရင္ေတာ့ သတ္မွတ္ထားတဲ့ Pressure Loss Limit အတြင္း မဝင္မခ်င္း Duct Size ကိုျပန္ေရြး၊ ျပန္တြက္ လုပ္ရပါမယ္။
      • ဒီ Function ကိုေရးတဲ့ အခါ တြက္ရ ပုိၿပီးလြယ္ ကူေအာင္ အကူ Functions ခြဲႏွစ္ခု ပါ ထည့္ေရးထားပါတယ္။ ဒီ Functions သံုးခု ေပါင္းမွ အလုပ္ လုပ္ပါလိမ့္မယ္။
        1. DuctSize_Cir_mm : Circular Duct Size ကို တြက္ထုတ္ဘို႔ပါ။
        2. DuctFrictionLoss_Pa: Circular Duct Frictioin Loss ကို တြက္ထုတ္ဘို႔ပါ။
        3. f_Colebrook: Colebrook's Friction Factor ကို တြက္ထုတ္ဘို႔ပါ။
      • Flowcharts ေတြ ကို ေရးမယ္ဆိုရင္ ဒီလိုေတြ႕ရပါမယ္။
        1. DuctSize_Cir_mm
        2. DuctFrictionLoss_Pa
        3. f_Colebrook
      • Circular Duct မဟုတ္တဲ့ အျခား Duct ေတြ ကို သံုးတဲ့ အခါ အသင့္ေတာ္ဆံုး ကေတာ့ Equivalent Circular Duct ကိုရွာၿပီး တြက္တဲ့ နည္းပါ။
      • HVAC Air-Side မွာသံုးေလ့ ရွိတဲ့ Air Duct အမ်ိဳးအစား သံုးခု နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ Conversion Formula ေတြ ကို ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
      • ဒီ Conversion Formula ေတြ ကို အသံုးခ်ထားတဲ့ VBA Code ေတြကိုပါ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
      • ဒီ တြက္နည္း ေတြ ကို Numerical Programming နဲ႔တြက္ဘို႔ VBA Code ကို ေရးရပါတယ္။ Excel ထဲက Visual Basic Editor ေအာက္မွာပါ။ သီးသန္႔ ".xla" အျဖစ္နဲ႔ ထားၿပီး Excel အစမွာ တက္ဘို႔ ထားထားတဲ့ XLStart ဆိုတဲ့ Folder ကိုရွာၿပီး ထည့္ခ်င္ထည့္၊ “personal.xls” ဆိုတဲ့ File ထဲမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ထားလို႔ရပါတယ္။
      • VBA က Macro Security Level ေပၚမူတည္ ၿပီး အလုပ္လုပ္ခြင့္ ေပးရပါတယ္။ Powerful Operation ေတြမို႔ Macro Security အေၾကာင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာ သိရွိထားဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
      • "personal.xls" ဆိုတာ မရွိေသးရင္ေတာ့ ပထမ Record New Macro လုပ္၊ စာတစ္လံုး ႏွစ္လံုးရိုက္၊ ဟုိႏွိပ္ဒီႏွိပ္ လုပ္ၿပီး Stop Macro ကိုႏွိပ္၊ ၿပီးလို႔ Visual Basic Editor ကို ဖြင့္လိုက္ရင္ "personal.xls" တက္လာတာ ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။

      • ေအာက္ဆံုး ပိုင္း မွာ Excel 2003 နဲ႔ Excel 2007 က Screenshots အခ်ိဳ႕ကို ထည့္သြင္း ေပးထားပါတယ္။

      ...Back to Top ....
    4. VBA Codes for Air Duct (SI Units)
      • Air Duct Sizing တြက္ခ်က္ရမွာ သံုးနိုင္ဘို႔ အတြက္ VBA Functions ေတြ ကို ေရးထား ေပးပါတယ္။ ေရးထားတဲ့ Functions ေတြ ကေတာ့။
        1. DuctSize_Cir_mm(Air_cmh, Optional dP_Pa = 1, Optional V_mps = 8, Optional e_mm = 0.09)
          Circular Duct Size ကို တြက္ထုတ္ဘို႔ပါ။
        2. DuctFrictionLoss_Pa(Air_cmh, DuctDia_mm, Optional e_mm = 0.09)
          Circular Duct Frictioin Loss ကို တြက္ထုတ္ဘို႔ပါ။
        3. f_Colebrook(e_by_D, Re)
          Colebrook's Friction Factor ကို တြက္ထုတ္ဘို႔ပါ။
        4. DuctR2C(dH, dW)
          Rectangular Duct ရဲ့ Equivalent Circular Duct Diameter ကို ရွာေပးမဲ့ Function ျဖစ္ပါတယ္။
        5. DuctO2C(dH, dW)
          Oval Duct ရဲ့ Equivalent Circular Duct Diameter ကို ရွာေပးမဲ့ Function ျဖစ္ပါတယ္။
        6. DuctC2R(dD, Optional dH = 0)
          Circular Duct တစ္ခု ရဲ့ Equivalent Rectangular Duct Dimension ကို ရွာေပးမဲ့ Function ျဖစ္ပါတယ္။ dH=0 ထားရင္ Square Duct ကို ရွာေပးပါလိမ့္မယ္။
        7. DuctC2O_Width(dD, Optional dH = 0)
          Circular Duct တစ္ခု ရဲ့ Equivalent Oval Duct Dimension ကို ရွာေပးမဲ့ Function ျဖစ္ပါတယ္။ dH=0 ထားရင္ေတာ့ Square duct ကို round Duct ရံထားတဲ့ အရြယ္အစား ကို ရရွိပါမယ္။ ( ie, a = 2 * b )
        8. Function DuctAirFlow_Cir_cmh(dD_mm, Optional dP_Pa = 1, Optional dV_mps = 9, Optional e_mm = 0.09)
          Circular Duct တစ္ခုရဲ့ Allowable Air Flow (cmh) ကို တြက္ထုတ္ဘို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
        9. DuctAirFlow_Rec_cmh(dW_mm, dH_mm, Optional dP_Pa = 1, Optional dV_mps = 9, Optional e_mm = 0.09)
          Rectangular Duct တစ္ခုရဲ့ Allowable Air Flow (cmh) ကို တြက္ထုတ္ဘို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
        10. DuctAirFlow_Oval_cmh(dW_mm, dH_mm, Optional dP_Pa = 1, Optional dV_mps = 9, Optional e_mm = 0.09)
          Oval Duct တစ္ခုရဲ့ Allowable Air Flow (cmh) ကို တြက္ထုတ္ဘို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
      • Visual Basic Editor ကိုဖြင့္ၿပီးတဲ့ အခါ VBAProject(PERSONAL.XLS) ေအာက္မွာ Module တစ္ခု ကို ထည့္သြင္းၿပီး ကိုယ္ႏွစ္သက္သလို နာမည္ေပး ရပါမယ္။ e.g. AirDuct ၿပီးရင္ Code ေနရာမွာ ေအာက္က VBA Codes ေတြကို Copy & Paste လုပ္ဘို႔ပါ။ (Screenshots: No.2 ကို မွီျငမ္း ၾကည့္ပါ။)


      'General Section Declaration
      Option Base 0 'array base
      Option Compare Text
      Private Const atm As Double = 101.325 ' Atmospheric pressure in kPA
      Public Const pi As Double = 3.14159265358979

      'Function No. 01: to calculate Circular Duct Size
      Function DuctSize_Cir_mm(Air_cmh, Optional dP_Pa = 1, Optional V_mps = 8, Optional e_mm = 0.09)
      'Calculate Circular Duct Size, Default for 1Pa/m, 8 m/s and Medium Surface Roughness 0.09mm
          Dim dV As Double, dD As Double, dA As Double
          Dim dP As Double

          'calc Area which satisfy the velocity limits
          dV = V_mps
          dA = Air_cmh / (3600# * dV)
          dD = (4 * dA / pi) ^ 0.5 * 1000

          'call function for Friction Loss
          dP = DuctFrictionLoss_Pa(Air_cmh, dD, e_mm)

          If dP > dP_Pa Then
              Do
                  'Use Power rule estimation for iteration
                  dD = dD * (dP / dP_Pa) ^ 0.25
                  dP = DuctFrictionLoss_Pa(Air_cmh, dD, e_mm)
                  'exit error 1%
                  If Abs((dP - dP_Pa) / dP_Pa) < 0.01 Then Exit Do
              Loop
          End If
          DuctSize_Cir_mm = dD
      End Function

      'Function No. 02: to calculate duct friction loss
      Function DuctFrictionLoss_Pa(Air_cmh, DuctDia_mm, Optional e_mm = 0.09)
          'Calculate Friction Loss
          Dim dQ As Double, dD As Double 'flowrate (m3/s), diameter(mm)
          Dim dV As Double, dF As Double 'velocity (m/s), friction factor
          Dim dM As Double, dE As Double 'density (kg/m3), surface roughness
          Dim Re As Double, dA As Double

          'For Cold Air Standard at density=1.2kg/m3
          If Air_cmh * DuctDia_mm > 0 Then
              dQ = Air_cmh / 3600# 'convert air flowrate to m3/s
              dD = DuctDia_mm
              dM = 1.2 'kg/m3 for cold air std
              dA = 0.25 * pi * (dD / 1000#) ^ 2
              dV = dQ / dA 'v=Q/A
              Re = 66.4 * dD * dV 'Ref ASHRAE: or use Re = V * d / nu
              dF = f_Colebrook(e_mm / dD, Re)
              DuctFrictionLoss_Pa = 500 * dF * dM * dV * dV / dD
          Else
              DuctFrictionLoss_Pa = 0
          End If
      End Function

      'Function No. 03: to calculate Colebrook Friction Factor
      Function f_Colebrook(e_by_D, Re) 'e_by_D Relative roughness; Dh: Hydraulic Dia, Re: Reynold number
          'Calculate Colebrook friction Factor

          Dim f As Double, root_f As Double, root_f1 As Double

          'Start with Tsal's estimation
          f = 0.11 * (e_by_D + 68 / Re) ^ 0.25
          If f < 0.018 Then
              f = 0.85 * f + 0.0028
          End If

          root_f = f ^ 0.5
          Do
              root_f1 = -0.5 * Log(10) / Log(e_by_D / 3.7 + 2.51 / (root_f * Re))
              'check if error is less than 0.5%
              If Abs((root_f1 - root_f) / root_f) < 0.005 Then Exit Do
              root_f = 0.5 * (root_f + root_f1) 'Use binary approach iteration
          Loop
          f_Colebrook = root_f ^ 2
      End Function

      'Function No. 04: Equivalent Circular Duct Size of a Rectangular Duct
      Function DuctR2C(dH, dW) As Double
          'Rectangular Duct to Circular Duct
          If dW * dH > 0 Then
              DuctR2C = 1.3 * ((dH * dW) ^ 0.625) / ((dH + dW) ^ 0.25)
          Else
              DuctR2C = 0
          End If
      End Function

      'Function No. 05: Equivalent Circular Duct Size of an Oval Duct
      Function DuctO2C(dH, dW) As Double
          'Oval Duct to Circular Duct
          Dim dA As Double, P As Double
          If dW * dH > 0 Then
              dA = (pi * dH ^ 2 / 4) + dH * (dW - dH)
              P = pi * dH + 2 * (dW - dH)
              DuctO2C = 1.55 * (dA ^ 0.625) / (P ^ 0.25)
          Else
              DuctO2C = 0
          End If
      End Function

      'Function No. 06: Equivalent Rectangular Duct Dimension of a Circular Duct
      Function DuctC2R(dD, Optional dH = 0) As Double
          'Circular Duct to Rectangular Duct
          'if Dimension (dH) is zero, square duct
          'dH could be either dimension: "Width" or "Height"
          Dim dW As Double, dW1 As Double
          Dim dD1 As Double

          If dH > 0 Then
              'Estimate dH
              dW = 0.25 * pi * dD * dD / dH
              Do
                  dD1 = 1.3 * ((dH * dW) ^ 0.625) / ((dH + dW) ^ 0.25)
                  dW = dW * (dD / dD1) ^ 2
                  If Abs((dD1 - dD) / dD) < 0.005 Then Exit Do
              Loop
          Else
              dW = dD * 0.9148
          End If
          DuctC2R = dW
      End Function

      'Function No. 07: Equivalent Oval Duct Dimension of a Circular Duct
      Function DuctC2O_Width(dD, Optional dH = 0) As Double
          'Circular Duct to Rectangular Duct
          'if Dimension (dH) is zero, square duct + round, ie, a = 2 * b
          'dH is dimension b for "Height", dW is dimension a for "Width"
          'As nature, dH < dD
          Dim dW As Double, dW1 As Double
          Dim dD1 As Double
          Dim dA As Double, P As Double

         If dH > 0 Then
              'Estimate dH
              dW = 0.25 * pi * (dD * dD - dH * dH) / dH
              Do
                  dA = (pi * dH ^ 2 / 4) + dH * (dW - dH)
                  P = pi * dH + 2 * (dW - dH)
                  dD1 = 1.55 * (dA ^ 0.625) / (P ^ 0.25)
                  dW = dW * (dD / dD1) ^ 2
                  If Abs((dD1 - dD) / dD) < 0.005 Then Exit Do
              Loop
          Else
              dW = dD / 1.5234
          End If
          DuctC2O_Width = dW
      End Function

      'Function No. 08: To Calculate Allowable Air Flow from a Circular Duct.
      Function DuctAirFlow_Cir_cmh(dD_mm, Optional dP_Pa = 1, Optional dV_mps = 9, Optional e_mm = 0.09)
          Dim cmh As Double, dP As Double
          Dim dD As Double, dV As Double

          dV = dV_mps
          dD = dD_mm
          cmh = 0.0009 * pi * dD * dD * dV '0.0009 <- 0.25*3600/1000000
          dP = DuctFrictionLoss_Pa(cmh, dD, e_mm)
          If dP > dP_Pa Then
              Do
                  dV = dV * (dP_Pa / dP) ^ 0.5
                  cmh = 0.0009 * pi * dD * dD * dV
                  dP = DuctFrictionLoss_Pa(cmh, dD, e_mm)
                  If Abs(dP - dP_Pa) / dP_Pa < 0.01 Then Exit Do
              Loop
          End If
          DuctAirFlow_Cir_cmh = cmh
      End Function

      'Function No. 09: To Calculate Allowable Air Flow from a Rectangular Duct.
      Function DuctAirFlow_Rec_cmh(dW_mm, dH_mm, Optional dP_Pa = 1, Optional dV_mps = 9, Optional e_mm = 0.09)
          Dim dD As Double, dV As Double
          dV = dV_mps
          dD = DuctR2C(dW_mm, dH_mm)
          DuctAirFlow_Rec_cmh = DuctAirFlow_Cir_cmh(dD, dP_Pa, dV_mps, e_mm)
      End Function

      'Function No. 10: To Calculate Allowable Air Flow from an Oval Duct.
      Function DuctAirFlow_Oval_cmh(dW_mm, dH_mm, Optional dP_Pa = 1, Optional dV_mps = 9, Optional e_mm = 0.09)
          Dim dD As Double, dV As Double
          dV = dV_mps
          dD = DuctO2C(dW_mm, dH_mm)
          DuctAirFlow_Oval_cmh = DuctAirFlow_Cir_cmh(dD, dP_Pa, dV_mps, e_mm)
      End Function

      ...Back to Top ....
    5. Screenshots: Adding VBA Codes in Excel
      Excel 2002-2003 (or Earlier)
      • Screenshot No. 1: နမူနာ အေနနဲ႔ Microsoft Excel 2002-2003 မွာဆိုရင္ေတာ့ ဒီလိုေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။

      • Screenshot No. 2: Visual Basic Editor ဆိုတာ ကို ႏွိပ္လိုက္ရင္ ေအာက္က ပံုစံ ေပၚလာပါလိမ့္မယ္။ အထဲမွာ VBA Code ေတြ ကို ကူးယူၿပီးရင္ ဒီလို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။



      Excel 2007
      • Screenshot No. 3: 2007 အထက္ ဆိုရင္ေတာ့ Tools အစား Developer Tab အေနနဲ႔ ဝင္လာပါတယ္။

      • Screenshot No. 4: တစ္ခါတစ္ရံ Developer Tab ကို ေဖ်ာက္ ထားတတ္ပါေသးတယ္။ ဒါဆိုရင္ ေတာ့ excel option ေအာက္ကေန သြားရွာ ရပါလိမ့္မယ္။ (မေသခ်ာ ရင္ Help မွာ ရွာၾကည့္ပါ။)


        Screenshot No. 5:

      • အထက္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့ အတိုင္း VBA က Macro Security Level ေပၚမူတည္ ၿပီး အလုပ္လုပ္ခြင့္ ေပးရပါတယ္။ Powerful Operation ေတြမို႔ Macro Security အေၾကာင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာ သိရွိထားဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ Screenshot No. 6:

      • Screenshot No. 7:Developer Tab ေအာက္ က Code ေနရာ မွာ လည္း Macro Security ဆိုတာ ရွိပါတယ္။ ထြက္လာမဲ့ Screen ကေတာ့။

      ...Back to Top ....
    6. Screenshots: Use of VBA Functions in Excel Worksheet
      • ၿပီးရင္ေတာ့ ဒီ Function ေတြကို Excel Spreadsheet မွာ အသင့္သံုးႏိုင္ပါၿပီ။
      • ပထမ Insert function ကိုသြားၿပီး select a category မွာ User Defined ကိုေရြးလိုက္ရင္ ဒီ Function ေတြ ေပၚလာပါလိမ့္မယ္။
      • ၿပီးရင္ေတာ့ Excel Formula သံုးေနက် အတိုင္းသံုးရံုပါပဲ။
        ဒီအထဲ မွာ Air_cmh ဆိုတဲ့ ကြက္လပ္ကိုေတာ့ ျဖည့္ကို ျဖည့္ရပါမယ္။ အျခား ကြက္လပ္ေတြ ကို Function မွာထဲ က Optional အေနနဲ႔ ေရြးၿပီး Assign လုပ္ထားတာမို႔ မျဖည့္လည္း ရပါတယ္။ Assigned လုပ္ခဲ့တဲ့ value ေတြကေတာ့ အသံုးမ်ားတဲ့
        • dP_Pa = 1
        • V_mps = 8
        • E_mm = 0.09
      • ၿပီး Excel Style: Drag-Coppy လုပ္လိုက္ရင္ ရမဲ့ အေျဖကေတာ့၊

      • ဒီကရတဲ့ အေျဖက Chart ကေနၾကည့္လို႔ ရတဲ့ အေျဖနဲ႔ အတူတူေလာက္ပါပဲ။ တကယ္ အေသးစိတ္ တြက္လို႔ ရမဲ့ အေျဖရဲ့ ± 1% အတြင္းမွာ ရွိတာမို႔ safety factor ထည့္ယူေလ့ရွိတဲ့ အင္ဂ်င္နီယာ ေတြအတြက္ လံုေလာက္ပါတယ္။
        မွတ္ခ်က္။ ။ Excel Calculation Sheet File ေတြ ကို အျခားသူေတြ ဆီ ပို႔ေပးရတဲ့ အခါမွာေတာ့ ဒီ Function VBA Codes ေတြ အဲဒီ file ထဲမွာ မပါရင္ အလုပ္လုပ္ မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အရွင္းဆံုး နည္းလမ္းကေတာ့ Function VBA Codes ေတြ ထည့္မေပး ပဲ Function ေတြ နဲ႔တြက္ ၿပီး ရလာတဲ့ အေျဖ ရွိတဲ့ Cell ေတြက အေျဖ ကို Copy ကူး၊ ၿပီး Paste Special မွာ values ကို ေရြးၿပီး ျပန္ထည့္လိုက္ပါ။ Chart ၾကည့္ၿပီး Manually ရိုက္ထည့္ ထားသလို မ်ိဳးေပါ့။  

      HVAC Duct Size 

      • HVAC စနစ္မွာ ေလကို Transport လုပ္ဘို႔ အတြက္ Air Duct အမ်ိဳးမ်ိဳး ပါဝင္ ေနရပါတယ္။
      • ဒါေၾကာင့္ HVAC System Design အႀကီးေတြ လုပ္ရတဲ့ အခါ မွာ ႀကံဳေတြ႕ရမဲ့ Air Duct Sizing ေတြ ကို စနစ္တက် ေရြးခ်ယ္ေစႏိုင္ဘို႔ က အေရးႀကီးပါတယ္။
      1. Introduction
        • သံုးတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ အလိုက္ Fresh Air Duct (Ventilation Duct), Supply Air Duct, Return Air Duct, Exhaust Air Duct စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ပါဝင္ပါတယ္။ Exhaust မွာမွ စုတ္ထုတ္မဲ့ ဓါတ္ေငြ႕ ရဲ့ သေဘာ သဘာဝ ကို လိုက္ၿပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲႏိုင္ပါေသးတယ္။ (ဥပမာ၊ ၊ General exhaust, Toilet exhaust, Kitchen Exhaust, Wet exhaust, Chemical Exhaust, Acidic Exhaust, Caustic Exhaust, etc.)
        • Duct Material အေနနဲ႔ အသံုးအမ်ားဆံုး က Sheet Metal ပါ။ သံုးမဲ့ အသံုး အပူခ်ိန္ နဲ႔ Chemical / heat / moisture စတဲ့ resistant ေတြ ေပၚမူတည္ၿပီး အျခား material ေတြ လည္း အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္။ အသံုးမ်ားတာကေတာ့ Aluminium, Stainless Steel, PP နဲ႔ အျခားပလတ္စတစ္ အခ်ိဳ႕ပါ။
        • Shape (ပံု) အေန နဲ႔ လည္း ေလးေထာင့္၊ အဝိုင္း နဲ႔ ဘဲဥပံု ဆန္ဆန္ ေတြ ျဖစ္ႏို္င္ပါတယ္။
        • မီးအေရးေပၚ အေျခအေန အတြက္ သံုးမဲ့ Duct ေတြ အတြက္ Fire Rating Consideration ေတြ လိုအပ္သလို၊ ေျပးမဲ့ ေနရာနဲ႔ အပူ အေအး ကြာဟခ်က္ Temperature Differences ေတြ ရွိမယ္ဆိုရင္ Insulation လိုအပ္ႏိုင္ပါတယ္။
        • အသံုးမ်ားတဲ့ Standard ကေတာ့ SMACNA Standard ပါ။
        • အၾကမ္းအားျဖင့္ အလြယ္တကူ ေရြးခ်ယ္တဲ့ အခါ Pressure Loss ΔP ကို 1 Pa/m (0.1mm Aq /m) နဲ႔ ေရြးတတ္ၾကပါတယ္။ Velocity ကို လည္း 8 m/s ထက္ မေက်ာ္ေစရဘူး စသည္ ျဖင့္ေပါ့။ ဒါက သံုးေနက် လည္းျဖစ္၊ သံုးလို႔လည္း ျပႆနာ မေပးႏိုင္မဲ့ အေျခအေန ေတြကိုလည္း သိရင္ လြယ္လြယ္ သံုးႏိုင္တဲ့ Rule of Thumb တစ္ခုပါ။ ေလွနံဒါးထစ္ မွတ္ဘို႔ ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ထူးျခားတဲ့ application ေတြ၊ အေျခအေန မွာ ဒီ ဂဏန္းေတြ ကို ျပန္စစ္ေဆး ရပါလိမ့္မယ္။
          ( မွတ္ခ်က္။ ။ Thumb Rule (or) Rule of Thumb ဆိုတာက အေတြ႕အႀကံဳ ကို အေျခခံ ၿပီး အလြယ္တကူ သံုးႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းကို ဆိုလိုတာပါ။ သူ႔မွာ ဘာလို႔ လုပ္ရတာလဲ ဆိုတဲ့ အေျဖအတိအက် ေပးဘို႔ မလြယ္ေပမဲ့ ဒီ တန္ဘိုးကို သံုးခဲ့တာ အဆင္ေျပတယ္၊ OK ပဲ လို႔ အဓိပၸါယ္ ရပါတယ္။ ဘယ္ Subjects မွာမဆို အသံုးမ်ားတဲ့ စကားလံုး ပါ။)

      2. Duct Sizing Design Consideration
        • Dust Sizing လုပ္တဲ့ အခါ အဓိက Factor ႏွစ္ခုကေတာ့ Friction Loss နဲ႔ Velocity ပါ။ Duct Construction ကိုလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစား ရပါေသးတယ္။
        • Friction Loss ကိုထည့္သြင္း စဥ္းစားရတာ ကေတာ့ လိုအပ္မဲ့ Fan Power ကို ကန္႔သတ္ႏိုင္ဘို႔ပါ။ Friction Loss က Duct Velocity နဲ႔ ေရာ Duct အတြင္းမ်က္ႏွာျပင္ အၾကမ္းအႏု roughness factors နဲ႔ ပါ သက္ဆိုင္ပါတယ္။
        • Velocity Limit ကိုသတ္မွတ္ရတာ ကေတာ့ ေလစီးတဲ့ အခ်ိန္ ထြက္ေပၚလာမဲ့ အသံ ကို ကန္႔သတ္ ႏိုင္ဘို႔ ပါ။ ဒါ့အျပင္ Friction Loss အေပၚမွာ လည္း အက်ိဳးသက္ေရာက္ မႈ ရွိေန ပါေသးတယ္။ အသံုးျပဳ မဲ့ ေနရာ Duct Section Location (Supply, Return / Main, Branch) အေပၚမူတည္ သလို အခန္းရဲ့ လိုအပ္တဲ့ Noise Criteria (ဆိတ္ၿငိမ္မႈ အတိုင္းအတာ) နဲ႔ လည္း ဆိုင္ ပါတယ္။
        • HVAC Air-Side မွာသံုးေလ့ ရွိတဲ့ Air Duct အမ်ိဳးအစား သံုးခု ကို ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
        • Circular Duct မဟုတ္တဲ့ အျခား Non-Circular Duct ေတြ ကို သံုးတဲ့ အခါ အသင့္ေတာ္ဆံုး ကေတာ့ Equivalent Circular Duct ကိုရွာၿပီး တြက္တဲ့ နည္းပါ။
        • Duct Size ေတြကို စဥ္းစားတဲ့ အခါ Internal Clear Dimensions (အတြင္းပိုင္း အလြတ္ အတိုင္းအတာ မ်ား) ျဖစ္ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ Internal Lining / Insulation လိုအပ္ႏိုင္တာ မို႔ ဒီအခ်က္ ကို မေမ့ ဘို႔ သတိေပးရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
        • Aspect Ratio
          • Aspect Ratio ဆိုတာ က Rectangular Duct နဲ႔ Oval Duct ေတြ မွာ အနံ နဲ႔ အျမင့္၊ ႀကီးတာကို ငယ္တာ နဲ႔ စား လို႔ ရတဲ့ အေျဖပါ။ (Aspect Ratio = The ratio of the long side to the short side of the duct)
          • အေကာင္းဆံုး ကေတာ့ Aspect Ratio = 1 ပါ။ ဘာလို႔လည္း ဆိုေတာ့ ပစၥည္း အကုန္အက် အနည္းဆံုးမို႔ ပါပဲ။ Sheet Metal Duct တစ္ခု ကို Fabricate လုပ္တဲ့ အခါ Parameter က ကုန္က်မဲ့ Sheet Metal အေရအတြက္ နဲ႔ တိုက္ရိုက္ အခ်ိဳး က်ပါတယ္။ Aspect Ratio မ်ားလာရင္ Parameter (ပတ္လည္အနား အရွည္) လည္း မ်ားလာတာ ကို သတိျပဳမိမယ္ ထင္ပါတယ္။ (Development Drawing ဆြဲတာ ကို သတိရပါ။) ေအာက္မွာ Cross Section Area ခ်င္း တူတဲ့ Duct ႏွစ္ခု ကို ယွဥ္ျပေပးထားပါတယ္။
          • အထက္ပါ ပံုအရ Parameter ခ်င္းယွဥ္ၾကည့္ရင္ 5m vs 4m မို႔ (5-4)/4 = 25% ပိုကုန္က်တာ ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါ့အျပင္Equivalent Diameter ခ်င္းတူဘို႔ အတြက္ Aspect Ratio မ်ားတဲ့ Duct Size ကို နည္းနည္း ပိုႀကီးေပးဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Material Usage က 30% ေလာက္ပိုကုန္ပါတယ္။ (ေအာက္ဇယားတြင္ ရႈ။)
          • ဒါ့အျပင္ Aspect Ratio မ်ားလာတာနဲ႔ တစ္ၿပိဳင္တည္း မွာပဲ Insulation ပတ္ရမဲ့ ဧရိယာ မ်ားလာ သလို Heat Gains/Loss လည္း မ်ား လာပါအံုးမယ္။
          • ေအာက္မွာ Equivalent Duct Diameter တစ္ခု အတြက္ Aspect Ratio ေျပာင္းတဲ့ အေပၚ ပိုကုန္က်မဲ့ Material နဲ႔ Cost ေတြ ကို နမူနာ ေပးထားပါတယ္။
            Aspect
            Ratio            		Sheet Metal UsageInstallation
            Cost
            11.001.00
            21.071.12
            31.181.26
            41.291.44
            51.391.62
            61.492.00
            71.592.08
          • အေပၚက Table ကို ၾကည့္ရင္ Aspect Ratio 4 ျဖစ္လာတဲ့ အခါ ကုန္က်မဲ့ Sheet Metal က 30% ေလာက္ ပိုကုန္က် မွာ ျဖစ္ၿပီး Installation Cost (တပ္ဆင္ စရိတ္) ကေတာ့ 50% ေလာက္ပို ကုန္က်တာ ေတြ႕ရပါမယ္။
          • Site / Space Constraints ေတြ အရ Aspect Ratio 1 အၿမဲတမ္း ရႏို္င္ဘို႔ က မလြယ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ Aspect Ratio ကို 4 ထက္ မေက်ာ္ပါေစနဲ႔။
          • မွတ္ရလြယ္ေအာင္ ေျပာရမယ္ ဆုိရင္၊ Low Aspect Ratio Means:
            • Lower Friction Rate (Lower Operating Cost)
            • Lower Perimeter to Area Ratio (Lower Material Cost)
        • Pressure Loss Consideration
          • Friction Loss ကို ကန္႔သတ္တဲ့ အခါ ပံုမွန္ အသံုးမ်ားတဲ့ Medium Smooth – Sheet Metal Duct ေတြ အတြက္ 1 Pa/m (0.1 mmAq/m) ေလာက္ ထားေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါက Thumb Rule ပါ။ မ်က္ႏွာျပင္ ပိုၾကမ္းတဲ့ Flexible Duct လို၊ Fiber Duct တို႔မွာေတာ့ Pressure Loss က ပိုမ်ားေနပါလိမ့္မယ္။ ဒါ့အျပင္ Flexible Duct မွာ ဘယ္ေလာက္ထိ ဆြဲဆန္႔ ထားတယ္၊ (ေကြးေနတယ္) ေပၚ မူတည္ၿပီး လည္း Pressure Loss ထပ္တက္ လာႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ Flexible Duct က တိုတာမို႔ ရိုးရိုး Duct နဲ႔ Same Velocity ေလာက္မွာ ထားေရြးရင္ အဆင္ေျပေလ့ရွိပါတယ္။ (မွတ္ခ်က္ Flexible Duct ကို 1.5m (5 feet) ထက္ မေက်ာ္ေစဘို႔ ဂရုစိုက္ ေပးပါ။ ဒါ့အျပင္ တကယ္ ဆင္တဲ့ အခါမွာလည္း ေခြေခါက္မေန ေစဘို႔ သတိျပဳပါ။) ဒါမွ Standard Duct Size Chart ေတြ သံုးၿပီး Sizing လုပ္ႏိုင္မွာ ပါ။
          • အျပင္မွာ သံုးေနၾကတဲ့ Duct Measure / Ductulator ေတြကလည္း Medium Smooth Sheet Metal Duct အတြက္ ပဲ မွန္ပါတယ္။ ASHRAE Handbook ထဲမွာပါတဲ့ Chart ကလည္း Medium Smooth အတြက္ ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ Medium Smooth မဟုတ္တဲ့ Flexible Duct လို၊ Concrete Duct လိုေတြ မွာ Pressure Loss လိုခ်င္ရင္ ျပန္တြက္ယူရပါလိမ့္မယ္။ Roughness Factor ကိုေတာ့ ASHRAE မွာ ဒီလိုေပးထားပါတယ္။
          • Energy Cost ကေစ်းႀကီးၿပီး Duct Work Cost ကသက္သာရင္ Low Friction Rate က ပိုၿပီး Economical (တြက္ေခ်ကိုက္) ပါတယ္။ Energy Cost ကေစ်းခ်ိဳၿပီး Duct Work Cost ကေစ်းႀကီးရင္ Higher Friction Rate က ေစ်းပိုသက္သာပါတယ္။
          • အသံတိတ္ဆိပ္မႈ အတြက္ Velocity Limits နဲ႔ Friction Rate အနည္းအမ်ား အလိုက္ လိုအပ္လာမဲ့ Fan/Equipment ေတြ ကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားဘို႔လည္း မေမ့ ေစခ်င္ပါဘူး။ Duct Pressure Class ေတြ က လည္း System Pressure Loss နဲ႔တိုက္ရိုက္ ဆက္သြယ္မႈ ရွိပါတယ္။ Duct Static Pressure ျမင့္လာတာ နဲ႔ အတူ Material Thickness, Construction Method, Reinforcement Arrangements နဲ႔ Sealing Requirements ေတြပါ လိုက္တက္ လာတာ ကို လည္း သတိမူ ေစခ်င္ပါတယ္။
          • စာေရးသူ ေရးေပးထားခဲ့ တဲ့ VBA: Excel မွာေတာ့ အျခား Roughness Factor ေတြ အတြက္ ပါ တြက္ႏို္င္ေအာင္ စီစဥ္ေပးထားပါတယ္။

        • Flow Velocity Consideration
          • Velocity ကိုစဥ္းစားတဲ့ အခါ အခန္းရဲ့ ဆိတ္ၿငိမ္မႈ လိုအပ္ခ်က္ ကို လိုက္လို႔ စဥ္းစားဘို႔ မွီျငမ္းစရာ Tables ႏွစ္ခု ကို ေအာက္မွာ ေပးထားပါတယ္။
          • Suggested Maximum Airflow Velocities for Various Noise Criteria
            Room NC S.I (m/s) I.P (fpm: ft/min)
            Supply Return Supply Return
            (Main) (Branch) (Main) (Branch)
            NC50 Kitchen, Laundries, Machinery Space1086200016001200
            NC45 Lobby / Maintenance976180014001200
            NC40 Large Office865160012001000
            NC35 Small Office6.55413001000800
            NC30 Residential5431000800600
          • Suggested Maximum Airflow Velocities for Various Ductwork Installations
            Duct LocationRC or NC Rating in Adjacent OccupancyMax. Airflow Velocity
            I.P (fpm)S.I (m/s)
            RectangularCircularRectangularCircular
            In shaft or above solid drywall ceiling453500500017.525
            352500450012.522.5
            25 or less150025007.512.5
            Above suspended acoustical ceiling452500450012.522.5
            35175035008.7517.5
            25 or less10002000510
          • ဒီ Table ေတြက Duct ကေန ထြက္လာ Noise Problem ကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ဘို႔ ပါ။ Equipment Noise အပါအဝင္ Total Noise Control လုပ္မဲ့ အခါ အျခားလိုအပ္ခ်က္ (ဥပမာ၊ ၊ Sound Attenuator, Internal Duct Lining, Additional Duct Elbow, etc.) ေတြ ပါဝင္လာႏိုင္ပါတယ္။
          • Duct Lining ထည့္ရမဲ့ အေျခအေန အတြက္ စိတ္ပူရမဲ့ အေျခအေန အထိ Noise Criteria ေတြ က တင္းက်ပ္ ေနခဲ့ရင္ သူ႔အတြက္ Allowance ကို Duct Dimension မွာထည့္သြင္း စဥ္းစားထားေပးဘို႔ လိုအပ္ပါမယ္။
      3. Ducting Sizing
        • Pressure Loss Limit နဲ႔ Velocity Limits ေတြ သိၿပီး ဆိုရင္ေတာ့ Duct Sizes ေတြကို အဓိက နည္းသံုးနည္း နဲ႔ ထဲ က တစ္နည္းနည္း ကို သံုးၿပီး ေရြးခ်ယ္ ႏိုင္ပါတယ္။
          1. Using Chart: ASHRAE / Carrier Handbooks ေတြမွာ ပါတဲ့ Chart ေတြ နဲ႔ ယွဥ္ၿပီး ေရြးခ်ယ္ဘို႔ ပါ။
          2. Using Duct Measure / Ductulator : Duct Measure / Ductulator လို႔ေခၚတဲ့ Slide Instruments ကို သံုးၿပီးေရြးခ်ယ္။
          3. Using Program: Duct Size ေရြးတဲ့ Program ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ စာေရးသူ ရဲ့ VBA Program ကို လည္း သံုးၿပီး ေရြးႏိုင္ပါတယ္။
        • အရြယ္အစား ေ႐ြးခ်ယ္တဲ့ အခါမွာေတာ့ Circular Duct Size ကို အရင္ ေ႐ြးခ်ယ္ရပါမယ္။
        • Rectangular နဲ႔ Oval Duct ေတြ ကိုေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ Table ေတြကေန ဖတ္ယူလို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အေပၚက Ducts ပံုစံ သံုးမ်ိဳး ယွဥ္ျပထားတဲ့ ပံု မွာပါတဲ့ Equation ေတြ ကေန ျပန္တြက္ယူလို႔ ပဲျဖစ္ျဖစ္ Sizing ေရြးခ်ယ္ ႏိုင္ပါတယ္။
        • ASHRAE Handbook: Fundamentals မွာ ပါဝင္တဲ့ Tables ေတြကေတာ့
          1. Rectangular Duct အတြက္ Table: Circular Equivalents of Rectangular Duct for Equal Friction and Capacity
          2. Oval Duct Size အတြက္ ကိုေတာ့ ASHRAE Handbook က Table: Equivalent Spiral Flat Oval Duct Dimension
          ျဖစ္ၾကပါတယ္။
        • Duct Measure / Ductulator ေတြ မွာေတာ့ Rectangular Duct Size ကို တိုက္ရိုက္ ဖတ္လို႔ ရေလ့ ရွိတတ္ ပါေသးတယ္။
        • Ducting Sizing in Excel Spread Sheet & VBA

      4. Impact of Duct Design Method in Duct Sizing
        • Duct Design Methods (ဒီဇိုင္း လုပ္နည္း) သံုးနည္း ရွိပါတယ္။
          1. Equal Friction Method
          2. Static Regain Method
          3. T-Method
        • အေပၚမွာ တင္ျပခဲ့ တဲ့ Duct Sizing Method က Equal Friction Method အတြက္ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေပမဲ့ နည္းသံုးခု စလံုး အတြက္ အသံုးဝင္ပါတယ္။ Design Method အလိုက္ Velocity နဲ႔ Friction Loss Factor ေတြ ကို အနည္းငယ္ Adjust လုပ္ေပးဘို႔ လိုတာ ကိုသိထားဘို႔ ပဲလိုပါတယ္။
        • Duct Section & Branch ေတြမွာ Flow Control / Adjusting လုပ္ဘို႔ သင့္ေတာ္တဲ့ Dampers ေတြ ထည့္ထားခဲ့ မယ္ဆိုရင္ ဒီနည္း နဲ႔ ေရြးခ်ယ္တဲ့ အတြက္ ျပႆနာ သိပ္ေပၚစရာ မရွိလွပါဘူး။
        • Duct System Design တစ္ခုလံုး လုပ္တဲ့ အခါမွာေတာ့ Duct Sizing သာမက Fan / System Interface နဲ႔ Duct Fitting Loss ေတြ ရဲ့ သေဘာ သဘာဝ ကို သိရွိနားလည္ ေနဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
        • Duct System Design နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေနာက္လာမဲ့ post မွာ ဆက္လက္ ေရးသားေပးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
      5. References:
        1. "Duct Design", Chapter 21, ASHRAE Handbook: Fundamentals, 2009.
        2. "HVAC Duct Construction Standards", 2nd Edition with Addenum No. 1, SMACNA, 1997.
        3. Mark E. Schaffer, "A Practical Guide to Noise and Vibration Controls for HVAC Systems", 2nd Edition (I-P), ASHRAE, 2005.
        4. "Air Duct Design", Chapter 2, Carrier: Handbook of Air Conditioning Design, McGraw-Hill, 1965.  


No comments:

Post a Comment

အခုလို လာေရာက္အားေပးၾကတာ အထူးပဲ ၀မ္းသာ ပီတိျဖစ္ရပါတယ္ဗ်ား ... ။ေက်းဇူးအထူးတင္ပါတယ္။
ေက်ာ္ထက္၀င္း နည္းပညာ (ဘားအံ)
www.kyawhtetwin.blogspot.com

Subscribe to: Posts (Atom)
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...