ACMV အေၾကာင္း

လွ်ပ္စစ္ေမာ္တာ၏ စြမ္းအင္ဆံုးရွဳံးမွဳမ်ား Motor Losses

 

လွ်ပ္စစ္ေမာ္တာသည္ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ (electrical energy input)မွ စက္မွဳစြမ္းအင္(mechanical energy output)သုိ့ေၿပာင္းေပးသည္ ့ ကိရိယာတစ္မ်ိဳးၿဖစ္သည္။ ေမာ္တာ၏ Efficiency သည္ စက္မွဳစြမ္းအင္(mechanical energy output) ကို လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ (electrical energy input) ႏွင့္စားထားသည့္အခ်ိဳးၿဖစ္သည္။

စြမ္းအင္တည္ၿမဲမွဳနိယာမအရ

 လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ (electrical energy input) = စက္မွဳစြမ္းအင္(mechanical energy output) + ဆံုးရွံဳးမွဴမ်ား(losses)

 ေမာ္တာ၏ losses မ်ားေလေလ Efficiency နည္းေလေလၿဖစ္သည္။

Copper loss    

Copper losses ဆိုသည္မွာ ေမာ္တာ၏ Rotor ႏွင့္ Stator မ်ားတြင္ရွိေသာ ေၾကးနီ(Copper) ဝိုင္ယာမ်ားအတြင္းတြင္ လွ်ပ္စစ္စီးဆင္းမွဳေၾကာင့္ၿဖစ္ေပၚလာေသာ losses ၿဖစ္သည္။ ေၾကးနီ(Copper) ဝိုင္ယာမ်ား သည္ ေမာ္တာ၏ Rotor ႏွင့္ Stator ႏွစ္ခုစလံုးတြင္ရွိေသာေၾကာင့္ Rotor ေရာ Stator တြင္ပါ Copper losses ၿဖစ္ေပၚသည္။

Stator winding ႏွင့္ Rotor winding တုိ့ ၏ Resistance ေၾကာင့္ၿဖစ္သည္။

Stator ႏွင့္ Rotor winding အတြင္းတြင္ current ၿဖတ္စီးၿခင္းေၾကာင့္ Stator Copper losses ၿဖစ္ေပၚလာသည္။ ထုိ Losses ၿဖစ္သည့္ပမာဏမွာ ၿဖတ္စီး သည့္ current ႏွစ္ထပ္ကိန္းႏွင့္ Resistance တုိ့ေၿမွာ္ၿခင္း ၿဖစ္သည္။

Losses = Current(I) x Current(I) x Resistance

ထုိ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္မ်ားသည္ မလုိလားအပ္သည့္ အပူ(heat)အၿဖစ္သုိ့ ေၿပာင္းလဲသြားၿပီး စြမ္းအင္ဆံုးရွဳံးမွဳၿဖစ္ေပၚသည္။

ထိုေၾကာင့္ေမာ္တာသည္ လုိအပ္သည္ထက္ပိုပူေလေလ စြမ္းအင္ဆံုးရွံဳးမွဳမ်ားေလေလၿဖစ္သည္။

Copper loss ေၾကာင့္ၿဖစ္ေသာ စြမ္းအင္ဆံုးရွဳံးမွဳေလ်ာ့နည္းေစရန္ Stator Slot ကို ေၿပာင္းလဲနုိင္သည္။

Stator winding တြင္းတြင္ရွိေသာ ဝုိင္ယာ၏ ထုထည္(Volume) မ်ားလာေစရန္ Insulation thickness ကုိေလွ်ာ ့ခ်နုိင္သည္။

Rotor ၏ Copper losses နည္းေစရန္ conductive bar ႏွင့္ End ring ၏ အရြယ္အစားကိုတုိးေပးနုိင္သည္။ ထုိသုိ့ တုိးေပးၿခင္းၿဖင့္ Resistance ကို ေလွ်ာ့နည္းေစနုိင္သည္။

Copper losses သည္ စြမ္းအင္ဆံုးရွဳံးမွဳစုစုေပါင္း (Total losses ) ၏ ၅၈%ၿဖစ္သည္။

Core losses

Core losses သည္ Eddy current losses ႏွင့္ hysteresis တုိ့ၿဖစ္သည္။

Core material (hysteresis) အား  သံလိုက္စက္ကြင္း(magnetized) ၿဖစ္ရန္အတြက္လုိအပ္ေသာ စြမ္းအင္ၿဖစ္သည္။ Core material ၌ Eddy current ၿဖစ္ေပၚရန္အတြက္ စြမ္းအင္အခ်ိဳ ့ဆံုးရွဳံးမွဳၿဖစ္ေပၚသည္။

 Improved permeability electromagnetic (Silicon) Steel ကို အသံုးၿပဳၿခင္းၿဖင့္ Core losses ၿဖစ္ေပၚမွဳနည္းေအာင္ၿပဳလုပ္နုိင္သည္။ Core ကို ပိုမိုရွည္လ်ားေအာင္ၿပဳလုပ္ၿခင္းၿဖင့္ magnetic flux densities သည္ ေလွ်ာ ့နည္းလာကာ Core losses ၿဖစ္ေပၚမွဳလည္းနည္းလာသည္။ Thinner Steel laminations ကုိအသံုးၿပဳၿခင္းၿဖင့္ Eddy current losses ကိုလည္းနည္းေအာင္ၿပဳလုပ္နုိင္သည္။

Core losses ႏွင့္ Windage losses တုိ့သည့္ ေမာ္တာ၏ ဝန္ (load)ႏွင့္မသက္ဆုိင္ေပ။ loading % မ်ားသည္ၿဖစ္ေစ၊ နည္းသည္ၿဖစ္ေစ Core losses ႏွင့္ Windage losses တုိ့မွာ မေၿပာင္းလဲေပ။

Core losses သည္ စြမ္းအင္ဆံုးရွဳံးမွဳစုစုေပါင္း (Total losses ) ၏ ၁၂%ၿဖစ္သည္။

 

 Windage and friction losses

Windage သည္ ေမာ္တာအားေအးေအာင္ (အပူခ်ိန္မတက္ေအာင္) တပ္ဆင္ထားေသာ ပန္ကာေၾကာင့္ၿဖစ္ေသာ စြမ္းအင္ဆံုးရွဳံးမွဳၿဖစ္သည္။ ပန္ကာအားဒီဇုိင္းေကာင္းေအာင္ၿပဳလုပ္ၿခင္းၿဖင့္လည္း Windage losses ကိုေလွ်ာ့နည္းေစနုိင္သည္။

Windage and friction losses  သည္ စြမ္းအင္ဆံုးရွဳံးမွဳစုစုေပါင္း (Total losses ) ၏ ၁၄%ၿဖစ္သည္။

friction losses သည္ေမာ္တာတြင္တပ္ဆင္ထားေသာ ဘယ္ရင္(Bearing) မွ ၿဖစ္ေပၚလာသည္။

Stray losses

Load current က induce လုပ္ေသာေၾကာင့္ leakage fluxes မ်ားၿဖစ္ေပၚလာကာ စြမ္းအင္ဆံုးရွဳံးမွဳၿဖစ္ေပၚၿခင္းၿဖစ္သည္။ Surface losses ႏွင့္  Harmonics တုိ့သည္ Stray losses ထဲတြင္ပါဝင္သည္။ Stray losses ကို အတိအက်သိနုိင္ရန္အလြန္ခက္ခဲသည္။ အၿခားေသာ မေၿပာပေလာက္သည့္ losses မ်ားသည္ Stray losses တြင္ အက်ံဳးဝင္သည္။

Stator losses, Rotor losses ႏွင့္ Stray losses တို့သည္ ကို “on load losses” ဟုေခၚသည္။ “on load losses” သည္ ေမာ္တာ ၏ loading % ေပၚတြင္မူတည္သည္။ loading % မ်ားေလ “on load losses” မ်ားေလၿဖစ္သည္။

 Stray losses သည္ စြမ္းအင္ဆံုးရွဳံးမွဳစုစုေပါင္း (Total losses ) ၏ ၁၅%ၿဖစ္သည္။

Copper loss (58%)	Stator Loss
	Rotor Loss
Core (Iron) loss (12%)	Eddy Current loss
	Hysteresis loss
Windage and Friction loss (14%)	External Fan Windage
	Internal Fan Windage
	Bearing , Grease
Stray loss (15%)	Surface loss
	Harmonics
	Leakage flux

 

 

ေကာင္းထက္ညြန့္

MOTOR EFFICIENCIES

High-efficiency motors are built to reduce motor energy loss.

• Larger-diameter wire, increasing the volume of copper by 34 to 40%. This change reduces copper losses that result naturally from current passing through the copper-wire windings.
• Larger wire slots to accommodate larger wire. This reduces the amount of active steel in each steel lamination.
• Longer rotor and stator core to compensate for the loss of steel and the resultant need to add more laminations.
• High-grade silicon steel laminations approximately 0.018 in. thick, having an electrical loss of 1.5 W/lb. The chemical makeup and thinner gage of the laminations, plus a coating of inorganic insulation on each piece, reduce eddy current losses. Special annealing and plating of rotor and stator components and use of high-purity cast aluminum rotor bars reduce hysteresis losses.
• Higher-grade bearings reduces friction loss.
• Smaller, more efficient designs reduce windage losses in fan-cooled motors.
• Tighter tolerances and more stringent manufacturing-process control reduce losses from unplanned conducting paths and stray load phenomena.   

• High Rise Building Design အေၾကာင္း ( M&E ပညာ )

  High-rise building တစ္ခုအတြက္ ဒီဇိုင္း လုပ္တဲ့ အခါ ျပႆနာ တစ္ခု အတြက္ အေျဖက တစ္ခုထဲ မဟုတ္ ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အ႐ြယ္အစား နဲ႔ Configuration တူေနရင္ ေတာင္ မွ Site Location မတူတာ နဲ႔ပဲ သံုးသင့္တဲ့ M&E Systems နဲ႔၊ Central Plant ထားသင့္တဲ႔ ေနရာ တူခ်င္မွ တူပါမယ္။ ရာသီဥတု အေျခအေန နဲ႔ ေဒသ ရဲ႕ စီးပြားေရး အေျခအေန နဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးစံ စတဲ့ အခ်က္ေတြကလည္း M&E Systems ေတြ ေ႐ြးခ်ယ္ရာ အေၾကာင္းရင္း တစ္ခ်ိဳ႕ျဖစ္ပါတယ္။
  ထူးျခားတဲ့ အခက္အခဲ နဲ႔ ထည့္သြင္းစဥ္းစား ရမဲ့ အခ်က္ ေတြကေတာ့

  1. Architectural Design
  2. Life Safety (အေရးေပၚ အေျခအေန မွာ လူေတြ ေဘးမသီ ရန္မခ လြတ္ေျမာက္ ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ထား ရမွာလဲ။ မီးသတ္စနစ္ ေတြ၊ မီးေဘး ကာကြယ္ေရး စနစ္ေတြ က ေရာ ဘယ္လိုလုပ္ရမွာလဲ။)
  3. Space Requirements (ေနရာ လိုအပ္ ခ်က္)
  4. Ventilation
  5. Water / Hydronic Systems Pressure(ေရဖိအား ကို ဘယ္လို ထိန္းမွာ လဲ။ ဒါက ေရသံုးတဲ့ စနစ္ တိုင္း အတြက္ စဥ္းစားရမွာပါ။)
  6. Electrical Distribution, Wiring & Voltage Drops
  7. ELV Signals
  8. Lightning Protection

  MEP Systems ေတြကို ဒီဇိုင္းလုပ္ သူေတြ အတြက္ Architectural & Structural Design ေတြကို ဒီဇိုင္းလုပ္ေပး စရာမလို ေပမဲ့ ေကာင္းေကာင္း ၾကည့္တတ္ ၿပီး နားလည္ႏိုင္ဘို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
  

  1. Architectural Design
     
     1. Penthouse Design
        အေပၚဆံုး အမိုးေပၚ မွာ Elevator Equipments, နဲ႔ Elevator overtravel, Cooling Towers, Exhaust Fans နဲ႔ အျခား Equipment ကို ငံုၿပီး ကာထား တဲ့ အထပ္ တစ္ထပ္ ထည့္ေဆာက္ တာပါ။ Elevator Overtravel ဆိုတာ ကေတာ့ ဓာတ္ေလွကား လိုအပ္တဲ့ အတိုင္း အခ်ိန္မီ မရပ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ အ႐ွိန္ေလ်ာ့ ဘို႔ အတြက္ ခ်န္ထားတဲ့ ေနရာ (အျမင့္) ကိုေခၚတာပါ။ ဒါက အေျခခံက် တဲ႔ ပံုစံ ျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံ အေတာ္ မ်ားမ်ား နဲ႔ ျမိ့ဳ အေတာ္မ်ားမ်ား မွာ အာဏာပိုင္ အဖြဲ႔ အစည္းေတြ ရဲ့ လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။
        
        
     2. Flattop Design
        
        အေပၚဆံုး တစ္ထပ္၊ ႏွစ္ထပ္ ကို Cooling Towers, Air Handling Units ေတြနဲ႔ Elevator Equipments စတဲ့ Upper-Level M&E equipments ေတြ ထားဘို႔ အတြက္ ဒီဇိုင္းလုပ္ ထားတာပါ။ ထင္႐ွားတဲ့ အေဆာက္အအံု ကေတာ့ 9/11 တုန္းက ဖ်က္ဆီး ခံခဲ့ရ တဲ့ New York -World Trade Center ျဖစ္ပါတယ္။
        
        
     3. Intermediate Floor Bands Design
        
        အထပ္ ၃၀ ထက္ျမင့္တဲ့ အေဆာက္အအံု ေတြမွာ Central M&E Equipments ေတြ ကိုထား ဘို႔ အတြက္ ၾကားမွာ Intermediate Floor ထား႐ွိ ရပါတယ္။ M&E Systems ေတြအတြက္ အထပ္အျမင့္ ပိုလိုတာမို႔ ဒီ Intermediate Floors ေတြ ရဲ့ Façade ကို အျခား အထပ္ေတြ နဲ႔ မတူျခားနား တာကို ျမင္ေတြ႔ ႏိုင္ပါတယ္။
        
        
     4. Signature Design
        
        ၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္းမွာ အထိန္းအမွတ္ ပံုစံ အႏုပညာ အေဆာင္အေယာင္ ေတြနဲ႕ သီးသန္႔ အလွဆင္ ထားတဲ့ Sculpture-Type rooftops ေတြ ေခတ္စား လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီပံုစံ ေတြမွာ Cooling Tower ေတြကို ေျမညီထပ္ နဲ႔ နီးတဲ့ ေနရာ ပို႔ခ်င္ပို႔ ဒါမွမဟုတ္ အေဆာက္အအံု ထဲမွာ ထည့္ထားခ်င္ ထည့္ထား ရပါလိမ့္မယ္။
        
     
     
  2. Life Safety
     • အေရးေပၚ အေျခအေန၊ လိုအပ္ခ်က္ ေတြပါဝင္ဘို႔ လိုပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ မီးေဘးအႏၲရာယ္ ပါ။ မီးအႏၲရာယ္ ဆိုတာမွာ မီးသာ မက ဆက္ႏြယ္ ေနတဲ့ မီးခိုး၊ အဆိပ္ အေတာက္ ေတြ နဲ႔၊ မီးေၾကာင့္ ၿပိဳက် ပ်က္စီး မဲ႔ အေဆာက္အအံု ရဲ့ အစိတ္အပိုင္း ေတြ ကိုပါထည့္သြင္း စဥ္းစား ရပါမယ္။
     • အမ်ားအားျဖင့္ mixed occupancies ႐ံုးခန္းေတြ၊ ဆိုင္ခန္း၊ ေစ်း (Office Premises, Shopping Malls, Retail Outlets, Amusement Arcade, Residents, Mass Transport Terminals) ေတြ ပါ႐ွိ ႏိုင္ပါတယ္။ အ႐ြယ္အစား အလယ္အလတ္ ေလာက္ ႐ွိတဲ့ High-Rise Building တစ္ခုမွာ ႐ွိေနႏိုင္ တဲ့ Occupants (လူေတြ) ၅၀၀ ကေန ၁၀၀၀ ေလာက္႐ွိ ႏိုင္ၿပီး အရြယ္အစား ႀကီးမားတဲ့ City နာမည္ တတ္ထားႏိုင္တဲ့ အေဆာက္အအံု ေတြမွာ ဆို လူေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာ ႐ွိေနႏိုင္ ပါတယ္။ ဒီအထဲ မွာ ပတ္ဝန္းက်င္ နဲ႔ စိမ္းေနေသးတဲ့ ဧည့္သည္ ေတြ၊ ကေလးေတြ၊ မစြမ္းမသန္ ေတြ၊ သက္ႀကီး႐ြယ္အို ေတြ ပါ ႐ွိႏိုင္တာမို႔ အားလံုးကို အႏၲရာယ္ ကင္းကင္း ထြက္ခြာ ေစႏိုင္ဘို႔ နဲ႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္း ေပးႏိုင္ဘို႔ အခက္အခဲ ေတြ ရွိေနႏိုင္ ပါတယ္။
     • ဘယ္လို အခက္အခဲ ပဲ႐ွိ႐ွိ Occupants ေတြရဲ့ Safety (အႏၲရာယ္ ကင္း႐ွင္းေရး) နဲ႔ Well-Being (ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာ ရ႐ွိေရး) ေတြ က မ႐ွိမျဖစ္ ပါဝင္ရမဲ့ အခ်က္ေတြ ပါ။
     • ဒီလို အႏၲရာယ္ ကင္းကင္း လြတ္ေျမာက္ႏိုင္ဘို႔ အခ်ိန္ကို တြက္ခ်က္ တဲ့ အခါ ASET > RSET ျဖစ္ရပါမယ္။
       • ASET (Available Safe Egress Time) ရ႐ွိႏိုင္ တဲ့ အခ်ိန္
       • RSET (Required Safe Egress Time) လိုအပ္ တဲ့ အခ်ိန္
     
     
     1. Structural Safety (Passive Fire Protection)
        
        1. Purpose Groups
           
           • လူေတြ အသံုးျပဳတဲ့ အေျခအေန ေပၚမူတည္ ၿပီး Purpose Groups ခြဲေပးရပါတယ္။
           • Compartments လို႔ေခၚတဲ့ မီးဒါဏ္ခံ ႏိုင္တဲ့ အခန္းေတြ ဖြဲ႔တာ တို႔၊ စီစဥ္တာ တို႔လုပ္ရ ပါမယ္။
        2. Fire Appliance Access
           • မီးသတ္တပ္ဖြဲ႔ နဲ႔ မီးသတ္ကားေတြ အခ်ိန္မေ႐ြး ဝင္လို႔ရေအာင္၊ မီးသတ္ကား ဝင္လို႔ ရတဲ့ လမ္း နဲ႔ ရပ္စရာ ေနရာ ေတြ၊
           • မီးသတ္တပ္ဖြဲ႔ အရံသင့္ သံုးစရာ Fire Appliances ေတြ ကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားရ ပါမယ္။
        3. Walls & Floors
           • အေဆာက္အအံု ရဲ့ အစိတ္အပိုင္း ေတြ ကို လိုအပ္တဲ့ အခ်ိန္ အတိုင္းအတာ အထိ မီးေဘး၊ ဒါဏ္ခံ ႏိုင္ဘို႔ FRR (Fire Resistance Rating, ) ကို သတ္မွတ္ ၿပီး ၊ သတ္မွတ္ခ်က္ အတိုင္း ေဆာက္လုပ္ ရပါမယ္။
           • Purpose Group နဲ႔ Dimension (အခန္း ရဲ့ အ႐ြယ္အစား) ကို လိုက္ၿပီး လိုအပ္ တဲ့ minimum periods of fire resistance (hours) ကို သတ္မွတ္ ရပါတယ္။
        4. Means of Escape
           • ႐ွိေနႏိုင္တဲ့ လူအေရအတြက္ နဲ႔ ေနရာ အကြာအေဝး ကုိ မူတည္ၿပီး လိုအပ္တဲ့ အေရးေပၚ Emergency Exits (ထြက္ေပါက္) ေတြ Staircases (ေလွခါး) ေတြ ကို ထည့္သြင္း ရမွာ ျဖစ္ၿပီး၊ အထူးသျဖင့္ အဲဒီေနရာ ေတြကို မီးဒါဏ္ ခံႏိုင္ဘို႔ နဲ႔ မီးခိုး မေရာက္ လာေစဘို႔ ဒီဇိုင္းလုပ္ရ ပါတယ္။
           • ေရြးစရာ Alternative Means of Escape ႐ွိထား ရပါမယ္။
           • Mean of Escape ဆိုတာက အႏၲရာယ္ကင္း တဲ့ ေနရာ (ဥပမာ၊ အေဆာက္အအံု ရဲ့ အျပင္ဘက္၊ (သို႔) အေဆာက္အအံု အတြင္း အႏၲရာယ္ကင္းကင္း ခိုနားစရာ ေနရာ) ေတြဆီ လမ္းညႊန္ေပးႏိုင္မဲ႔ အနီးစပ္ဆံုး လမ္းေၾကာင္း ကိုဆိုလိုတာ ပါ။ အထပ္ျမင့္ ေတာ့ Ground Floor မေရာက္ခင္ၾကားမွာ ခိုနားစရာ ေနရာ Refuge Floor လိုအပ္ေကာင္း လိုအပ္ ပါလိ္မ့္ မယ္။
           • အေဆာက္အအံု အတြင္းပိုင္း လူ႐ွိ ေနႏိုင္တဲ့ ေနရာ အားလံုး ကေန လြယ္လြယ္ကူကူ ထြက္ခြာ ႏိုင္ဘို႔ Exit Path ေတြ လိုပါတယ္။
           • Unprotected Areas, leading direct to exit
           • Protected Areas, leading direct to exit
           • Protected Areas ဆိုတာကေတာ့ မီးအႏၲရာယ္ (အပူ၊ မီးခိုး) ကို အတိုင္းအတာ တစ္ခုထိ အကာအကြယ္ ေပးႏိုင္တဲ့ ေနရာေတြ ကို ေခၚတာပါ။
           • သြားရမဲ့ အကြာအေဝး ျဖစ္တဲ့ Travel Distance ကို စဥ္းစားရပါမယ္။
             
           • Staircase
             • ေလွကား ဆိုရင္လည္း ဘယ္ေလာက္က်ယ္ရမယ္။ ေလွကား ဆိုတာ လူေတြ အ႐ြယ္မေ႐ြး တက္ႏိုင္ဆင္းႏိုင္ တဲ့ ခပ္ေျပေျပ Staircase ကိုဆိုလိုတာ ပါ။ မတ္ေစာက္လြန္း တဲ့ Ladder ကိုဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ Staircase ကိုလည္း ေလွကားထစ္ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု ညီညီညာညာ မွ်မွ်တတ ႐ွိရပါမယ္။ ေျခနင္း အက်ယ္ အျမင့္ သင့္ေတာ္ ေအာင္ ထားရပါတယ္။ မေလး႐ွား၊ စကာၤပူ မွာ ေျခနင္းျပား အ႐ြယ္ Thread Width အနည္းဆံုး ၁၀” (255mm Min) ေလွကားထစ္ တစ္ထစ္ အျမင့္ ၄ - ၇” (102mm - 180mm Max) ႐ွိရပါမယ္။ NFPA အရေတာ့ Thread Width အနည္းဆံုး ၁၁” (279mm Min) ေလွကားထစ္ တစ္ထစ္ အျမင့္ ၄ - ၇” (102 to 178mm) ႐ွိရ မယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေၾကာင္လိမ္ ေလွကား သံုးခြင့္ ရရင္ေတာ့ လိုအပ္ခ်က္ ကို ထပ္မံစစ္ ေဆး ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
             • ေလွကား မွာ ေ႐ြးစရာ အရံ တစ္ခု အနည္းဆံုး ပါဝင္သင့္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီေလွကားေတြ အမိုးေပၚ အထိ ေပါက္ ဘို႔ လည္း လိုအပ္ ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေျမျပင္ေပၚ အႏၲရာယ္ ကင္းကင္း ထြက္ခြာ ႏိုင္တဲ့ ထြက္ေပါက္ လည္း ပါဝင္ရ ပါမယ္။ လူေတြ ေယာင္ေယာင္မွား မွာ မျဖစ္ ေစဘို႔ ေျမေအာင္ ေလွကား နဲ႔ ေျမေပၚ ေလွကား ကို သီးသန္႔ ခြဲ ထားေပးရပါမယ္။
             • ျပင္ပ ေလထု နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ မထိေနတဲ့ အေဆာက္ အအံု ရဲ့ အတြင္းပိုင္းျဖစ္ ေနရင္ Pressurization (Inflation) System လို႔ ေခၚတဲ့ မီးခိုးမဝင္ ေအာင္ ေလကို ဖိ မႈတ္ ေပးေနႏိုင္ တဲ့ Blower (Fan) ေတြ ကို တြက္ခ်က္ တတ္ဆင္ ေပးရပါမယ္။ အျပင္ဘက္ မွာ ဆိုရင္ ေတာ့ လံုေလာက္တဲ့ Natural Ventilation Louvers ေတြပါဝင္ ရပါမယ္။
               
               
           
           
        5. Elevator use for Evacuation
           
           
           • ႏိုင္ငံ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား မွာ Elevator နဲ႔ Evacuate လုပ္တာကို တားျမစ္ထား ဆဲပါ။ US က NFPA Code မွာေတာ့ အတိုင္းအတာ တစ္ခု အထိခြင့္ျပဳ ထားပါတယ္။ အေမရိကန္ Architects ေတြကေတာ့ Elevator သံုးႏိုင္ဘို႔ ကို အားသန္ ၾကပါတယ္။
             NFPA Code : An elevator complying with the requirements of Section (x.x) and (x.x.x) shall be permitted to be used as a second means of egress from towers, as defined in (x.x.xxx), provided that the following criteria are met:
             
             1. The tower and any attached structure shall be protected throughout by an approved, supervised automatic sprinkler system in accordance with Section (x.x.)
             2. The tower shall be subject to occupancy not to exceed 90 persons.
             3. Primary egress discharges shall be directly to the outside.
             4. No high hazard content areas shall exist in the tower or attached structure.
             5. One hundred percent of the egress capacity shall be provided independent of the elevators.
             6. An evacuation plan shall be implemented, specifically including the elevator, and staff personnel shall be trained in operations and procedures for elevator emergency use in normal operating mode prior to fire fighter recall.
             7. The tower shall not be used by the general public.
             
             
             
           • အဓိက စိုးရိမ္ၾကတာ ကေတာ့ မီးေလာင္တဲ့ အထပ္မွာ Elevator ရပ္ၿပီး လူေတြပိတ္မိ ေနမွာ ကိုပါ။ Elevator သံုးခြင့္ ရဘို႔ အတြက္ Elevator Shaft ေရာ Elevator Lobby ကိုပါ Fire Compartment လုပ္ၿပီး Pressurized လုပ္ရပါတယ္။ အ႐ွိန္ နဲ႔ သြားေနတဲ့ Elevator ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚ လာတဲ့ Piston Effect ကိုထိန္းႏိုင္ ဘို႔ ကလည္းမလြယ္ ပါဘူး။
           • လူႀကီးေတြ၊ မသန္မစြမ္း ေတြ အတြက္ အထပ္ျမင့္ ကို ေျခက်ဥ္ ေလွ်ာက္ဆင္း ဘို႔ ကလည္း မလြယ္တာ မို႔ Elevator သံုးသင့္၊ မသံုးသင့္ ဆုိတဲ့ အခ်က္က စဥ္းစားစရာ ျဖစ္လာ ပါၿပီ။
           
           
        
        
        
     2. Fire Protection Modes
        M&E Systems ေတြကို အၾကမ္း ႐ွင္းျပထားတာ ကို အရင္ တင္ျပခဲ့တဲ့ M&E Systems ဆိုတာ ဘာေတြလဲ။ မွာ ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။
        
        1. Fire Detection, Alarm and Communication Systems
           
           • Heat Detectors / Smoke Detectors
           • Heat Detectors: က အပူကုိ အာ႐ံုခံတာ ပါ။ Smoke Detectors ကေတာ့ မီးခိုးကို အာ႐ံုခံတာ ေပါ႔၊ ဒါေတြ နဲ႔ Fire Alarm (မီးလွန္႔ အခ်က္ေပး စနစ္) ကို Activate လုပ္မွာ ပါ။
           Communication Systemsဆက္သြယ္ေရးစနစ္ေတြကေတာ့
           • မီးသတ္တပ္ဖြဲ႔ အခ်င္းခ်င္း ဆက္သြယ္ ႏိုင္ဘို႔ အတြက္ Fire Brigade communication Systems
           • အေရးေပၚ အေျခအေန မွာ လူေတြ စနစ္တက် Evacuate လုပ္ႏိုင္ေစဘို႔ ညႊန္ၾကားေပးႏိုင္ဘို႔ အတြက္၊ Public Address Systems
           
           
        2. Extinguishing Systems မီးကို ၿငိမ္းသတ္ ဘို႔ အတြက္ လိုအပ္တာ ေတြကေတာ့
           • Portable Fire Extinguishers
           • Sprinkler Systems
           • Standpipes (Wet / Dry Rising Mains)
           • Fire Hoses (Hose reels)
           
           High-rise Buildings ေတြ အတြက္ အထက္က မီးသတ္စနစ္ ၄ -ခု လံုး လိုအပ္ပါတယ္။
           အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံ ေတြ မွာ Residential High rise (လူေနအိမ္ခန္း) ေတြ Sprinkler Systems
           မပါတာ ကို ေလွ်ာ့ေပါ႔စဥ္းစားေပး တတ္ပါတယ္။ Sprinkler Systems က မီးသတ္ ရာမွာ အထိေရာက္ဆံုး မို႔ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ပါေအာင္ ထည့္ေပးရ ပါမယ္။ Data Center လိုေနရာ မ်ိဳးမွာ Gas Suppression System ထည့္ေပးထား လို႔ Sprinkler ကိုျဖဳတ္ မပစ္သင့္ ေၾကာင္း Fire Engineer ေတြက ဆိုပါတယ္။
           
           
        3. Emergency Lighting and Standby Power
           အေရးေပၚ အေျခအေန မွာ သံုးလို႔ ရမဲ့ Standby Power (Usually by Diesel Generator) ကို စဥ္းစားတဲ့ အခါ ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ စက္ပစၥည္း ေတြ နဲ႔ အေရးေပၚ လိုအပ္ခ်က္ ေတြ အေပၚ မွီၿပီး တြက္ခ်က္ ရပါမယ္။
           
           • Electric Fire Pumps
           • Emergency Command Center / Fire Command Center Equipment & Lighting
           • Fire Lifts (serving all floors)
           • Mechanical Equipment for Smoke Proof Enclosure
           • Power for Detection, Alarm, and Communication Systems
           • Emergency Lightings
           
           
        4. Emergency Command Center
           Emergency Command Center (အေရးေပၚ အေျခအေန မွာ စီမံခန္႔ခြဲ လမ္းညႊန္ မဲ့ သူနဲ႔ ပစၥည္း ေတြထားတဲ့ အခန္း) မွာ ဒါေတြ ထားရမယ္။
           1. Voice fire alarm system panels and controls
           2. Fire department two-way telephone communication (ဆက္သြယ္ေရး စနစ္) service panels and controls where required by another section of this Code
           3. Fire detection and fire alarm system annunciation panels
           4. Elevator floor location and operation annunciators (ဓာတ္ေလွကား ေနရာျပ)
           5. Sprinkler valve and waterflow annunciators
           6. Emergency generator status indicators
           7. Controls for any automatic stairway door unlocking system
           8. Fire pump status indicators
           9. Telephone for fire department use with controlled access to the public telephone
        
        
     3. မီးစေလာင္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ား
        • Fire Ignition (အလိုအေလ်ာက္ မီးပြင္)့
        • Faulty Electricity (လွ်ပ္စစ္ေလွ်ာ့ခ္)
        • Smoking (ေဆးလိပ္မီး)
        • Arson (တို႔မီး၊ ႐ိႈ႕မီး)
        • Cooking (ခ်က္ျပဳတ္ မီး)
        • Renovations (အတြင္းပိုင္း ျပန္လည္ျပင္ဆင္မႈ လုပ္ေနစဥ္)
        
        
     4. မီးဒါဏ္ခံ ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ား
        • လံုေလာက္ တဲ့ မီးသတ္စနစ္ မ႐ွိျခင္း
        • အခ်က္ေပးစနစ္ ၊ အႏၲရာယ္ကင္းေသာလမ္းေၾကာင္း မ႐ွိျခင္း
        • လွ်င္ျမန္တိက်ေသာ တံု႕ျပန္ မႈ မ႐ွိျခင္း
        • အခ်က္ေပးမႈ ညံ့ဖ်င္းျခင္း
        
        
     5. High-rise Building Fire Tragedies (အထပ္ျမင့္ အေဆာက္အအံု မီးေဘးသင့္မႈမ်ား။)
        1. Dupont Plaza, Puerto Rico
           
           • December 1986 New Year’ s Eve (ႏွစ္သစ္ကူး အႀကိဳည) မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ မီးေလာင္မႈပါ။
           • ဟုိတယ္ အလုပ္သမား သံုးေယာက္ က လစာ နဲ႔ က်န္းမာေရး ခံစားခြင့္ ေတြကို မေက်နပ္ ရာက အလုပ္သမား အဖြဲ႔ နဲ႔ တိုင္ပင္ အခ်ိဳ႕ က အျပင္မွာ ဆႏၵျပ ေနတဲ့ အခ်ိန္ အခ်ိဳ႕ က Ballroom နဲ႔ Ground Floor မွာ ဆီေလာင္း မီး႐ိႈ႔ ၾကပါေတာ့တယ္။ အမွန္က Tourists ေတြကို မတည္းေအာင္ ေၾကာက္လန္႔ေအာင္ လုပ္ခ်င္တာပါ။ ဒါေပမဲ့ မီးက လူ ၉၇ ေယာက္ ကိုေသဆံုးေစခဲ့ ၿပီး လူ ၁၄၀ ေလာက္ ကို ဒါဏ္ရာရေစခဲ့ ပါတယ္။
           • အမ်ားစု က မီးခိုးမႊန္ လို႔ ေသဆံုး ရတာပါ။
           • မီးသတ္စနစ္ မလံုေလာက္ တာရယ္။ ထြက္ေပါက္ က တံခါး ေတြက အျပင္ကိုဖြင့္တာ မဟုတ္ပဲ အတြင္းကို ဖြင့္တာေတြ ျဖစ္ေနၿပီး လူေတြ က ေၾကာက္လန္႔ တၾကား တိုးၾက တြန္းဖြင့္ၾက ေတာ့ ဘယ္လိုမွ ဖြင့္လုိ႔ မရေတာ့ ပဲ ပိတ္မိ ကုန္ပါတယ္။
           • ဒီ မီးမွာ Rescue Effort ေတြ အေၾကာင္းကို ၾကည့္ခ်င္ရင္ ေတာ့
             • Dupont Plaza fire/San Juan, PR-12.31.86 (Part 1)
             • Dupont Plaza fire/San Juan, PR-12.31.86 (Part 2)
           
           
        2. MGM Grand fire (November 21, 1980)
           
        3. Fire at Las Vegas Hilton (February 10, 1981)
           
     
     
     
  3. ေနရာလိုအပ္ခ်က္
     M&E Space လိုအပ္ခ်က္ေတြ ကို အရင္ တင္ျပခဲ့တဲ့ ၁.၄ ၊ ေနရာ လ်ာထားသတ္မွတ္ျခင္း။ မွာ ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။
     
     • အရင္တုန္းက Post မွာ တင္ျပခဲ့သလို M&E Systems ေတြဟာ ေနရာ အေတာ္ယူပါတယ္။ အလယ္အလတ္ တန္းစား Office Building (႐ုံးခန္း အေဆာက္အအံု) တစ္ခုမွာ ေနရာ ဧရိယာ ၄% ေလာက္ လိုအပ္ပါတယ္။ ၂၅ ထပ္႐ွိရင္ တစ္ထပ္စာ ေလာက္လိုအပ္တာပါ။ ဒီလိုပဲ အထပ္ ၅၀ ႐ွိရင္ ၂ ထပ္၊ အထပ္ ၁၀၀ ႐ွိရင္ ၄ ထပ္ စာ လိုအပ္ပါလိမ့္မယ္။ Initial Planning Stage မွာထဲ က ေနရာကို ယူမထားခဲ့ ရင္ ေနာက္မွ လိုခ်င္သလို ထပ္တိုး ခ်င္တိုင္း တိုးလို႔ ရႏိုင္တာမ်ိဳး မဟုတ္တာ ေျပာစရာေတာင္ မလိုေတာ့ပါဘူး။
     • ေ႐ြးခ်ယ္ထားတဲ့ systems ေတြကို မူတည္ၿပီး M&E Equipment Spaces ေတြဟာ Centralized (သို႔မဟုတ္) Decentralized ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ႏွစ္ခုလံုး အထပ္တိုင္းမွာ Local Equipments အတြက္ နဲ႔ Distribution Shafts ေတြအတြက္ On-Floor (Local Space) ေနရာ လိုအပ္ ပါတယ္။ အဓိက ကြာျခားခ်က္ ကေတာ့ Centralized Systems ေတြမွာ အဓိက Equipments ေတြ အထပ္ တစ္ထပ္ ႏွစ္ထပ္မွာ စုစည္းတပ္ဆင္ ထားၿပီး On-Floor ေနရာလိုအပ္ခ်က္ နည္းပါမယ္။ Decentralized Systems ေတြမွာ ကေတာ့ေျပာင္းျပန္ေပါ႔။
     • High-rise Building အားလံုးလိုလို မွာ Basement Floor (ေျမေအာက္ထပ္) တစ္ထပ္ အနည္းဆံုး ပါေလ့ ႐ွိပါတယ္။ Underground Parking (ကားရပ္နားရန္ ေနရာ) Utility Service အတြက္၊ Delivery of Supplies, Fuel Storage
     • Underground Levels က Foundation အတြက္ ပိုၿပီး ေကာင္းမြန္ ခိုင္မာတဲ့ Structural Stability ကိုေပးပါတယ္။ သတ္မွတ္ ထားတဲ့ Car Parking အေရအတြက္ ပါဘို႔ City Codes ေတြမွာ ျပ႒ာန္းထား ေလ့႐ွိတာမို႔ လည္း Underground Parking က ေ႐ွာင္လႊဲလို႔ မရႏိုင္တဲ့ လိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။
     • ပံုမွန္အားျဖင့္ေတာ့ M&E Central Plant ေတြကို Underground Level မွာ ထားသင့္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အၿမဲတမ္း ျဖစ္ႏိုင္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ M&E systems risers ေတြဟာ Building Core နဲ႔ နီးတဲ့ ေနရာေတြမွာ ႐ွိရမွာ မို႔ တစ္ခါတစ္ရံ Parking နဲ႔ အကူးအသန္း လုပ္ဘို႔ ရာမွာ အတားအဆီး ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ M&E Central Plant ေတြကို Roof (သို႔မဟုတ္) Intermediate Level မွာ ထားရႏိုင္ပါတယ္။
     • Equipments ေတြရဲ႕သဘာဝ အရ လည္း ေနရာ ကို ေ႐ြးရပါတယ္။ ဥပမာ Cooling Tower ဆိုရင္ ေလသြားေလလာ ေကာင္းတဲ့ အေဆာက္အအံု ရဲ႕ အျပင္ (သုိ႔) အမိုးေပၚမွာပဲ ထားလို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမိုး ေပၚ တင္ထားဘို႕ ဆိုတာကလည္း High-rise Building ေတြမွာ လြယ္လွတာ မဟုတ္ပါဘူး။
       
       
     • Central Plant Location
       1. Central Plant Room လိုအပ္ခ်က္ေတြ ကို ၁.၄ ၊ ေနရာ လ်ာထားသတ္မွတ္ျခင္း။ မွာျပခဲ့ပါတယ္။
          သတိထားရမွာ က ဒီေနရာလို အပ္ခ်က္ေတြ စဥ္းစားတဲ့ အခါ Structural Column နဲ႔ Architectural Detail ေတြကို ထည့္ စဥ္းစား ေပးဘို႔ပါ။
       2. Loading / Unloading (ပစၥည္းေတြ အတင္အခ် လုပ္ဘို႔ေနရာ) ကို လြယ္ကူစြာ သြားႏိုင္၊ ေရာက္ႏိုင္ ဘို႔၊
       3. M&E Equipments ေတြ ျပင္ဆင္ဘို႔ လိုအပ္လို႔ လဲရမယ္၊ ျဖဳတ္ရမယ္ ဆိုရင္ လည္း သယ္ထုတ္၊ ျပန္သြင္း လုပ္ႏိုင္ဘို႔။
       4. ေလဝင္ေလထြက္ ေကာင္းႏုိင္ဘို႔ Outside Air Supply နဲ႔ Exhaust Air Discharge ေတြနဲ႔ နီးနီးနားနားျဖစ္ဘို႔။ (ဒီေနရာ မွာ Outside Air Supply နဲ႔ Exhaust Air Discharge ၾကားမွာ လံုေလာက္ တဲ့ အကြာအေဝး ႐ွိရမယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုလည္းစဥ္းစား ရမွာပါ။ အနည္းဆံုး 5m (16.5 ft) နဲ႔ တစ္ခါတစ္ရံ 8m (26.2 ft) ေလာက္အထိ လိုအပ္ႏိုင္ပါတယ္။)
       5. လံုေလာက္ တဲ့ Floor Height (အထပ္ အျမင့္) ရႏိုင္ဘို႔
       6. အဆင္ေျပေျပ Car Parking Plan (ကားရပ္နား စရာ ေနရာေတြ) နဲ႔ သင့္ေတာ္စြာ ဆက္စပ္ႏိုင္ဘို႔။
       7. Safety (အႏၲရာယ္ ကင္းေဝး ေစဘို႔) - ဥပမာ Boilers, Chillers, Liquid Filled Transformers တို႔လို M&E Equipments ေတြမွာ Stored Energy နဲ႔ Toxic Material ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီ Equipments ေတြကို Fireproof Walls ေတြနဲ႔ ကာရံထားရ ပါမယ္။
       8. M&E System Components တစ္ခု နဲ႔ တစ္ခု ၾကား နီးနီးနားနား ျဖစ္ေစဘို႔။ ဥပမာ Chiller ရဲ႕ Condenser နဲ႕ Cooling Towers ၾကား၊
       9. Piping System Pressure - Hydrostatic Pressure ကို လိုအပ္ခ်က္ လည္းရေအာင္ ခံႏိုင္ရည္ ထက္ လည္း မလြန္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ မွာလဲ၊
       10. Ease of Maintenance ထိန္းသိမ္းဘို႔
       11. Vibration and Noise from Equipment စက္ခန္းေတြ နဲ႔ နီးတဲ့ ေနရာမွာ တိတ္ဆိပ္ၿငိမ္သက္ မႈကို လိုအပ္တဲ့ အခန္းမ်ိဳး ႐ွိရင္ အေတာ္ ခက္ခဲပါတယ္။
       12. Aesthetics : Architects အမ်ားစု က M&E Plants ေတြကို ဖံုးကြယ္ထားခ်င္ ၾကပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ Architects ေတြကေတာ့ M&E Plants ေတြကို ျမင္ကြင္းမွာ ျပသထားလိုၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ M&E Plant ေတြက Architect's Concept ကို လိုက္ၿပီး အႏုပညာ အားျဖည့္ေပး ႏိုင္တာ ႐ွိသလို၊ အားေပ်ာ့ ေစႏိုင္တာ လည္း ႐ွိပါတယ္။
           
       13. Code and Authority Requirements တခ်ိဳ႕ ႏိုင္ငံေတြမွာ လည္း Authorities ေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ကလည္း Fire Water Tank နဲ႔ Fire Fighting Equipments ေတြကို Ground Floor (or) Basement 1st Storey မွာပဲ ထားရပါတယ္။ ေသာက္ေရ ေပးတဲ့ Utilities Authorities ေတြကလည္း Storage / Transfer Tank (ေရကန္) ေတြကို Basement Floor ေတြမွာ Flood (ေရလႊမ္း) ခဲ့ရင္ ေရညစ္ေတြ ဝင္မွာစိုးလို႔ ပါ။
       
       
     • Cooling Towers
       • တစ္ခါတစ္ရံ Podium လို႔ေခၚတဲ့ Tower ေအာက္ေျခမွာ ပိုၿပီး က်ယ္တဲ့ အထပ္ေတြ ပါခဲ့ရင္ Podium Roof ကို သံုးလို႔ရေကာင္း ရႏိုင္ပါတယ္။
       • Cooling Tower ရဲ့ Exhaust က Moisture Saturated Air ျဖစ္တဲ့ အျပင္ Fresh Air အေနနဲ႔ သံုးဘို႔မသင့္ေတာ္ တာမို႔ Fresh Air Intake ေတြကို Cooling Tower နဲ႔ေဝးရာ မွာပဲထားရပါတယ္။
         
       
       
     • AHU
       • AHU မွာ ဘာ components ေတြထည့္မွာလဲ။
       • AHU Components
         • Mixing Box – Fresh Air (with or without pre-cool) နဲ႔ Return Air ကို သမေအာင္ ေရာစပ္ဘို႔ ပါ။ တစ္ခါတစ္ရံ Room Plenum လုပ္ခြင့္ရရင္ Mixing Box မလိုပါဘူး။ Room Plenum ဆိုရင္ AHU အခန္းက Plenum ျဖစ္သြားတာပါ။ AHU အခန္းထဲက ေလကို တိုက္႐ိုက္ စုတ္ယူတဲ့အခါ Negative Pressure ျဖစ္သြားတာမို႔ Drainage Pipe ေတြ အျခား Contaminants ေတြ ကိုစုတ္ယူႏုိင္တာ ေၾကာင့္ သိပ္မၾကိဳက္ပါဘူး။
         • Air Washers - အခ်ိဳ႕ေနရာေတြ မွာ Air Washers ထည့္တတ္ပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ Humidify လုပ္ဘို႔ပါ။ Evaporative Cooling လည္း လုပ္လို႔ရပါတယ္။ ေလထဲမွာ ပါလာတဲ့ အမႈန္အမႊား ကိုအတိုင္းအတာ တစ္ခုထိလည္း သန္႔စင္ေပးႏုိင္ပါတယ္။
         • Filter Sections - သံုးမဲ့ Application ေပၚမူတည္ၿပီး Filter Section တစ္ခု (သို႔) တစ္ခုထက္ပိုၿပီး ပါႏိုင္ပါတယ္။ သိပ္ၿပီး အမႈန္အမႊားကင္း၊ သန္႔႐ွင္း ျခင္ရင္ HEPA Filter Section ေတာင္ ပါႏိုင္ ပါေသးတယ္။
         • Coil Sections - သံုးမဲ့ Application ေပၚမူတည္ၿပီး Cooling Coil (or) Heating Coil (or) BOTH ပါႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ Run Around Coils လို႔ေခၚတဲ့ Pre-Cool နဲ႔ Re-Heat Loop Coil လည္း ပါႏိုင္ပါတယ္။ ဒီ Run Around Coils အစား Heat Pipe Loop Coils ကိုလည္း သံုးႏိုင္ပါတယ္။
         • Fan Section – AHU fan နဲ႔ Motor ကို တတ္ဆင္ဘို႔ အတြက္ Fan Section လိုအပ္ပါတယ္။
         • ခုေနာက္ပိုင္း Environment Issue ေတြကို စဥ္းစားလာတဲ့ အခါ Indoor Air Quality ကလည္း အဓိက ျဖစ္လာပါတယ္။ Indoor Air ထဲမွာ ပါတဲ့ ပိုးမႊားေတြ၊ ကပ္ပါးေတြ၊ မႈိေတြ ကို ႏွိမ္နင္းဘို႔ UV Sterilizer Lamp ေတြထည့္ေပးလာတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အရင္တုန္းက ေတာ့ အေရးႀကီးတဲ့ Bio-Hazard ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အခန္းေတြမွာ ပဲ UV sterilizer ေတြသံုးခဲ့ ၾကတာပါ။
           
           
       
       
     • Water Tanks and Pumps
       
       • High rise building ေတြ မွာ Mechanical Engineer ေတြ အဓိက ေတြ႔ရမဲ့ အခက္အခဲ ကေတာ့ ေရေလွာင္ကန္ ေတြ ထားဘို႔ ေနရာေတြ ပါ။ အထပ္ျမင့္ လာတာနဲ႔ ေရကန္ေတြ၊ pumps ေတြ ကလည္း အဆင့္ဆင့္ လိုအပ္လာပါတယ္။ domestic water ေသာက္ေရသံုးေရ သာမက fire fighting tanks ေတြ အတြက္ ပါ စဥ္းစားစရာ လိုအပ္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနရာသာ မက အေလးခ်ိန္ က လည္း စီးတာမို႔ structural load မွာလည္း အဓိက စဥ္းစားရမဲ့ အခ်က္ တစ္ခု အေနနဲ ပါဝင္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံ ေတြ မွာ အျမင့္ဆံုး သံုးႏိုင္တဲ့ Pump head ကို ကန္႔သတ္ထား တတ္တာေၾကာင့္ လိုအပ္ခ်က္ က နည္းလွတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဥပမာ၊ မေလးရွား ႏိုင္ငံ၊ Kuala Lumpur ၿမိဳ႕မွာ ေသာက္သံုးေရျဖန္႔ေပးတဲ့ SYABAS ရဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ အရ End Suction Pump head ကို 75m maximum ထားရမယ္ လို႔ဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အျမင့္ မီတာ ၃၆၀ ေလာက္ ရွိတဲ့ အေဆာက္အအံု တစ္ခု အတြက္ (ေျမညီ (သို႔) ေျမေအာက္၊ တစ္ကန္ ႏွင့္ အမိုးေပၚ တစ္ကန္ အပါအဝင္) ေရကန္ ၆ ဆင့္ အနည္းဆံုး လိုပါတယ္။ တစ္ဆင့္ ကေန တစ္ဆင့္ ကို ပို႔ေပးဘို႔ Transfer Pumps ေတြလည္း လိုအပ္ျပန္ပါတယ္။
       • Fire Protection အတြက္ လည္း အလားတူ ပါပဲ။ Wet riser tanks, Sprinkler tanks, Hosereel tanks စသျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီစနစ္ေတြ အတြက္ သီးသန္႔ လိုအပ္တဲ့ Fire Pumps ေတြ အျပင္ တစ္ဆင့္ ကေန တစ္ဆင့္ ကို ပို႔ေပးဘို႔ Transfer Pumps ေတြလည္း လိုအပ္ျပန္ပါတယ္။
       
       
     
     
     ေအာက္က ေရးလက္စ အၾကမ္းပါ။ အပတ္စဥ္ ဆက္ေရး ေနတုန္း ပါ။
     
  4. Ventilation(ေလေကာင္းေလသန္႔)
     
     
     
     
     • Temperature Stack Effect
       • အေဆာက္အအံု ရဲ့ အျပင္နဲ႔ အတြင္း အပူခ်ိန္ သိပ္ကြာေနရင္၊ ၿပီးေတာ့ အျမင့္လည္းရွိ၊ ေလဝင္၊ ေလထြက္ ေပါက္လည္းရွိမယ္ ဆိုရင္ Stack effect ကို ထည့္သြင္း စဥ္းစား ေပးရပါမယ္။ ဒီ stack effect က တံခါးဖြင့္တဲ့ ပိတ္တဲ့ အခါ အရွိန္ နဲ႔ မႈတ္ထုတ္သလို ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေဆာင္းတြင္းဘက္ အေအးျပင္းတဲ့ တိုက်ိဳ လုိ နယူးေယာက္ လို ၿမိဳ့ေတြ က High-rise Buildings ေတြမွာ ဒီ Stack effect အေျခအေန ကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားေပးရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဒါဏ္ ကို ခံႏိုင္ေအာင္ တံခါးေတြ က ဆြဲဖြင့္ရတဲ့ တံခါးေတြ အစား ဆံုလည္တံခါးေတြ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ စကာၤပူ၊ မေလးရွား လို တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး အပူခ်ိန္ အေျပာင္းအလဲ သိပ္မရွိ၊ Indoor temperature နဲ႔ outdoor temperatureအလြန္မကြာ တဲ့ ေနရာေတြ မွာ ေတာ့ ဒီျပႆနာ က သိပ္မႀကီး လွပါဘူး။
         
       • Stack effect ကိုတြက္ခ်က္တာ က ေတာ့ CFD (Computational Fluid Dynamics) specialist ေတြရဲ့ အလုပ္ပါ။
       
       
     
     
     
  5. Water / Hydronic Systems Pressure(ေရဖိအား ထိန္းျခင္း)
     
     
     • Cavitation ဆိုတာက စီးေနတဲ့ ေရထဲ မွာ ပလံုစီ လာတာ ကို ေခၚတာပါ။
     • Pump ေတြမွာ Cavitation ျဖစ္တာ ကိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သိၾကေပ မဲ့ valve ေတြမွာ Cavitation ျဖစ္တာ ကိုေတာ့ သိပ္သတိ မထားမိ တတ္ၾကပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ Pressure Reducing Valve ေတြမွာ Cavitation မျဖစ္ေအာင္ အရမ္း ဂ႐ုစိုက္ ရပါတယ္။
     • High pressure drop နဲ႔ Low outlet pressure ဆိုတဲ့ Factors (အခ်က္) ႏွစ္ခ်က္ ေပါင္းလိုက္ တဲ့ အခါ Cavitation ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီ အေျခအေန မွာ Fluid ရဲ့ Pressure က သူ႔ Vapor Pressure ေအာက္ ေရာက္သြားတာ မို႔ Bubbles ေလးေတြ ပလံုစီ လာပါတယ္။ ဒီ Fluid Flow Stream မွာပဲ Pressure က Vapor Pressure အထက္ျပန္ တက္လာတဲ့ အခါ ပလံုစီ ေနတဲ့ Bubbles ေလးေတြ ျပန္ အရည္ထဲ ေပ်ာ္ဝင္ ဘို႔ ျဖစ္လာတဲ့ အခါ ဒီ Bubbles ေနရာ ကို အရည္က အ႐ွိန္ နဲ႔ ဝင္ extremely high impact forces ေတြ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဒီအခါ Valve ကိုသာမက အနီးအနား က Pipe ေတြကို ပါ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ တိုက္စားပါေတာ့ တယ္။ Pump ေတြမွာ Cavitation ျဖစ္တဲ့ အခါ Impellers ေတြ တြန္႔လိမ္ ေကာက္ေကြး၊ လိပ္၊ ပ်က္စီး သြားတာ ေတြ႔ ရပါတယ္။
     • ဒီလို Cavitation ျဖစ္တဲ့ အခါ ပိုက္ထဲ မွာ ေက်ာက္စရစ္ ခဲ ေတြ စီးသြား သလို အသံ နဲ႔ တုန္ခါ မႈ ကို ပါ ျဖစ္ေစပါတယ္။
     • Pressure Reducing Valve က ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ Cavitation Chart နမူနာ ကို ေအာက္ မွာ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။
     
     
     
     
  6. Electrical Distribution, Wiring & Voltage Drops
     
  7. ELV Signals
     
  8. Lightning Protection

   

  Chilled Water System Design

  Chilled water sytem မ်ားတြင္ အမ်ားဆံုးေတြ ့ရေလ့ရွိသည့္ Circuit ႏွစ္မ်ဳိးမွာ
  I) Primay Only Circuit
  II) Primary - Secondary Circuit သို့ (Decoupled system) တုိ့ၿဖစ္သည္။

  Primary Only Circuit

  Primary Chilled Water Circuit တစ္မ်ိဳးတည္းသာ ရွိသည့္ system ကုိ primary only system ဟုေခၚသည္။

  Primary Only Circuit/Loop သည္ နားလည္ရန္ ရွင္းလင္းလြယ္ကူသည္။ Chilled water system တစ္ခု တြင္ Chilled water pump(s) တစ္မ်ိဳးသာ ရွိေသာေၾကာင့္ Chilled Water Circuit လည္း တစ္မ်ိဳးသာရွိသည္။ ထုိ pump ကို Primary Chilled Water Pump ဟုေခၚသည္။ ထုိ pump သည္ Chilled water ကုိ AHU / FCU မ်ားဆီသို့ေရာက္ေအာင္တြန္းပိုရသည္။ Secondary Chilled Water Pump ရွိလွ်င္ Primary Chilled Water Pump သည္ Chilled water ကုိ AHU / FCU မ်ားဆီသို့ေရာက္ေအာင္တြန္းပိုရန္မလုိပါ။ ထုိတာဝန္ကုိ Secondary Chilled Water Pump ကေဆာင္ရြက္ေပးသည္။

  Primay Only Circuit

  ပုံတြင္ၿပထားသည့္အတုိင္ Chillers မ်ားကို တပ္ဆင္ထားလွ်င္ Chillers Parallel installation ၿဖစ္သည္။ဘယ္ဘက္မွပံုတြင္ Primary Chilled Water Pump သည္ ၾကိဳက္သည့္ Chillers ႏွင့္ေမာင္းနုိင္သည္။ ထုိသို့တပ္ဆင္ထားလွ်င္မ်ားေသာအားၿဖင့္ Primary Chilled Water Pump အေရအတြက္သည္ Chiller အေရအတြက္ ၁လံုး သို့ ၂ လံုး ပို၍တပ္ဆင္ထားေလ့ရွိသည္။ ထုိုသို့ Chiller အေရအတြက္ ၁လံုး ပို၍တပ္ဆင္ထားသည္ကို N+1 configuration ဟုေခၚသည္။ ဘယ္ဘက္မွပံုတြင္ Primary Chilled Water Pump မ်ားသည္ သက္ဆုိင္သည့္ Chiller တစ္လံုးၿခင္းႏွင့္သာ ေမာင္းနုိင္သည္။Dedicated Pumps ဟုေခၚသည္။ ထုိသို့တပ္ဆင္ထားလွ်င္ Primary Chilled Water Pump ႏွင့္ Chiller ကို အတြဲလုိက္ ေမာင္းေလ့၊ ပိတ္ေလ့ရွိသည္။ A pump-and-chiller pair can be turned on and off together.

  Primary - Secondary System သို့ Decoupled system

  ပံုတြင္ၿပထားသည့္အတိုင္း Chiller တစ္လံုးစီအတြက္ Chilled Water Pump တစ္လံုးစီ သီးသန့္တပ္ဆင္ထားသည္။ Production Pump ကုိ Primary Chilled Water Pump ဟုေခၚသည္။Distrubution ကို Secondary Chilled Water Pump ဟုေခၚသည္။The production loop မွ Chiller မ်ားေမာင္းသည့္အခါ သတ္မွတ္ထားသည့္ constant flow of water ၿဖင့္ ေမာင္းေလ့ရွိသည္။ (သို့ေသာ္ ( ဥပမာ 500RT (တန္၅၀၀) Chiller တစ္လံုး၏ Standard Chilled water ေရလည္ပတ္နွဳန္း (Standard Chilled water flow rate ) မွာ 500RT x 2.4GPM = 1,200GPM ၿဖစ္သည္။ ) သို့ေသာ္ the distribution loop မွ AHU၊FCU ႏွင့္ CRAC unit မ်ားသည္ လုိအပ္သည့္ Cooling load ေပၚတြင္မူတည္၍ two-way modulating valves ၿဖင့္ Chilled water flow rate ကုိ ေၿပာင္းလဲတတ္သည္။ The chillers in the production loop receive a constant flow of water, while the coils in the distribution loop, controlled by two-way modulating valves, receive a variable flow of water. ထိုေၾကာင့္ Secondary Chilled Water (Distrubution Loop) Pumps မ်ားတြင္ လိုအပ္သည့္ Chilled water flow rate အတုိင္းေမာင္းႏွင္နဳိင္ရန္ (Varible Speed Drive) VSD သို့ Variable Frequency Dirve (VFD) လုိအပ္သည္။

  Primary - Secondary System သို့ Decoupled system
  	Primary Chilled Water Circuit (Production Loop) Secondary Chilled Water Circuit (Distrubution Loop) Primary Chilled Water Circuit ႏွင့္ Secondary Chilled Water Circuit ကို ခြဲထားသည့္ လုိင္းကို Decouples သို့ By pass Pipe line ဟုေခၚသည္။

  Dedicated Pumps at Production Loop (Primary Chilled Water Circuit/Loop)	Minifolded Production Pump သို Common Header at Production Loop (Primary Chilled Water Circuit/Loop)

  The production pumps သို့ Primary Chilled Water Pump သည္ ေရကို return tee မွစုပ္ယူ၍ chiller အတြင္းသို့တြန္းပို့သည္။ထုိမွတဆင့္ the supply tee သို့ေရာက္သည္။ ထုိေၾကာင့္ Primary Chilled Water circuit ၏ pressure losses မွာ သိပ္မ်ားေပ။ ထုိေၾကာင့္ Primary Chilled Water Pump ၏ Pump Head မွာ နည္း ေလ့ရွိသည္။ ပန့္ တစ္လံုးစီသည့္ သူႏွင့္သက္ဆုိင္သည့္ chiller ကိုလိုက္၍ေမာင္းသည္။
  Primary Chilled Water Circuit ႏွင့္ Secondary Chilled Water Circuit ႏွစ္မ်ိဳးလံုးရွိသည့္ system ကုိ primary-secondary system ဟုေခၚသည္။ primary-secondary system တစ္ခုသည္ production loop (Load Side) အတြက္ ပို flexibility ရွိသည္။
  Dedicated Pumps at Production Loop (Primary Chilled Water Circuit/Loop)
  Production Loop (Primary Chilled Water Circuit/Loop) ၌ Dedicated Pumps မ်ားၿဖင့္ ေမာင္းလွ်င္ Chiller မ်ား၏ အမ်ိဳးအစား(type)၊ အရြယ္(size)၊ သက္တမ္း (age)ႏွင့္ ထုပ္လုပ္သူ (manufacturers)တူသည္ၿဖစ္မတူသည္ၿဖစ္ေစ တပ္ဆင္နုိင္သည္။ အမ်ိဳးအစား(type)၊ အရြယ္(size)၊ သက္တမ္း (age)ႏွင့္ ထုပ္လုပ္သူ (manufacturers)မတူညီသည့္ Chiller မ်ားတြင္ ကြဲၿပားေသာ (different evaporator pressure drops) ရွိၾကသည္။ ထုိအၿပင္ Dedicated Pumps ႏွင့္ individual chiller တုိ့သည္အတြဲလုိက္ၿဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ Dedicated Pumps တစ္လုံးပ်က္သြားလွ်င္ သူႏွင့္သက္ဆုိင္သည့္ chiller လည္း မေမာင္း နုိင္ေတာ့ေပ။
  Minifolded Production Pump သို Common Header at Production Loop (Primary Chilled Water Circuit/Loop)
  Production Loop (Primary Chilled Water Circuit/Loop) တြင္ Common Header ၿဖင့္ ပန့္မ်ားကိုတပ္ဆင္ထားၿခင္းသည္ chiller အမ်ိဳးအစား(type)၊ အရြယ္(size)၊ သက္တမ္း (age)ႏွင့္ ထုပ္လုပ္သူ (manufacturers)ကို လုိက္၍ system complexity မ်ားသည္။ သို့ေသာ္ greater redundancy ရွိသည္။ ၾကိဳက္သည့္ Chiller ႏွင့္ သင့္ေလွ်ာ္သည့္ ပန့္ကုိ ေရႊးခ်ယ္ေမာင္းႏွင္နုိင္သည္။ ပန့္ပ်က္ေသာေၾကာင့္ Chiller ကိုမေမာင္းနုိင္သည့္အေၿခေနမ်ိဳးမၾကံဳေတြနုိင္။ သို့ေသာ္ Primary Chilled Water သည္ Common Header မွ တဆင့္(ပန့္မွတုိက္ရုိက္မဟုတ္ဘဲ) Chiller အတြင္းသုိ့စီဝင္ေသာေၾကာင့္ Chiller တုိင္းတြင္ မွန္ကန္ေသာ ေရလည္ပတ္နွန္း (rigth amount chilled water flow rate)ရ ရွိရန္ေရးၾကီသည္။ ထုိသိုရရွိရန္ balancing valve သို့ Constant Flow valve မ်ားကို အသံုးၿပဳနုိင္သည္။
  Common Header ၿဖင့္ ပန့္မ်ား၏ ၿပႆနာတစ္မ်ိဳးမွာ ေရလည္ပတ္နွန္း မတည္ၿငိမ္မူၿဖစ္သည္။ Chiller ၁လံုး သို့ ၂ လံုးေမာင္းေနစဥ္ ေနာက္ထပ္Chiller တစ္လံုးေမာင္းရန္လုိအပ္ပါက isolation valve ကို အရင္ဖြင့္ရသည္။ ထုိအခိုက္အတန့္တြင္ လက္ရွိေမာင္းေနသည္ Chiller မ်ားမွ ေရလည္ပတ္နွန္း (chilled water flow rate) သည္ ၂၀% မွ ၅၀% အထိ Chiller အရြယ္အစား(size)ကို လုိက္၍က်ဆင္းနုိင္သည္။ထုိအခ်ိန္တြင္ ေမာင္းရမည့္ပန့္သည္ ေမာင္းခါစၿဖစ္ေသာေၾကာင့္ Full Speed သို့ မေရာက္နုိင္ေသးေပ။ isolation valve ကို အရင္မဖြင့္ဘဲ ပန့္ကုိအရင္ေမာင္းပါက လက္ရွိေမာင္းေနသည္ Chiller မ်ားမွ ေရလည္ပတ္နွန္း (chilled water flow rate) သည္ၿမင့္တက္သြားလိမ့္မည္။ ထုိအခါ water hammer ၿပႆနာကို ၾကံဳေတြနုိင္သည္။
  The drawback of manifolding production pumps is that the chiller flows become hydraulically coupled again. If an isolation valve is opened before a pump is
  started, flow through the operating chillers will drop suddenly, causing potential control instability. If a pump is started before a valve is open, the
  operating chillers will see a momentary flow increase, causing control instability or water hammer.
  Chiller မ်ား၏ Control Logic တာဝန္မွာ Leaving Chilled water temperature Set Point (6.7C) ကို တတ္နုိင္သမွ် ထိန္းထားရန္ၿဖစ္သည္။ Leaving Chilled water temperature သည္ Chiller ၏ ွေရလည္ပတ္နွန္း (chilled water flow rate) တြင္ေပၚတြင္မူတည္သည္။ Chiller မ်ားမွ ေရလည္ပတ္နွန္း (chilled water flow rate) အတက္အက် မ်ားၿခင္း၊ၿမန္ၿခင္းသည္ System တစ္ခုလံုးကို instability အေၿခေနသို့ ေရာက္ေစၿခင္းၿဖစ္သည္။
  Seconadry Chilled Water Circuit သို့ distribution loop
  The distribution pump သို့ Seconadry Chilled Water Pump သည္ the supply tee ေရကို the load
  terminals (AHU/ FCU/CRAC Unit) မ်ားဆီသို့တြန္းပိုသည္။ ထို ေရသည္ AHU/ FCU/CRAC Unit မွ တဆင့္ the return tee ဆီသို့ၿပန္ေရာက္လာကာ Primary Chilled Water Circuit ဆီသုိ့ေရာက္သြားသည္။
  Primary Chilled Water Pump ႏွင့္ Seconadry Chilled Water Pump သည္ same water ကို တြန္းပို့ေနၾကေသာ္လည္း there is no duplication of pumping energy.အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ Primary Chilled Water Pump ၏ Head ကို Primary Chilled Water Circuit ၏ Friction Loss ကို ေက်ာ္ရံု ဒီဇုိင္းလုပ္ထား (Select လုပ္ထား) ေသာေၾကာင့္ၿဖစ္သည္။ Seconadry Chilled Water Pump ၏ Head ကို Seconadry Chilled Water Circuit ၏ Friction Loss ကို ေက်ာ္ရံု ဒီဇုိင္းလုပ္ထား (Select လုပ္ထား) ေသာေၾကာင့္ၿဖစ္သည္၊
  Seconadry Chilled Water Circuit ၏ ေရလည္ပတ္နွန္း (chilled water flow rate) သည္ အေဆာက္အဦးတစ္ခုလံုး၏ Heat Load ေပၚတြင္မူတည္သည္။ အေဆာက္အဦးတစ္ခုလံုး၏ Heat Load သည္ အခ်ိန္ႏွင့္ ရာသီဥတုကိုလုိက္၍ေၿပာင္းလဲေနသည္။ ထုိေၾကာင့္ Seconadry Chilled Water Circuit ၏ ေရလည္ပတ္နွန္း (chilled water flow rate) သည္ အခ်ိန္ႏွင့္ ရာသီဥတုကိုလုိက္၍ေၿပာင္းလဲေနသည္။ ထိုေၾကာင့္ Seconadry Chilled Water Pump ကို variable-speed drive (VSD) သို Variable Frequency Drive (VFD) ၿဖင့္ ေမာင္းႏွင္ရမည္။ ထုိ VSD သည္ part load သုိ့ လုိအပ္သည့္ အခ်ိန္ ၌လုိအပ္သည္ Speed (ie chilled water flow rate) ၿဖင့္ ေမာင္းႏွင္ေသာေၾကာင့္ စြမ္းအင္းေခြ်တာမူ(Energy Saving)လည္းၿဖစ္သည္။
  Their use decreases the energy savings potential from the variable-flow distribution pump. In fact, ASHRAE/IESNA Standard 90.1–1999 (Section 6.3.4.1) requires
  the use of modulating two-way control valves, and thus variable water flow, in most systems. Primary-secondary systems comply with this requirement.

  ဤကဲ့သို့ Common Header မွ Secondary Pump သည္ High Raise Building ကဲ့သို့ေသာ အေဆာက္အဦးမ်ားအတြက္သင့္ေလွ်ာ္သည္။	ဤကဲ့သို့ Individal Secondary Pump မ်ားသည္ ေကာလိပ္ေက်ာင္းကဲ့သို့ေသာ မတူညီသည္ အေဆာက္အဦးမ်ား တစ္ခုၿခင္းစီ အတြက္ သင့္ေလွ်ာ္သည္။

  
  
  Seconadry Chilled Water Pump(The distribution pump )ကို variable-speed drive ၿဖင့္ေမာင္းႏွင္သည္။ supply to load ပုိက္ႏွင့္ return to load ပိုက္ ၏ ဖိအားၿခားနားမူ (pressure difference between the supply- and return-water piping) ကိုလုိက္ ၍variable-speed drive ကို ေမာင္းႏွင္သည္။ ဖိအားၿခားနားမူ (pressure difference ) မ်ားလွ်င္ variable-speed drive သည္ ပန့္၏ လည္ပတ္ႏွဳန္း(Speed)ကိုေနွးေစသည္။ ဖိအားၿခားနားမူ ( differential pressure) နည္း လွ်င္ variable-speed drive သည္ ပန့္၏ လည္ပတ္ႏွဳန္း(Speed)ကိုၿမန္ေစသည္။
  AHU ႏွင့္ FCU တုိ့၏ the two-way valve modulates သည္ အေဆာက္အဦးတစ္ခုလံုး၏ Heat Load နည္းလာလွ်င္ တၿဖည္းၿဖည္းပိတ္သည္။ ထုိ သုိ့ပိတ္မွဳေၾကာင့္ supply to load ပုိက္ႏွင့္ return to load ပိုက္တုိ့အၾကားတြင္ system differential pressure တၿဖည္းၿဖည္းၿမင့္တက္လာသည္။ ထုိဖိအားၿခားနားမူ ( differential pressure) ကို Seconadry Chilled Water Pump(The distribution pump )၏ speed ကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္ signal အၿဖစ္အသံုးၿပဳသည္။
  In response to a reduced cooling load, the two-way valve modulates closed, restricting the flow of water through the coil. This causes an
  increase in system differential pressure, which can be measured and used to signal a reduction in the speed of the distribution pump.
  မည္သည့္ the distribution pumping arrangement မ်ိဳးၿဖစ္ပါေစ primary-secondary system ကို အသံုးၿပဳရန္သင့္ေလွ်ာ္သည္။
  ေကာလိပ္ေက်ာင္းကဲ့သို့ေသာ မတူညီသည္ အေဆာက္အဦးမ်ား တစ္ခုၿခင္းစီကို ပန့္တစ္လံုးၿခင္းစီၿဖင့္ multiple-pump configuration မ်ိဳးၿဖင့္လည္းတပ္ဆင္နုိင္သည္။
  ဥပမာ the east Building (A), west Building (B), and central Building (C) ဆီသို့ Separate distribution pumps (A),(B) ႏွင့္ (C) တုိ့ၿဖင့္ေမာင္းႏွင္ရန္တပ္ဆင္ထားသည္။
  A primary advantage of this configuration is flexibility. Expanding the system can be achieved by simply adding another distribution pump to the existing plant and connecting it to the piping that runs to the new building. 

Overview of Chiller System အေၾကာင္း

Over view of Chiller Plant Room
ေခတ္မွီအေဆာက္အဦးအၾကီးစားတုိင္းလုိလုိတြင္ အမ်ားဆံုးေတြရေလ့ရွိသည့္ Chiller Plant Room သို့ Chilled Water System တစ္ခုအေၾကာင္း ကို အတိုခ်ဳပ္ ရွင္းၿပပါမည္။ Chilled Water System တစ္ခုကို Water Cooled Chiller(s) ေသာ္၄င္း Air Cooled Chiller(s) ေသာ္၄င္း တတ္ဆင္ေလ့ပါသည္။ Water Cooled Chiller ကို အသံုးၿပဳပါက Circuit ၃ မ်ိဳးရွိၿပီး Air Cooled Chiller ကို အသံုးၿပဳပါက Circuit ၂ မ်ိဳးရွိပါသည္။ Air cooled (သို့) Water Cooled Chiller အတြင္း၌ရွိေသာ Refrigerat Circuit ကို Chiller အပိုင္းတြင္ေသးစိတ္ရွင္းလင္းတင္ၿပပါမည္။

	Water Cooled Chiller ႏွင့္ ေမာင္းေသာ Chilled Water System	Air Cooled Chiller ႏွင့္ ေမာင္းေသာ Chilled Water System
1	Air Side Circuit (သို့) Air Distribution System	Water Side Circuit (သို့) Air Distribution System
2	Chilled Water Side Circuit (သို့) Chilled Water Distribution System	Chilled Water Side Circuit (သို့) Chilled Water Distribution System
3	Condenser Circuit	Air Cooled ၿဖစ္ေသာေၾကာင့္ Condenser Circuit မရွိပါ။

Naming of Circuit
Circuit မ်ားအားလံုးတြင္ အသြားႏွင့္အၿပန္ (သို့)အဝင္ႏွင့္ အထြက္ ရွိသည္။ Supply ႏွင့္ Return ဟုသည့္အေခၚအေဝၚမွာပိုအသံုးမ်ားသည္။
Chilled Water Circuit တြင္ Building (သို့) Load side ကို Reference အၿဖစ္သတ္မွတ္သည္။ Chilled Water အထြက္ (Leaving Chilled Water) ကိွ Chilled Water Supply (Supply to Building) ဟု သတ္မွတ္ၿပီး Chilled Water အဝင္ (Entering Chilled Water into chiller) ကို Chilled Water Return (Return From  Building) ဟု သတ္မွတ္သည္။
Condenser Water Circuit တြင္ Chiller ကို Reference အၿဖစ္သတ္မွတ္သည္။ Condenser Water အထြက္ (Leaving Chilled Water) ကိွ Condenser Water Return (Return From Chiller) ဟု သတ္မွတ္ၿပီး Condenser Water အဝင္ (Entering Condenser Water) ကို Condenser Water Supply (Supply to Chiller) ဟု သတ္မွတ္သည္။
Air Side Circuit တြင္ Serving ကို Reference အၿဖစ္သတ္မွတ္သည္။ Air  အထြက္ Supply Air ( Supply Air To serving Area) ဟု သတ္မွတ္ၿပီး Air ကို Return Air ( Return Air from serving Area) ဟု သတ္မွတ္သည္။

Chilled Water Distribution System (သို့) Chilled Water Circuit
Chilled Water Distribution System (သို့) Chilled Water Circuit တြင္ Chilled Water Pump, Chiller ႏွင့္ Air Handling Unit/Fan Coil Unit မ်ားပါဝင္သည္။ Chilled Water Pump ကို Chilled Water Return ပိုက္လုိင္းဘက္ Chiller အနီးတြင္ထားရမည္။  Chilled Water Pump ကို Chilled Water Supply ပိုက္လုိင္းဘက္တြင္ မတတ္ဆင္ရပါ။ တနည္း Chilled Water Pump သည္ Chilled Water ကို Chiller အတြင္းသိ့ုတြန္းပို့ရမည္။ ထုိသို့ Chiller အတြင္းသုိ့ ေရမ်ားကို တြန္းပိ့ုၿခင္းၿဖင့္ Chiller ၏ Evaporator အတြင္း၌ေရမ်ား High pressure ၿဖင့္ ၿပည့္ေနေသာေၾကာင့္ အပူဖလွယ္မူ(Heat Exchage) ပိုမိုေကာင္းမြန္သည္။
Chilled Water Circuit တြင္ AHRI (Air-Conditioning, Heating and Refrigeration Institute , ယခင္ ARI ဟုေခၚသည္) ကသတ္မွတ္ထားေသာ စံ(Standard)မွာ Chilled Water Supply Temperature သည္ 6.7C  Chilled Water Return Temperature မွာ 12.2C ၿဖစ္သည္။ စံ Chilled water ေရလည္ပတ္နွဳန္း (Standard Chilled water flow rate ) မွာ 2.4 US Galan per minute(USGPM) တစ္မိနစ္လွ်င့္ ၂.၄ ဂါလံၿဖစ္သည္။ မည့္သည္ Chiller အမ်ိဳးအစားၿဖစ္ပါေစထုိ Chilled water ေရလည္ပတ္နွဳန္း (Standard Chilled water flow rate )ကို အသံုးၿပဳႏုိင္သည္။ ဥပမာ 500RT (တန္၅၀၀) Chiller တစ္လံုး၏ Standard Chilled water ေရလည္ပတ္နွဳန္း (Standard Chilled water flow rate ) မွာ 500RT x 2.4GPM = 1,200GPM ၿဖစ္သည္။
Heat သည္ Temperature ၿမင့္သည့္ေနရာမွ  Temperature နိမ့္သည့္ေနရာသို့ စီးဆင္းေလ့ရွိသည္မ်ားနိယာမ(Law)ၿဖစ္သည္။ ထုိေၾကာင့္ Chilled Water Circuit တြင္ Temperature ၿမင့္သည့္ 12.2C Chilled Water Return Temperature မွ Temperature နိမ့္သည့္ Refrigerant Circuit သို့စီဆင္းသြားသည္။ တနည္း Refrigerant မွ အပူေတြကို စုပ္ယူသြားသည္ဟုလည္းေၿပာေလ့ရွိသည္။ 12.2C Chilled Water Return သည္ အပူဆံုးရွဳံးကာ 6.7C Chilled Water Supply အၿဖစ္ Chiller အတြင္းမွထြက္သြားသည္။
Chilled Water Circuit ကို Closed Circuit ဟုေခၚသည္။ Closed Circuit အတြင္းမွ Chilled Water သည္ ေလထု Atmospheric ႏွင့္ မထိေတြ ့နဳိင္ေပ။
Condenser Water Distribution System (သို့) Condenser Water Circuit
Condenser Water Distribution System (သို့) Condenser Water Circuit တြင္ Condenser Water Pump, Chiller ႏွင့္ Cooling Tower မ်ားပါဝင္သည္။ Condenser Water Pump ကို Condenser Water Supply ပိုက္လုိင္းဘက္ Chiller အနီးတြင္ထားရမည္။  Condenser Water Pump ကို Condenser Water Return ပိုက္လုိင္းဘက္တြင္ မတတ္ဆင္ရပါ။ တနည္း Condenser Water Pump သည္ Condenser Water ကို Chiller အတြင္းသိ့ုတြန္းပို့ရမည္။ ထုိသို့ Chiller အတြင္းသုိ့ ေရမ်ားကို တြန္းပိ့ုၿခင္းၿဖင့္ Chiller ၏ Condenser အတြင္း၌ေရမ်ား High pressure ၿဖင့္ ၿပည့္ေနေသာေၾကာင့္ အပူဖလွယ္မူ(Heat Exchage) ပိုမိုေကာင္းမြန္သည္။
Condenser Water Circuit တြင္ AHRI (Air-Conditioning, Heating and Refrigeration Institute , ယခင္ ARI ဟုေခၚသည္)  စံ(Standard)မွာ Condenser Water Supply Temperature သည္ outdoor air ၏ အပူခ်ိန္ (web bulb temperature) ေပၚတြင္မူတည္သည္။ မ်ားေသာအားၿဖင့္ web bulb temperature ထက္ ၁ဒီဂရီ သုိ့ ၁.၅ဒီဂရီၿမင့္ေလ့ရွိသည္။ Condenser Water Supply Temperature သည္ web bulb temperature ထက္မည္သည့္အခါမွ် မနိမ့္နိဳင္ပါ။ Standr Condenser Water Return Temperature သည္ 35C ၿဖစ္သည္။။ စံ Condenser water ေရလည္ပတ္နွဳန္း (Standard Condenser water flow rate ) မွာ 3.0 US Galan per minute(USGPM) တစ္မိနစ္လွ်င့္ ၃.၀ ဂါလံၿဖစ္သည္။ မည့္သည္ Chiller အမ်ိဳးအစားၿဖစ္ပါေစထုိ Condenser water ေရလည္ပတ္နွဳန္း (Standard Condenser water flow rate )ကို အသံုးၿပဳႏုိင္သည္။ဥပမာ 500RT (တန္၅၀၀) Chiller တစ္လံုး၏ Standard Condenser water ေရလည္ပတ္နွဳန္း (Standard Condenser water flow rate ) မွာ 500RT x 3.0GPM = 1,500GPM ၿဖစ္သည္။
Heat သည္ Temperature ၿမင့္သည့္ေနရာမွ  Temperature နိမ့္သည့္ေနရာသို့ စီးဆင္းေလ့ရွိသည္မ်ားနိယာမ(Law)ၿဖစ္သည္။ ထုိေၾကာင့္ Condenser Water Circuit တြင္ Heat သည္ Temperature ၿမင့္သည့္ Refrigerant Circuit မွ Temperature နိမ့္သည့္ Condenser Water Supply Temperature သို့စီဆင္းသြားသည္။ တနည္း Condenser Water Supply မွ အပူေတြကို စုပ္ယူသြားသည္ဟုလည္းေၿပာေလ့ရွိသည္။ Condenser Water Supply သည္ Refrigerant Circuit မွ အပူမ်ားကို Carry လုပ္ကာ Condenser Water Return အၿဖစ္ Chiller အတြင္းမွထြက္သြားသည္။
Condenser Water Circuit ကို Opened Circuit ဟုေခၚသည္။ Opened Circuit အတြင္းမွ Condenser Water သည္ ေလထု Atmospheric ႏွင့္ အၿမဲထိေတြ ့ေနသည္။ 

Air Distribution System (Circuit)
Air Distribution System (Circuit) တြင္ Air Handling Unit မွ Blower သည္ Cold Air (Supply Air) ကို Serving Area သို့ ပို့ေဆာင္ၿခင္းႏွင့္ Servicing Area မွ Warm Air (Return Air) ကုိ စုပ္ယူၿခင္းအလုပ္ကို ေဆာင္ရြက္သည္။ ပံုမွန္အားၿဖင့္ Servicing Area ၏ အပူခ်ိန္(Temperature) မွာ 22 to 24 C ၿဖစ္ၿပီး Supply Air အပူခ်ိန္(Temperature) မွာ 13 to 15 C ၿဖစ္သည္။ Return Air ၏ Temperature မွာ 24 to 26 C ၿဖစ္ၿပီး outdoor air ႏွင့္ ေရာေလ့ရွိသည္။ ေလလည္ပတ္ႏွဳန္းမွာ Chilled Water Flow rate ႏွင့္ Condenser Water Flow Rate မ်ားကဲ့သို့ ပံုေသမရွိေပ။ အသံုးၿပဳမူေပၚမူတည္၍ ေၿပာင္းလဲသည္။

အခ်ိန္တိုင္း ပံုေသ (Constant) ေလလည္ပတ္နွဳန္း (Air Flow rate) ၿဖင့္ ေမာင္းေနေသာAHU ကို Constant Air Volume system (CAV)ဟုေခၚသည္။ Serving Area ၏ cooling load လုိအပ္ခ်က္အရ ေလလည္ပတ္နွဳန္း (Air Flow rate) လုိအပ္သလုိ ေမာင္းေနေသာAHU ကို Variable-Air-Volume System(VAV)ဟုေခၚသည္။  

HVAC Control System အေၾကာင္း

Introduction To HVAC Control Systems

Introduction To HVAC Control Systems
၁.၁ အဘယ္ေၾကာင့္ control system မ်ားလိုအပ္သနည္း။
၁.၂ Control လုပ္နည္းမ်ားတိုးတက္လာပံု
၁.၃ Control Loop မ်ား
၁.၄ Control mode မ်ား၊
၁.၅ Gains and Loop Tuning 26
၁.၆ Control Action မ်ားႏွင့္ Normal Position
၁-၇ Control Range ႏွင့္ sequencing ၿပဳလုပ္ပံု
၁.၈ Controls documentation ၊ Maintenance ႏွင့္ Operating
Chapter တစ္ခုလံုးကို PDF Format ၿဖင့္ download လုပ္ယူရန္။
http://www.acmv.org/ebook/Into_to_HV...tro_System.pdf
(က) ဤအခန္းတြင္ Control ပညာရပ္၏ အေျခခံသေဘာတရားမ်ား ကိုေဖာ္ျပထားသည္။
(ခ) အဘယ္ေၾကာင့္ HVAC ႏွင့္ ACMV System မ်ားတြင္ Control လုပ္ရန္လုိအပ္သနည္း။
(ဂ) Control product မ်ား တိုးတက္လာပံု ေနာက္ခံသမိုင္း အက်ဥ္း တို႔ကိုေဖာ္ျပထားသည္။
(ဃ) Control System မ်ားတြင္ပါဝင္သည့္ control loop မ်ားႏွင့္ Block မ်ား တည္ေဆာက္ပံုတို႔ကိုရွင္းျပထားသည္။
(င) Control Loop မ်ားတြင္ အသံုးျပဳထားသည့္ Control Strategies မ်ားႏွင့္ algorithms မ်ား ကိုလည္းေဖာ္ျပထားသည္။
Study Objectives
ဤအခန္း(Chapter)ကို စနစ္တက်ေလ့လာျပီးေနာက္
(က) HVAC System မ်ားတြင္ Control System မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပံု
(ခ) Open Loop Control ႏွင့္ Closed Loop control တို႔ ကြဲျပားျခားနားပံု
(ဂ) Two-position ၊ floating ႏွင့္ modulating control loop မ်ား အလုပ္လုပ္ပံု
(ဃ) Modulation control loop မ်ားတြင္ Proportional (P)၊ integral (I) ႏွင့္ Derivative (D)control
action မ်ား အလုပ္လုပ္ပံု ႏွင့္ control loop တစ္ခုကို tune လုပ္နည္း
(င) Direct action ႏွင့္ Reverse action တို႔ကြဲျပားပံု။ Normally open ႏွင့္ Normally closed တို႔ကြဲျပားပံု။
(စ) Controller တစ္ခုတည္းကိုသာ အသံုးျပဳ၍ controlled device မ်ား sequence ျပဳလုပ္ပံု တို႔ကို
နားလည္ သေဘာေပါက္လိမ့္မည္ျဖစ္သည္။

၁.၁ အဘယ္ေၾကာင့္ control system မ်ားလိုအပ္သနည္း။
ယေန႔နည္းပညာ ေခတ္ၾကီးတြင္ ကၽြႏု္ပ္တို၏ ဘဝပို၍ convenient ျဖစ္ရန္ ၊ comfortable ျဖစ္ရန္ ၊ efficient ျဖစ္ရန္ ႏွင့္ effective ျဖစ္ရန္ အတြက္ Control နည္းပညာ ႏွင့္ Control System မ်ားရွိရန္လုိသည္။
ၿပင္ပ condition ႏွင့္ occupancies မ်ားေျပာင္းလဲသည့္အခုိက္ equipment မ်ား၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား လိုက္ေလွ်ာညီေထြ ေျပာင္းလဲေစရန္အတြက္ control မ်ားက ေဆာင္ရြက္ေပးသည္။ Equipment မ်ားပိုမို ေကာင္းမြန္စြာ လုပ္ေဆာင္ေစရန္ လည္း control မ်ားက ေဆာင္ရြက္ေပးသည္။

Control ဆုိသည္မွာလက္ရွိအေၿခအေန(input)မ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္ၿပီး (monitor လုပ္ျပီး) output မ်ားကို အလိုရွိသည့္ ပံုစံအတိုင္းျဖစ္ေအာင္ ကိရိယာ(device) မ်ား ၿဖင့္ ထိန္းေပးေသာ (regulate လုပ္ေပး) ၿခင္း ျဖစ္သည္။
ဥပမာ နံနက္ခင္း အခ်ိန္ သင္ေရခ်ိဳးသည့္အခါ ေရ၏အပူခ်ိန္ကို လက္ျဖင့္ စမ္းျပီးလုိသည့္ အပူခ်ိန္ရေအာင္ေရပူကိုေပးသည့္ ဘားႏွင့္ ေရေအးေပးသည့္ဘားကို လက္ျဖင့္လွည့္က မိမိအလိုရွိသည့္ အပူခ်ိန္ေရာက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ Control လုပ္ၿခင္း ပင္ျဖစ္သည္။

ေနာက္ဥပမာ တစ္ခုမွာ ကားေမာင္းသည့္အခါ ဒိုင္ခြက္(speedometer) ကိုၾကည့္၍မိမိအလိုရွိသည့္ ျမန္ႏႈန္းရေအာင္ accelerator ကိုေျခေထာက္ျဖင့္ ဖိေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိ ဥပမာ အားလံုးသည္ Closed-loop manual controls မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ Manual ဆိုသည္မွာ (Controller သုိ့မဟုတ္ Control loop ကို မသံုးပဲ) လူကိုယ္တိုင္က Controller အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ ေပးေနျခင္းျဖစ္သည္။ လူက မည္သည့္ Control Action ျပဳလုပ္ရမည္ကို ဆံုးျဖတ္ကာ ေဆာင္ရြက္ေနျခင္းျဖစ္သည္။

Closed-loop ဆိုသည္မွာ Control Action မွ feedback ၿပန္ယူ၍ အသံုးၿပဳထားၿခင္းၿဖစ္သည္။
သင္ေဆာင္ရြက္လိုက္သည့္ Control Action မွ မည္ကဲ့သုိ႔ ျပန္လည္၍တံု႕ျပန္မႈ ရွိသည္ကို feedback အျဖစ္ျပန္ယူ ၍ control လုပ္ျခင္းကိုဆိုလိုသည္။ အထက္ပါ ဥပမာ မ်ားတြင္ feedback အျဖစ္ ေရကို ေရေႏြးမေႏြးကို လက္ျဖင့္စမ္းသပ္ျခင္း။ မိမိ အလိုရွိသည့္ျမန္ႏႈန္းေရာက္မေရာက္ ကို ျမန္ႏႈန္းျပဒိုင္ခြက္ (speedometer) ကိုလွမ္းၾကည့္ျခင္းတို႔ျဖစ္သည္။
အကယ္၍သင့္ကားတြင္္ ျမန္ႏႈန္းကို အလုိရွိသလို ထိန္းထားႏိုင္သည့္ Cruise control ပါလွ်င္ ထုိ Control သည္ Automatic Control ဟုသတ္မွတ္ ေခၚဆိုသည္။ Automatic control ဆိုသည္မွာ သင္ manual control တြင္ ျပဳမူလုပ္ေဆာင္မည့္ Control Action မ်ားကို သင့္ကုိယ္စားျပဳလုပ္ေပးသည့္ Device တစ္ခုျဖစ္သည္။ သင့္ကား၏ cruise control panel တြင္သင္အလိုရွိသည့္ ျမန္ႏႈန္းကိုထည့္ သြင္းျပီး Set ခလုပ္ကိုႏွိပ္လိုက္သည္ႏွင့္ တစ္ျပိဳင္နက္ cruise controller သည္ ကား၏အျမန္ႏႈန္းကို ေစာင့္ၾကည့္ျပီး (monitor လုပ္ေနၿပီး) accelerator ကိုလုိသလို adjust လုပ္ေနလိမ့္မည္ျဖစ္သည္။
သင္အလိုရွိေသာျမန္ႏႈန္း (Desired Speed) ကို Control ေဝါဟာရ အားျဖင့္ Set point ဟုေခၚသည္။ Controller သည္အျမဲတမ္း Set point ကိုရရွိေအာင္ ၾကိဳးစားေနလိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ Cruise control System သည္ သင္သတ္မွတ္ထားေသာ ျမန္ႏႈန္း (Set point) ကို သင့္ထက္ပိုတိက်စြာ ထိန္းေပးထားႏိုင္ စြမ္းရွိသည္ကို ေတြ႔ရလိမ့္မည္။

အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္သင္သည္ကား ၿမန္ႏွဳန္း (speed) တစ္ခုတည္းကိုသာ ထိန္းရန္အျမဲတမ္း အာရံုစိုက္ေနနုိင္လိမ့္ မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ Automatic Control မ်ားကိုကၽြႏု္ပ္တို႔ အသံုးျပဳရသည့္ အေၾကာင္းမွာ အလိုရွိေသာရလဒ္ (Desire result) တစ္ခုတည္းကိုသာ ရရန္အတြက္ အျမဲမျပတ္ၾကည့္ရႈ ျပီးထိ္န္းသိမ္း ေနရန္အခ်ိန္မရွိျခင္း၊ ထိုသို႕ အၿမဲျပဳလုပ္ေနရန္ မစြမ္းႏိုင္ျခင္း ႏွင့္ ၿငီးေငြ ့လာၿခင္း တို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

HVAC ႏွင့္ Refrigeration System မ်ား၏ Control သည္ ကၽြႏု္ပ္ကားကို ထိန္းသိမ္း ေမာင္းႏွင္သည့္ အခါသံုးသည့္ Control ႏွင့္ဆင္တူသည္။ ကား၏ျမန္ႏႈန္း (Speed) ကိုၾကည့္၍ (မနည္းေစ၊ မမ်ားေစပဲ) ေဘးအႏၱရာယ္ ကင္းေအာင္ေမာင္းသကဲ့သို႔ HVAC system သည္ လူမ်ား comfortable ၿဖစ္ေနေအာင္ dry bulb temperature ကို လိုသလုိ အၿမဲ ထိန္းေပးထားရမည္။ သို႔ေသာ္ ေဘးအႏၱရာယ္ကင္းစြာ ေမာင္းႏွင္ရန္အတြက္ (Speed) တခုတည္းျဖင့္ မလံုေလာက္သကဲ့သို႔ thermal comfort ျဖစ္ရန္အတြက္လည္း temperature တစ္ခုတည္းျဖင့္မရႏိုင္ေပ။ ေဘးအႏၱရာယ္ကင္းစြာ ေမာင္းရန္ Speed သည္ major factor ျဖစ္သကဲ့သို႔ comfort ၿဖစ္ရန္အတြက္လည္း temperature သည္ major factor ျဖစ္သည္။

ခဏအတြင္း ျမန္ႏႈန္းျမင့္ေအာင္(Speed မ်ား) ရေအာင္လုပ္ျခင္း၊ ေတာင္ေပၚသို႔ ေမာင္းတက္ျခင္းႏွင့္ အလြန္ေလးသည့္ ပစၥည္းမ်ားကား အျပည့္သယ္ေဆာင္ျခင္း စသည္ကဲ့သို႔ေသာ peak power output မ်ားကိုတစ္ခါတစ္ရံ မွသာလိုအပ္ျပီး က်န္အခ်ိန္မ်ားတြင္အလိုရွိသည့္ speed ကိုရရန္ accelerator ကိုနင္း၍ engine ၏ output ကိုလိုသလို control လုပ္သည္။ HVAC System မ်ားတြင္းလည္း ထို႔အတူပင္ျဖစ္သည္။ Peak cooling load (သို႔) heating load မ်ားကိုတစ္ခါတစ္ရံ မွသာလိုအပ္ျပီး က်န္အခ်ိန္မ်ားတြင္ comfortable ျဖစ္ေစမည့္ actual cooling ႏွင့္ heat load မ်ားကို system output ရရန္အတြက္ လိုသလို control လုပ္ျခင္းျဖစ္သည္။

HVAC System မ်ားတြင္ manual control ေနရာတြင္ automatic control ျဖင့္ အစားထုိး အသုံးျပဳရသည့္အေၾကာင္းမွာ automatic control တြင္ operator ကအျမဲမျပတ္ ေစာင့္ၾကည့္ ထိန္းေပးေနရန္ မလုိေသာေၾကာင့္ အလုပ္သမားခ(Operator cost) သက္သာသည္။ အျမဲ consistent ျဖစ္သည့္ရလဒ္ကုိ ေပးနုိင္သည္။ System တစ္ခုလုံး၏ performance လည္းပုိမုိေကာင္းမြန္နုိင္သည္။

HVAC system မ်ားတြင္ control ကုိအသုံးျပဳရသည့္အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ facility အတြင္းရွိ process မ်ားအတြက္သင့္ေလ်ာ္ေသာ environment ရရွိရန္ အတြက္ျဖစ္သည္။ အေဆာက္အဦး အတြင္းရွိလူမ်ား (Building’s occupants) အတြက္သင့္ေလ်ာ္ေသာ thermal comfort ရေစရန္အတြက္ ျဖစ္သည္။ ရုံးခန္းမ်ားအတြင္း ဝန္ထမ္းမ်ားအတြက္ productive atmosphere ရေစရန္အတြက္ ျဖစ္သည္။ေစ်းဆုိင္မ်ား၊ စားေသာက္ဆုိင္မ်ား အတြက္မွာမူ ေဖာက္သည္ ႏွင့္ စားသုံးသူမ်ားကုိ ဖိတ္ေခၚရန္အတြက္ comfortable environment ၿဖစ္ရန္လိုသည္။ ပစၥည္းထုတ္လုပ္ေသာ စက္ရုံမ်ားအတြက္ အလုပ္သမားမ်ား က်န္းမာ သက္သာစြာ အလုပ္လုပ္နုိင္ရန္ႏွင့္ ထုတ္ကုန္မ်ား၏ အရည္အေသြး ပုိမုိေကာင္းေစရန္အတြက္ ျဖစ္သည္။ ေဆးရုံမ်ားႏွင့္စမ္းသပ္ခန္းမ်ား ေရာဂါမကူးစက္ႏုိင္သည့္ ေနရာမ်ားႏွင့္ ပုိးမႊားမ်ားကုိ ထိေရာက္စြာ သန္႔စင္ႏွိမ္နင္းႏုိင္ေသာ ေနရာမ်ားျဖစ္ရန္ အတြက္ျဖစ္သည္။

HVAC system မ်ားရွိ ေလ (air) ႏွင့္ water (ေရ) တုိ႔၏ movement မ်ားကုိ regulate လုပ္ရန္ႏွင့္ environment အတြက္ heating၊ cooling ႏွင့္ humidification source မ်ားကုိ regulate လုပ္ရန္အတြက္ ျဖစ္သည္။ ယေန႔တြင္ ေခတ္အရ ေတာင္းဆုိလာေသာ Control System မ်ား၏ capability တစ္ခုမွာ Energy Management ျဖစ္သည္။ Control system သည္ မၿဖစ္မေန လုပ္ေဆာင္ေပးရမည့္ HVAC function မ်ားအျပင္ energy efficient ျဖစ္ေအာင္ အတတ္ႏုိင္ဆုံး ေဆာင္ရြက္ ေပးရမည္။ Safety (ေဘးအႏၱာရယ္ ကင္းေရး) သည္ automatic control ၏ ေနာက္ထပ္အေရးၾကီးသည့္ function တစ္ခု ျဖစ္သည္။ Safety fiction သည္ HVAC Equipment မ်ားအနီးရွိ လုပ္ကုိင္ေနသူမ်ား၏ အသက္အႏၱရယ္ႏွင့္ က်န္းမာေရးလုံျခံဳစိတ္ခ်ရေစရန္၊ Equipmentမ်ား မပ်က္စီးေစရန္ ႏွင့္ Equipment မ်ား သက္တမ္းေစ့ ၾကာရွည္စြာ အသုံးျပဳႏုိင္ေစရန္အတြက္ျဖစ္သည္။ Safety control function မ်ား၏ ဥပမာမ်ားမွာ overheating ႏွင့္ freezing တို႔မျဖစ္ေစရန္အတြက္ high temperature ႏွင့္ low temperature တို႔ကို ကန္႔သတ္ထားျခင္း၊ high pressure ႏွင့္ low pressure တို႔ကိုကန္႔သတ္ထားျခင္း၊ fuse မ်ားျဖင့္ over current (Current အလြန္ျမင့္တက္လာျခင္းကို ကာကြယ္ျခင္း) ၊ fire ႏွင့္ smoke detection တို႔ျဖစ္သည္။

၁.၂ Control လုပ္နည္းမ်ားတိုးတက္လာပံု
Automatic Control တြင္ပထမဆုံးအသုံးျပဳေသာ device မွာ space heating system ပါရွိသည့္ bimetallic strip ျဖစ္သည္။ ထုိ device သည္ အလုိရွိသည့္ Boiler output ရေအာင္ သုိ့မဟုတ္ အလုိရွိသည့္ combustion rate ရေအာင္ boiler တံခါးပိတ္ျခင္း၊ ဖြင့္ျခင္း၊ combustion air damper ကုိဖြင့္ျခင္း၊ ပိတ္ျခင္း စသည့္ကိစၥမ်ားလုပ္ေဆာင္ရန္ control လုပ္ေပးသည္။ ထုိ႔အျပင္ steam radiator ႏွင့္ steam heating coil တြင္အသုံးျပဳသည္။ ထုိအခ်ိန္က steam radiator ကုိ manually (ေစာင့္ၾကည့္၍) လက္ျဖင့္ ဖြင့္ျခင္း၊ ပိတ္ျခင္းနည္းျဖင့္ control လုပ္ခဲ့ၾကသည္။

Dr.Andrew Ure သည္ thermostat ကုိစတင္ တီထြင္အသုံးျပဳခဲ့သူျဖစ္သည္။ယေန႔ထက္တုိင္ thermostat ကုိေနရာမ်ားစြာတြင္အသုံးျပဳ ေနၾကဆဲျဖစ္သည္။ thermostat ကုိ ခန္းမမ်ား၊ စားေသာက္ဆုိင္မ်ား ႏွင့္ အေဆာက္အဦးမ်ား၌ အပူခ်ိန္္ (temperature) ကို control လုပ္ရန္အတြက္ အသုံးျပဳ ၾကသည္။ ထုိ႔ေနာက္ mercury thermometer column ႏွင့္ mercury switch တုိ႔ကုိ တီထြင္ အသုံးျပဳ လာၾကသည္။ mercury thermometer column တြင္ မာၾကဴရီ ၏ expansion ၿဖစ္မွဳေၾကာင့္ contact ျဖစ္ေစကာ control လုပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ အပူခ်ိန္ျမင္႔မားလာမႈေၾကာင့္ မာၾကဴရီ၏ ထုထည္သည္ က်ယ္ျပန္႔လာကာ contact ျဖစ္ေစျပီး contact ျဖစ္ေစျပီးလွ်ပ္စစ္ကို စီးဆင္းေစကာ complete circuit ကိုျဖစ္ေစသည္။ ထုိကိရိယာသည္ အလြန္တိက်စြာ လုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္ေသာ္လည္း လိုသလို adjust လုပ္၍မရသည့္ Non-adjustable Device ျဖစ္သည္။

Mercury switch သည္ ေသးငယ္သည့္ tube ထဲတြင္ mercury ကိုထည့္၍ အေသပိတ္ထား သည့္ကိရိယာျဖစ္သည္။ ထိပ္တစ္ဖက္သို႔မဟုတ္ ထိပ္တစ္ဖက္စီ သည္ contact အျဖစ္ အသံုးျပဳ ထားသည္။
Refrigeration System မ်ားတြင္ thermostat ကိုေမာ္တာမ်ားေမာင္းရန္၊ ရပ္ရန္အတြက္ လည္းေကာင္း၊ ဘားမ်ားဖြင့္ရန္၊ ပိတ္ရန္အတြက္လည္းေကာင္း အသံုးျပဳသည္။ ပထမဦးဆံုး refrigeration system မ်ားတြင္ စီးဆင္းမည့္ refrigerant ပမာဏ ကို Manual control လုပ္သည္။ ထို႔ေနာက္ high side floats၊ low side floats ႏွင့္ constant pressure valve (automatic expansion valve) သည့္ control device မ်ားကိုတီထြင္ကာ အသံုးျပဳလာၾကသည္။ Control devices မ်ားေပၚေပါက္ခါစ၌ fan သို႔မဟုတ္ pump မ်ားေမာင္းရန္၊ ရပ္ရန္ (သို႔) Valve ႏွင့္ damper မ်ား ဖြင့္ရန္၊ ပိတ္ရန္အတြက္ လွ်ပ္စီးပတ္လမ္း (electric circuit) ကိုပတ္လမ္းျပည့္ေအာင္ လုပ္ျခင္း(Make)၊ ပတ္လမ္းျပတ္ေအာင္လုပ္ျခင္း(Break)နည္းျဖင့္ control လုပ္သည္။
တီထြင္ခါစအခ်ိန္က control device မ်ားသည္ self-powered ကိရိယာမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ Self-powered ဆိုသည္မွာ control device မ်ားလုိအပ္သည့္ power ကိုတျခားေသာ external source မွမယူပဲ control လုပ္ေနသည့္ process မွ power ကိုအသံုးျပဳျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိအခ်ိန္က ေစ်းႏႈန္းသက္သာသည့္ modulating control မ်ားရွိရန္ လိုအပ္လာေသာေၾကာင့္ လွ်ပ္စစ္(electric) ကိုမသံုးပဲ compressed air ကိုအသံုးျပဳသည့္ pneumatic control device မ်ားေပၚေပါက္လာသည္။ Modulating control ဆိုသည္မွာ ေမာင္းျခင္း၊ ရပ္ျခင္း (သို႔) ပိတ္ျခင္း၊ ဖြင့္ျခင္း စသည္ကဲ့သို႔ state ၂ခုသာရွိၿခင္း မဟုတ္ပဲ controlled device ကို လုိအပ္သလုိ 0 မွ 100 % အတြင္း ရွိေနေစျခင္းျဖစ္သည္။(ဥပမာ-valve သုိ့မဟုတ္ damper ကို ၃၀% ပြင့္ေနေစျခင္း ၿဖစ္သည္။)

Pneumatic control မ်ားသည္ analog အမ်ိဳးအစား (Modulating အမ်ိဳးအစား) မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ထုိ႔ေနာက္ electron tube ကို ေပၚထြန္းလာျပီးေနာက္ analog electronic control device မ်ား တီထြင္ႏိုင္လာခဲ့ၾကသည္။ယခုအခါတြင္ analog solid state (semiconductor) device မ်ားကိုတီထြင္နုိင္ခဲ့ၿခင္းေၾကာင့္ control လုပ္ႏုိင္သည့္ function မ်ားလည္းပို၍ ေကာင္းမြန္လာသည္။ ထုိေနာက္ Direct Digital Control (DDC) ဟုေခၚသည့္ Digital control နည္းပညာမ်ားထြန္းကားလာသည္။

Modern control system ၏အေျခခံ control system အမ်ိဳးအစား ၅ မ်ိဳးမွာ

(၁) Self-powered controls
(၂) electric controls
(၃) pneumatic control
(၄) Analog electronic controls ႏွင့္
(၅) Digital control တို႔ျဖစ္သည္။

ယေန႔ အသံုးၿပဳေနေသာ control system မ်ားတြင္ အထက္ပါ control system အမ်ိဳးအစား ၅ ခု ကိုေပါင္းစပ္၍ တည္ေဆာက္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ Hybrid control system ဟုေခၚဆိုပါက ပိုမိုမွန္ကန္သည္။ ယခင္၊ ယခုႏွင့္ ေနာင္တြင္ရွိမည့္ temperature control system မ်ားတြင္ အသံုးျပဳထားသည့္ Hardware အမ်ိဳးအစား အားလံုးသည္ တူညီေသာ control fundamental principle ကိုအေျခခံ၍ တည္ေဆာက္ ထားသည္။ မည္သို႔ပင္ ပိုေကာင္း ေအာင္ ျပဳျပင္တီထြင္ထားပါေစ အေျခခံ fundamental concept မ်ားေျပာင္းလဲလိမ့္မည္ မဟုတ္ေပ။ (ASHRAE publication-Heat and Cold mastering the Great Indoor မွကူးယူေဖာ္ျပသည္။)

Wet Built Temperature ( ACMV အေၾကာင္း )

Wet Bulb Temperature
Wet Bulb Temperature ကို ေရစြတ္ထားသည့္ ဝါဂြမ္း(သုိ့)အဝတ္စၿဖင့္ပတ္ထားေသာ သာမိုမီတာၿဖင့္တုိင္းယူရသည္။ ေရ စိုစြတ္မူေၾကာင့္ၿဖစ္ေပၚလာေသာ cooling effect သည္ Wet Bulb Temperature ကို Dry Bulb Temperature ထက္နိမ့္ေအာင္ၿပဳလုပ္သည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ Dry Bulb Temperature သည္ Wet Bulb Temperature ထက္ၿမင့္ေလ့ရွိသည္။ ေလထုထဲ၌ ေရေငြ ့မွဳန့္ငယ္ကေလးမ်ား (Water Vapor) ရာႏွဳန္းၿပည့္ရွိေနလွ်င့္ (၁၀၀%) Dry Bulb Temperature ႏွင့္ Wet Bulb Temperature မွာတူညီၾကသည္။ Dry Bulb Temperature is greater than or equal to Wet Bulb Temperature.
Dry Bulb Temperature > or = Wet Bulb Temperature.  ပံုတြင္ၿပထားသည့္ မ်ဥ္းေစာင္းမ်ားသည္ တူညီေသာ Wet Bulb Temperature ကို ေဖာ္ၿပသည္။ Wet Bulb Temperature သည္ the temperature of adiabatic saturation. The Wet Bulb temperature is the temperature of adiabatic saturation. The adiabatic evaporation of water from the thermometer and the cooling effect is indicated by a "wet bulb temperature".

The sloping lines indicate equal wet bulb temperatures on Psychrometrics Chart. အထက္ပါပံုသည္ IP ယူနစ္ၿဖင့္ေရးဆြဲထားေသာ Psychrometrics Chart ၿဖစ္သည္။ မ်ဥ္းေစာင္းမ်ား(The sloping lines) သည္ wet Blub Temperature လုိင္းမ်ားၿဖစ္သည္။wet Blub Temperature ၏ တန္ဘုိးမ်ားကို လုိင္း၏ ဘယ္ဘက္ထိပ္တြင္ေဖာ္ၿပထားသည္။

Dry Bulb Temperature ႏွင့္ Wet Bulb Temperature ၿခားနားခ်က္မွာ ေလထု၏စိုထုိင္းစ (humidity of the air ) ကိုၿပသည္။ ၿခားနားခ်က္နည္းလွ်င္ စုိထုိင္းစမ်ား၍ ၿခားနားခ်က္မ်ားလွ်င္ စုိထုိင္းနည္းသည္။ ၿခားနားခ်က္မရွိလွ်င္ စုိထုိင္းစမွာ ရာႏွဳန္းၿပည့္(၁၀၀%)ၿဖစ္သည္။ ဆုိလုိသည္မွာ ေလထုထဲ၌ ေရေငြ ့မွဳန့္ငယ္ကေလးမ်ား (Water Vapor) မ်ားၿပားစြာရွိႏွင့္ၿပီးလွ်င္ (စိုထုိင္းစမ်ားလွ်င္) evaporation သိပ္မၿဖစ္နုိင္ေသာေၾကာင့္ cooling effect နည္းကာ Dry Bulb Temperature ႏွင့္ Wet Bulb Temperature တုိ့ မွာ ကြာၿခားမူနည္းသြားသည္။
ဥပမာ ၿမန္မာႏုိင္ငံအညာေဒသ၏ေႏြရာသီ ေနလည္အပူခ်ိန္သည္ ၃၇ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (37° C) Dry Bulb Temperature ၿဖစ္ၿပီး ၃၁ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (31° C) Web Bulb Temperature ၿဖစ္သည္။  သိ့ုေသာ္ အီေကြတာရပ္ဝန္းအေမဇံုအၿမဲစိမ္းသစ္ေတာ၏ေနလည္အပူခ်ိန္သည္ ၃၇ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (37° C) Dry Bulb Temperature ၿဖစ္ၿပီး ၃၃ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (33° C) Web Bulb Temperature ၿဖစ္သည္။  Dry Bulb Temperatureတို့မွာတူညီၾကေသာ္လည္း Web Bulb Temperature တုိမွာမတူညီၾကေပ။ ၿမန္မာႏုိင္ငံအညာေဒသ၏ေႏြရာသီ သည္ ေၿခာက္ေသြ ့၍ပူအိုက္ေသာ ရာသီဥတုၿဖစ္ၿပီး အီေကြတာရပ္ဝန္းအေမဇံုအၿမဲစိမ္းသစ္ေတာသည္ စိုစြတ္၍ပူအိုက္ေသာ ရာသီဥတုၿဖစ္သည္။ တနည္းအားၿဖင့္ အေမဇံုအၿမဲစိမ္းသစ္ေတာမွေလထုသည္ အညာေဒသမွ ေလထုထက္ ေရေငြ ့မွဳန့္ငယ္ကေလးမ်ား (Water Vapor)ကို ပိုမိုသယ္ေဆာင္ထားေသာေၾကာင့္ၿဖစ္သည္။ အေမဇံုအၿမဲစိမ္းသစ္ေတာမွေလထုကို စိုထုိင္းဆၿမင့္( (High Humidity)သည္ဟုသတ္မွတ္ၿပီး အညာေဒသမွ ေလထုကို စိုထုိင္းဆနိမ့္သည္ (Low Humidity)ဟုသတ္မွတ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ အေမဇံုေတာမွေလထုကိုပူေအာင္(သို့)ေအးေအာင္လုပ္ရန္ အညာေဒသမွ ေလထုထက္ပို၍ခက္ခဲသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အေမဇံုေတာမွေလထုသည္ ေရေငြ ့မွဳန့္ငယ္ကေလးမ်ား (Water Vapor)ကို ပိုမိုသယ္ေဆာင္ထားေသာေၾကာင့္ၿဖစ္သည္။ 

Fan Curve (ACMV အေၾကာင္း)

Mechanical Ventilation > Fans > Fan Curve

Fan ဆုိတာ ေလကို တစ္ေနရာမွ တစ္ေနရာသုိ့ေရာက္သြားေအာင္ ၿပဳလုပ္ေပးတဲ့ device တစ္ခုပါ။ A fan is a device used to produce a flow of air.

ACMV မွာ အသံုးမ်ားဆံုး Fan ႏွစ္မ်ိဳးကေတာ့ Centrifugal Fan ႏွင့္ AxialFan ေတြပဲၿဖစ္ပါတယ္။

Air flow က impeller ကို radial direction အတုိင္း ၿဖတ္သြားရင္ Centrifugal Fan လို သတ္မွတ္သည္။

Centrifugal fans အမ်ိဳးအစားေတြကိုေတာ့ Wheel ရဲ့ blade ပံုကို အေၿခခံၿပီး forward – curved, backward–curved and radial (straight) ရယ္လုိ့ ခဲြၿခားသတ္မွတ္ၾကသည္။ Centrifugal fans ေတြကိုေတာ့ quiet, efficient operation at comparatively high pressures ေတြလုိအပ္ Application မ်ိဳးေတြမွာအသံုးၿပဳပါတယ္။ Air Handling Unit ႏွင့္ Fan Coil Unit အားလံုးနီးပါး Centrifugal fans ေတြကိုအသံုးၿပဳၾကသည္။

Air flow က impeller ကိုaxial direction အတုိင္း ၿဖတ္သြားရင္Axial Fan လို သတ္မွတ္သည္။

Axial fans အမ်ိဳးအစားေတြကိုေတာ့ Wheel ရဲ့ blade ပံုကို အေၿခခံၿပီး propeller (disc), tubeaxial and vaneaxial.ရယ္လုိ့ ခဲြၿခားသတ္မွတ္ၾကသည္။

large air volume applications ေတြအတြက္ Axial flow fans ေတြကို အသံုးၿပဳၾကသည္။ သို့ေသာ္ ဆူညံသံၿမင့္မားသည္။ (တနည္း higher noise levels)

ထုိေၾကာင့္ confort applications ထက္ industrial air conditioning and ventilation မ်ားအတြက္ Axial fans ကို အသံုးမ်ားသည္။

fans မ်ားကုိ overloading ႏွင့္ non overloading ဟု၍ ခြဲၿခားနိုင္သည္။

The backward – curved blade centrifugal fan သည္ a nonoverloading (type)အမ်ိဳးအစားၿဖစ္သည္။

The forward – curved and radial blade centrifugal fans ကို overloading (type)အမ်ိဳးအစားၿဖစ္သည္။

Axial flow fans မ်ား သည္ nonoverloading သို့ overloading အမ်ိဳးအစားၿဖစ္သည္။

Fan သို့ Air Moving Devices မ်ားႏွင့္ ပက္သက္လာလွ်င္ ကိုးကားရမည့္ standard မွာ The AMCA standard Test Code for Air Moving Device

ၿဖစ္သည္

The AMCA standard Test Code for Air Moving Devices, Bulletin 210, prescribes methods of testing fans,
while AMCA rating standards prescribe methods of rating.

ေအာက္ပါ ဇယားသည္ The AMCA standard မွ Centrifugal fans အတြက္ Pressure အရ သတ္မွတ္ေသာ Fan ၏ အဆင့္အတန္း (Fan Class )မ်ားၿဖစ္သည္။
	Fan ၏ Total pressure 3 3/4 လက္မ(Water Colum) ေအာက္ကို Class I ဟုသတ္မွတ္သည္။ Fan ၏ Total pressure 3 3/4 လက္မ(Water Colum) မွ 6 3/4 လက္မ(Water Colum) အတြင္း ကို Class II ဟုသတ္မွတ္သည္။ Total pressure မ်ားလာေလေလ Fan Class of Construction ၿမင့္လာ ေလေလ ၿဖစ္သည္။

Fan တစ္လံုး၏ လုပ္ေဆာင္နုိင္စြမ္း (performance) ကုိ ဇယားပံုစံၿဖင့္ (tabular form) ေဖာ္ၿပေလ့ရွိသည္။ (Table 6).

ဇယားမွ အခ်က္အလက္မ်ားအရ

Centrifugal Fan ၏ Contruction မွာ Class I Rating ၿဖစ္သည္။

Centrifugal Fan အမ်ိဳးအစားမွာ Backward-Curved ၿဖစ္သည္။

Wheel Diameter မွာ ၄၄ လက္မခြဲၿဖစ္သည္။

Tip Speed ကို ရရန္ 11.65 ၿဖင့္ wheel လည္ သည့္ အပတ္ေရၿဖင့္ ေၿမွာက္ယူနုိင္သည္။

တတိယ Row ႏွင့္ 1/2" SP colum မွ 16613 CFM ႏွင့္ Static Pressure 1/2" ရရွိရန္ Fan ကို 264 rpm ၿဖင့္ ေမာင္းရမည္ၿဖစ္ၿပီး 1.64 BHP သံုးစြဲလိမ့္မည္ၿဖစ္သည္။

သို့ေသာ္ a graphic analysis performance curves သည့္ အသံုးၿပဳရာတြင္ ပို၍လြယ္ကူသက္သာသည္။

တစ္ခါတစ္ရံ curves မရရွိနုိင္သည့္အခါတြင္ constant speeds တစ္ခုတြင္ pressure and horsepower ကို အသံုးၿပဳ ၍မိမိဖာသာ performance curves ကို ၿပဳလုပ္ယူနုိင္သည္။

If no curves are available, tabular values of pressure and horsepower may be plotted at constant speeds over the given range of
capacities, The resulting curves may then be used as described under Fan Performance in a System.

Fan Curve

အထက္ပါပံုမ်ားသည္ a backward inclined centrifugal fan တစ္လံုး၏ Wheel ႏွင့္ Blade ပံုမ်ားၿဖစ္ၾကသည္။

႔ပံုသည္ backward inclined centrifugal fan တစ္လံုး၏ ေတြ ့ရေလ့ရွိေသာ Fan Curve ၿဖစ္သည္။ Fan Curve ဆိုသည္မွာ fan တစ္လံုး ကို ေမာင္းလွ်င္ ရရွိနုိင္မည့္ Air Flow (CFM) ႏွင့္ Static Pressure (inch wg) ကို Graph ေပၚတြင္ ဆြဲထားၿခင္းၿဖစ္သည္။ ထုိ Fan Curve ၾကည့္ၿပီး မိမိ ေမာင္းလုိ့သည္ Operating Point သို့ Operating Range သို့ Operating Region ကို ရရွိနုိင္သည္။ မိမိေမာင္းလုိသည့္ Air Flow (CFM)ကို သိထားလွ်င္ fan က Perform လုပ္မည့္ Static Pressure (inch wg) ကို ရနုိင္သည္။ တနည္း မိမိေမာင္းလုိသည့္ Static Pressure (inch wg) ကို သိထားလွ်င္ fan က Perform လုပ္မည့္Air Flow (CFM) ကို ရနုိင္သည္။ fan ကို ထုပ္လုပ္ေရာင္းခ်သူမ်ားမွ Fan Curve ကို ရရွိနုိင္သည္။ Fan Curve ကုိ အနည္းဆံုး Air Flow (CFM) ႏွင့္ Static Pressure (inch wg) မ်ားမွ အမ်ားဆံုးထိေဖာ္ၿပၾကေသာ္လည္း Fan ကို Fan Curve ၏ ေနရာတုိင္း၌ေမာင္းရန္မသင့္ေတာ္ပါ။ ထုိ Fan Curve တေလွ်ာက္တြင္ Point A မွ C သည္ အသံုးၿပဳရန္မသင့္ေသာ ေနရာၿဖစ္သည္။ Fan Curve ၏ အလယ္ သံုးပံုတစ္ပံုေနရာသည္သာ အသင့္ေတာ္ဆံုးေမာင္းရန္ေနရာၿဖစ္သည္။

A typical curve for a backward inclined centrifugal fan.

.

ဤပံုသည္ Fan Curve ကို ၂ ခုကို Graph တစ္ခုေပၚတြင္တင္၍ဆြဲထားၿခင္းၿဖစ္သည္။ Fan Curveတစ္ခုမွာ Air Flow (CFM) ႏွင့္ Static Pressure (inch wg) ကို တည္ ၍ဆြဲထားၿခင္းၿဖစ္ၿပီး ေနာက္တစ္ခုမွာ Air Flow (CFM) ႏွင့္ သံုးစြဲသည့္ Power (BHP) ကို တည္ ၍ဆြဲထားၿခင္းၿဖစ္သည္။ Graph တစ္ခုေပၚတြင္ Fan Curve လုိင္းေပါင္းမ်ားစြာဆြဲနုိင္သည္။ Fan Curve အသံုးၿပဳသည့္ ဥပမာ ပံုတြင္ၿပထားသည့္ backward-inclined centrifugal Fan သည္ Fan Curveအရ 6,500 CFM (Horizational Axis) ၿဖင့္ ေမာင္းသည့္ အခိုက္၌ Static Pressure 4.0 inch wg (ဘယ္ဘက္ Vertical Axis မွွဖတ္သည္) ကို ရရွိနုိင္ၿပီး 6.9 BHP (ညာဘက္ Vertical Axis မွွဖတ္သည္) ကို သံုးစြဲသည္။

A typical static pressure/hp curve, backward-inclined centrifugal

Fan မ်ားသည္ ေယဘူယအားၿဖင့္ Air Flow (CFM) မ်ားလာေလေလ Static Pressure (inch wg) နည္းလာေလေလၿဖစ္သည္။ ထုိေၾကာင့္ Fan Curve သည္

ဘယ္ဘက္အၿမင့္တစ္ေနရာမွာညာဘက္သို့ နိမ့္ဆင္းသြားသည္။

LAWS OF FAN PERFORMANCE
Fan laws are used to predict fan performance under changing operating condition or fan size.
They are applicable to all types of fans. The fan laws are stated in Table 5. The symbols
used in the formulas represent the following quantities:
Q – Volume flow rate thru the fan.
N – Rotational speed of the impeller.
P – Pressure developed by the fan, either static or total.
Hp – Horsepower input to the fan.
D – Fan wheel diameter. The fan size number may be used if it is proportional to the wheel diameter.
W – Air density, varying directly as the barometric pressure and inversely as the absolute temperature.
In addition to the restrictions noted in Table 5, application of these laws is limited to cases where fans are geometrically similar

အထက္ပါ Fan Law အရ

Q – Volume flow rate သည္ N – Rotational speed ႏွင့္ တုိက္ရုိက္အခ်ိဳးက်သည္။ N – Rotational speedမ်ားလွ်င္ Q – Volume flow rateလည္းမ်ားသည္။
P – Pressure (static or total) သည္ N – Rotational speed ၏ ႏွစ္ထပ္ (Square) ႏွင့္ တုိက္ရုိက္အခ်ိဳးက်သည္။
N – Rotational speed မ်ားလွ်င္P – Pressure (static or total) လည္းမ်ားသည္။
Hp – Horsepower input to the fan သည္ N – Rotational speed ၏ သံုးထပ္ (Cube)ႏွင့္ တုိက္ရုိက္အခ်ိဳးက်သည္။
N – Rotational speed မ်ားလွ်င္P – Pressure (static or total) လည္းမ်ားသည္။

Example 1 – use of Laws 1 thru 3
Given:
Air quantity - 33,120 cfm
Static pressure - 1.5 in wg
Fan speed - 382 rpm
Brake horsepower - 10.5

Find:
Capacity, static pressure and horsepower if the speed is
incased to 440 rpm.
Solution:
Capacity = 33,120 x (440 / 382 ) = 38,150 cfm
Static pressure = 1.5 x ( 440 / 382 ) 2 = 2.0 in. wg
Horsepower = 10.5 x ( 440 / 382 ) 3= 16.1 bhp

Engineered Smoke Control System - Desing Consideration and Over View

Engineered Smoke Control System - Desing Consideration and Over View

အေဆာက္အဦးတစ္ခုမီးေလာင္းကြ်မ္းသည့္အခါ လူမ်ားအသက္ဆံုးရွံးရၿခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းမွာ မီးခုိးမ်ားေၾကာင့္ၿဖစ္သည္။ မီးေတာက္မ်ားႏွင့္ေဝးကြာေသာေနရာတြင္ေရာက္ေနေစကာမွဳ မီးခုိးမ်ားေၾကာင့္ မူးေမာ္ၿခင္း။ အသက္ရွဳမဝၿခင္း။ မီးခုိးဆိပ္သင့္ၿခင္းတုိ့ေၾကာင့္ အသက္ဆံုးရွဳံးရၿခင္းၿဖစ္သည္။ ထို့ေၾကာင့္မီးေလာင္ၿခင္းမွထြက္ေပၚလာေသာ မီးခုိးမ်ားကို စနစ္တက် ထိန္းသိမ္းနုိင္မွ ထုိမီးေလာင္ေနသည့္အေဆာက္အဦးတြင္းမွ လူမ်ားအသက္ခ်မ္းသာရာရနုိင္သည္။

Engineered Smoke Control System သည္ အေဆာက္အဦးတစ္ခုအတြင္းရွိမီးေဘးကာကြယ္ေရး စနစ္မ်ားတြင္ တစ္ခု အပါအဝင္ၿဖစ္သည္။ Engineed moke Control System ကို

အေဆာက္အဦး ၏ M&E services မ်ားတြင္ Air Conditioning and Mechanical Ventilation System ၏ ေအာက္တြင္ထည့္သြင္းထားသည္။ ထုိေၾကာင့္ ACMV အင္ဂ်င္နီယာတစ္ေယာက္ ၏ တာဝန္ၿဖစ္သည္။

Engineered Smoke Control System တစ္ခု၏ အေၿခခံ ဒီဇုိင္း မွာ မီးေလာင္သည့္အခါ လူမ်ား မီးခုိးမ်ား၏ အႏၱရာယ္မွ ကင္းေဝးစြာ ထြက္ေၿပးလြတ္ေၿမာက္ရန္ၿဖစ္သည္။ မီးေလာင္ေနသမွ် မီးခုိးမ်ားကို ၿဖစ္ေပၚလာမွဳကိုတားဆီရန္မၿဖစ္နုိင္။ ထုိေၾကာင့္ မီးခုိးမ်ားကို လူမ်ားႏွင့္လြတ္သည့္ေနရာတြင္ သိမ္းဆည္းထားရန္ ႏွင့္ လြတ္ကင္းရာသုိ့ ေဖာက္လြတ္ရန္ ၿဖစ္သည္။

မီးခုိးမ်ားကို လူမ်ားႏွင့္လြတ္သည့္ေနရာတြင္ သိမ္းဆည္းထားရန္ေနရာကို Smoke Reservisor ဟုေခၚသည္။ မီးခုိးမ်ားကို လူမ်ားႏွင့္လြတ္သည့္ေနရာ ေရာက္ရွိသြားရန္

သဘာဝနည္း (Netural Ventilation) သို့ Mechanical Extractionနည္းကို အသံုးၿပဳနုိင္သည္။

Air Con ၏ normal ventilation systems မ်ား သည္ အခန္း၏ အရြယ္အစားအေပၚတြင္ အေၿခခံ၍တြက္ခ်က္ၾကသည္။ သိုေသာ္ fire-smoke venting သည္ အခန္း၏ အရြယ္အစားႏွင့္လံုးဝမသက္ဆုိင္ပဲ မီးေတာက္၏အရြယ္အစားႏွင့္ မီးခုိးမ်ားေပၚထြက္လာသည့္ႏွဳန္းေပၚတြင္မူတည္သည္။ မီးေလာင္သည့္အခါ အနီးရွိေလေအးမ်ားသည္ မီးေတာက္မ်ားေၾကာင့္ မီးခုိးမ်ားအၿဖစ္ေၿပာင္းလဲသြားသည္။

မီးခုိးမ်ားေပၚထြက္လာနဳန္းသည္ ေအာက္ပါ အခ်က္ ၃ ခု ေပၚတြင္မူတည္သည္။
၁) မီးေတာက္၏ အဝန္းအဝုိင္းပမာဏ (The perimeter of the fire.)

၂) မီးေတာက္၏ အပူခ်ိန္ (The temperature of the flames in the plume.)

၃) မီးေတာက္ေၾကာင့္ ေပၚလာသည့္ အပူcolumn ၏ အၿမင့္ (The effective height of the column of hot) တုိ့ၿဖစ္သည္။

မီးေတာက္၏ အဝန္းအဝုိင္းပမာဏ ႏွင့္ အပူcolumn ၏ အၿမင့္ သည္ မီးခုိးမ်ားေပၚထြက္လာနဳန္းႏွင့္ အခ်ိဳးက်သည္။ မီးခုိးမ်ားေပၚထြက္လာနဳန္း သည္ the square root of the absolute
temperature of the fire ႏွင့္တူညီသည္။

ဇယား ၁တြင္ ေဖာ္ၿပထားသည္ အတုိင္း spreading and growing fire သည္ မည္သည့္အခါမွburning rate of
0.5MW/m2 ကို ေရာက္မည္မဟုတ္ေပ။ဧရိယာအရြယ္အစာ 10m2 in size ကိုေရာက္သည့္အခါ မီး၏ total heat output သည္ is only 2.6MW သာ ၿဖစ္ေသးသည္။ giving a
temperature in the smoke of 152°C against 277°C at 5MW.

အကယ္၍ sprinkler မတပ္ဆင္ထားသည့္ (unsprinkled fire) ေနရာတြင္ေလာင္ကြ်မ္းသည့္မီးၿဖစ္လွ်င္ 5MW အထိေရာက္ရွိနုိင္ၿပီး an area of 20m2 အရြယ္အစားထိၾကီးထြားလာနုိင္သည္။

ထုိေၾကာင့္ Engineered Smoke Control System တစ္ခု၏ဒီဇုိင္းမွန္ကန္ရန္အတြက္ ေလာင္ကြ်မ္းနုိင္မည့္ေနရာ၏ မီးေတာက္သဘာဝႏွင့္ အရြယ္အစား (Designed Fire Size)ကို အတိအက်ေရြးခ်ယ္လိုအပ္သည္။

ေအာက္ပါ အခန္းမ်ား။ ေနရာမ်ား တြင္ Engineered Smoke Control System ကို ဥပေဒအရ တပ္ဆင္ရန္လုိအပ္သည္။

Basement တြင္ လူမ်ား အတြက္ ဝင္ထြက္သြားလာ အသံုးၿပဳသည့္ေနရာ အက်ယ္သည္ စတုရန္းမီတာ ၁၉၀၀ထက္ေက်ာ္လွ်င္ (carpark အၿဖစ္အသံုးမၿပဳသည့္ ေနရာ မ်ားကို ထည့္မတြက္ရန္)

Engineered Smoke Control System ကို တပ္ဆင္ရန္လုိအပ္သည္။ စတုရန္းမီတာ ၁၉၀၀ သည္ တဆက္တည္းေသာ္လည္းၿဖစ္နုိင္သည္။ ေနရာအခ်ိဳ ့စုေပါင္း၍ ေသာ္လည္းၿဖစ္နုိင္သည္။
• Basement Occupancy (other than carpark) having total aggregate floor area larger than 1900 m2.

စတုရန္းမီတာ ၅၀၀ အက်ယ္ထက္ပုိသည့္ Atrium တုိင္းတြင္ Engineered Smoke Control System ကို တပ္ဆင္ရန္လုိအပ္သည္။

လုိက္နာရမည့္ Design Standard မ်ားမွာ--
• BR 186 – Design principles for smoke ventilation in enclosed shopping centre
• BR 258 – Design approaches for smoke control in atrium buildings

Engineered Smoke Control System ကို တပ္ဆင္ထားသည္ အေဆာက္အဦးမ်ားတြင္ Sprinkler Fire Protection System တပ္ဆင္ထားရမည္။

Engineered Smoke Control System ၏ အေၿခခံဒီဇိုင္းကို တြက္ခ်က္ရန္အတြက္ သတ္မွတ္ထားေသာ အခ်က္အလက္မ်ား

Designed Fire Size
Shops	Q = 5 MW	P = 12 m
Offices	Q = 1 MW	P = 14 m
Assembly	Q = 2.5 MW	P = 12 m
System to handle worst case scenario
Minimum Clear Height below Smoke Layer = 2.5 m

Q = the heat carried by the smoke in

P = the perimeter of the fire in metres

ေကာင္းထက္ညြန့္